احمد دلبری، رئیس انجمن علم پیری ایران با هشدار نسبت به پیامدهای پنهان آلودگی هوا بر سلامت مغز و شناختی، اعلام کرد: آلودگی هوا تنها باعث سرفه، خس‌خس سینه یا سوزش چشم نمی‌شود. برعکس، شواهد علمی نشان می دهد که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض هوای آلوده می تواند خطر زوال شناختی و آلزایمر را 10 تا 60 درصد افزایش دهد.
به گزارش ایسنا، احمد دلبری گفت: التهاب مزمن مغز یکی از پیامدهای مستقیم آلودگی هوا است. ذرات معلق – به ویژه PM 2.5 – آنقدر کوچک هستند که از ریه ها وارد خون می شوند و حتی می توانند مستقیماً از طریق عصب بویایی به مغز برسند. این مقدمه خاموش آغاز فرآیند تخریب عصبی است. این فرآیندی است که ممکن است برای سال ها مورد توجه قرار نگیرد.
به گفته دلبری، آلاینده ها به طور همزمان از چند جهت به مغز آسیب می رسانند:
ایجاد التهاب مزمن در سلول های عصبی: این التهاب مانند شلیک ناهموار در مغز عمل می کند و یکی از مهم ترین عوامل پیری سلولی است.
ایجاد استرس اکسیداتیو شدید: یعنی تجمع رادیکال های آزاد که به بافت عصبی آسیب می رساند.
تضعیف سد خونی مغزی: این سد محافظ مغز را در برابر سموم محافظت می کند. وقتی ضعیف می شود، ذرات آلوده راحت تر وارد مغز می شوند.
افزایش تجمع پروتئین های آمیلوئید و تاو: دو پروتئین معروف به “امضای بیولوژیکی” بیماری آلزایمر.
دلبری با بیان اینکه این تغییرات به تدریج مدارهای حافظه و تمرکز را مختل می کند، گفت: بنابراین شیب کاهش حافظه در شهرهای آلوده سریعتر است.
چه کسی بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرد؟
دلبری یادآور شد: بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجلات Nature و JAMA Neurology، افراد مسن، افراد دارای ژن حساس کننده (APOE4) یا سابقه خانوادگی آلزایمر، بیماران قلبی عروقی و ریوی، کودکان (به دلیل رشد ناقص سد خونی مغزی)، افرادی که ساعت ها در کلان شهرها و افرادی که سال ها در تردد یا تردد در کلان شهرها زندگی می کنند و یا سال ها در شهر پولیس زندگی کرده اند. خارج از منزل بیش از سایرین در معرض اثرات شناختی آلودگی هوا قرار دارند.
چه علائمی باید ما را حساس کند؟
به گفته دلبری، اگرچه علائمی مانند سردردهای مکرر، آشفتگی ذهنی (عدم وضوح فکر و اختلال در تمرکز)، پرش افکار و تمرکز، خستگی زودرس ذهنی، فراموشی و بی قراری خفیف یا خواب سطحی، تشخیص قطعی نیستند، اما به گفته دلبری، «زنگ زنگ خطر» محسوب می شوند و در صورت افزایش در روزهای آلوده باید جدی گرفته شوند.
وی تاکید کرد: این علائم معمولا به آلودگی نسبت داده نمی شود، اما تحقیقات جدید ارتباط مستقیم با آلودگی هوا را ثابت کرده است.
دلبری در این زمینه چهار احتیاط سریع و مهم را برای روزهای کثیف انجام می دهد. اینها شامل استفاده از ماسک استاندارد N95 به جای پارچه یا ماسک جراحی در فضای باز است. بسته نگه داشتن درها و پنجره ها و تهویه مناسب خانه (در روزهای کثیف، هوای بیرون بدتر از داخل است). وی رژیم غذایی ضد التهابی مانند ماهی های چرب، امگا 3، سبزیجات برگ سبز، زردچوبه، آجیل و میوه های رنگارنگ و پرهیز از ورزش در فضای باز را توصیه کرد (ورزش در آلودگی جذب آلاینده ها را چندین برابر می کند؛ ورزش فقط در محیط سرپوشیده و تمیز).
وی همچنین به راهکارهای درازمدت محافظت از مغز اشاره کرد و گفت: استفاده از دستگاه های تصفیه هوا در منزل، کاهش قندهای ساده (چای شیرین، نان سفید…) تشدید کننده التهاب، داشتن خواب کافی و پایدار، تقویت ظرفیت قلب و ریه ها (پیاده روی تند در روزهای سالم)، کاهش زمان سپری شده در ترافیک و حاشیه بزرگراه ها توصیه می شود.
دلبری در پایان گفت: آلودگی هوا فقط یک مشکل ریوی نیست. این باعث می شود مغز تا 10 سال زودتر پیر شود و اگر سبک زندگی تغییر کند، مغز می تواند حتی در هوای آلوده نیز محافظت شود.