پزشکان آلمانی اعلام کردند که ایدز از بدن یک فرد مبتلا به HIV و لوسمی پس از پیوند سلول های بنیادی پاک شد. البته این هفتمین بیماری است که با چنین روشی درمان می شود، اما آنچه این بیمار را از موارد قبلی متمایز می کند، تفاوت ژنتیکی در روند بهبودی است. برخلاف موارد قبلی، سلول هایی به این بیمار داده شد که ایمنی کامل نداشتند، اما ویروس از بدنش پاک شد.
به گزارش ScienceAlert، این بیمار 60 ساله آلمانی در سال 2009 مبتلا به HIV و در سال 2015 به سرطان خون مبتلا شد. پزشکان از پیوند سلول های بنیادی برای درمان سرطان استفاده کردند. نتیجه مطالعه آنها تعجب آور بود: نزدیک به 7 سال از قطع مصرف داروهای ضد رتروویروسی می گذرد و هیچ اثری از HIV فعال در خون او وجود ندارد. در واقع سیستم ایمنی جدید که جایگزین سیستم قبلی شده بود، توانست مکان هایی را که ویروس در آن مخفی شده بود شناسایی و از بین ببرد.
مبارزه با ایدز از طریق پیوند سلول های بنیادی در آلمان
تفاوت اصلی این بیمار با موارد قبلی در ژنتیک اهداکننده است. در موارد قبلی، اهداکنندگان سلول های بنیادی دارای یک جهش ژنتیکی بسیار نادر به نام “CCR5 delta 32 homozygous” بودند (به این معنی که آنها دو نسخه از ژن مقاومت داشتند). این جهش باعث می شود گیرنده هایی که ویروس برای ورود به سلول نیاز دارد به طور کامل مسدود شود.
اما در مورد این بیمار، اهداکننده تنها یک کپی از این ژن مقاومت داشت (او هتروزیگوت بود). قبلا تصور می شد که داشتن یک نسخه برای مصونیت کافی نیست، اما بهبودی این بیمار نشان داد که حتی با شرایط ژنتیکی ساده تر نیز می توان از بیماری بهبود یافت.
تقریباً غیرممکن است که یک اهداکننده با دو نسخه از ژن مقاومت (کمتر از 1٪ از جمعیت اروپا) پیدا کنید. با این حال، تعداد افرادی که نسخه هایی از این ژن دارند بسیار بیشتر است. این کشف به طور قابل توجهی دایره اهداکنندگان احتمالی را گسترش می دهد. دانشمندان متوجه شدند که ممکن است نیازی به جلوگیری از ورود سلول ها به طور 100٪ نباشد. در عوض، کاهش مخازن ویروسی (از طریق شیمی درمانی قبل از پیوند) و سپس حمله به ویروس های باقی مانده با سیستم ایمنی جدید نیز ممکن است برای درمان کافی باشد.
البته این روش همچنان بسیار خطرناک است. پیوند سلول های بنیادی یک روش تهاجمی، دردناک و پرهزینه است که خطر مرگ ناشی از عوارض پیوند را به همراه دارد. به همین دلیل، پزشکان این روش را فقط به بیمارانی توصیه می کنند که به طور همزمان از سرطان های کشنده خون (مانند سرطان خون) رنج می برند و گزینه دیگری ندارند. داروهای ضد رتروویروسی فعلی هنوز بهترین گزینه هستند و زندگی طبیعی را برای اکثر بیماران HIV فراهم می کنند.
به طور کلی، اهمیت واقعی پرونده این بیمار این است که راه را برای ژن درمانی هموار می کند. اکنون که می دانیم برای مبارزه با این بیماری نیازی به حذف کامل گیرنده های CCR5 نیست، دانشمندان می توانند از فناوری هایی مانند CRISPR برای تغییر سلول های خود بیمار برای شبیه سازی سلول های اهدا کننده (با نسخه مقاوم) استفاده کنند. این خطر پیوند افراد غریبه را از بین می برد و می تواند در آینده به درمانی برای همه در دسترس باشد.