پشت صحنه کامنت های عطاران درباره مادر امیرحسین قیازی

روزنامه هفت صبح یادداشتی در انتقاد از عطاران نوشت که البته کمی تند و عجیب است. همه این تمرین ها برای چند لطیفه رایج به نام عطاران بیشتر برای گسترش فرهنگ پرسش و بازجویی است، اما مادر تشبیه این است که خود رئیس حسین خان مناظره اش را باز کرد و در واقع عطاران آن را بهانه کرد. به هر حال هفت صباح را در ادامه این یادداشت خواهید خواند.

یکی از جنجالی ترین لحظات جشنواره حافظ امسال واکنش تند رضا عطاران به امیرحسین قیازی روی صحنه بود. صحبت های رضا عطاران پس از دریافت جایزه بهترین بازیگر کمدی تلویزیونی به یکی از جنجالی ترین اتفاقات این مراسم تبدیل شد.

در این دوره از جشن حافظ، رضا عطاران بهترین بازیگر مرد طنز تلویزیونی و امیرحسین قیازی به عنوان بهترین مجری انتخاب شدند. عطاران که پس از دریافت جایزه خود میکروفون را گرفت با لحنی تند و شوخی سیاه به امیرحسین قیازی اعتراض کرد. منشا اعتراض عطاران مربوط به گفت و گوی مشابه با مهران مدیری بود.

قاضیسی در گفت و گو با مهران مدیری از او درباره یک جمله قدیمی پرسید. آیا واقعا کارگردانی گفته طنز رضا عطاران «چرک» است. مدیری این نقل قول را تایید کرد و همچنین توضیح داد که از دیدگاه او این توصیف به اختلاف سلیقه هنری برمی گردد. مدیری با بیان اینکه دوست دارد کارش شیک، آراسته و چشم نواز باشد، گفت: عطاران علاقه مند به نمایش لایه و فضای دیگری از جامعه است. وی تاکید کرد: این تفاوت به معنای بد بودن آثار عطاران نیست، بلکه سلیقه ای است و عطاران سلیقه هنری او نیست.

اما پس از واکنش تند رضا عطاران به جشن حافظ، همین پرسش و پاسخ مطرح شد. عطاران پس از خوشامدگویی به حاضران در جمع مهمانان مقابل دوربین، سخنان خود را با جمله ای کنایه آمیز آغاز کرد و گفت از «مادر امیرحسین قیازی» تشکر می کنم. سپس با کنایه پرسید که آیا قیاسی در سالن وجود دارد؟

بعد می گوید: توالت رفتی؟ وی با بیان اینکه قصد انتقاد از امیرحسین قیازی را دارم، ادامه داد: می خواهم بگویم که او نباید این دوستی ها را به هم بزند. مهران قسم می خورد و قسم می خورد که ریزا را دوست دارد، می گوید دوستش دارم، اما این دیگر به سلیقه من نمی خورد. سپس قیاسی می پرسد تا نشان دهد کاری که انجام داده بد بوده است؟ بعد ادامه می دهد که این به سلیقه شما نیست. آیا او می خواهد ما را به زور با هم دشمن کند؟ آخرش یک قیاس می کند و می گوید هرجا که باشی خیلی کثیف هستی.

سخنان رضا عطاران صرف نظر از قصد و انگیزه او قابل نقد است. حتی اگر حق اعتراض از طرف ایشان را برای خود محفوظ می داشتیم، انتظار می رفت بیان این اعتراض از تریبون، سنجیده تر، آرام تر و جشنی معتبر فرهنگی به احترام جایگاه هنری خودش و شأن سایر حاضران باشد. جشنواره حافظ محل قدردانی از هنر است و قطعاً محلی برای گلایه و واکنش های احساسی نیست.

عطاران که بارها با افراد و شخصیت های مختلف شوخی می کند و حد طنز را درنوردیده، طبیعتا بیش از دیگران در معرض انتقاد و واکنش قرار می گیرد. به همین دلیل از او انتظار می رود در مواجهه با انتقاد یا اختلاف نظر سنجیده تر و شایسته تر عمل کند. ظرفیتی که همواره بخشی از شهرت حرفه ای یک هنرمند سرشناس بوده است.

با این حال، ادبیاتی که رضا عطاران در آن لحظه به کار برد، به دور از احترام، نامناسب و تا حدودی غیرمنتظره بود. پس چرا یک هنرمند هنگام پذیرش جایزه، تریبون را به یک محفظه شخصی تبدیل می کند؟ هنرمندان به‌ویژه چهره‌های عمومی هر زمان و هر کجا که بخواهند این امکان را دارند که نظرات خود را بیان کنند و در فضای مناسب‌تری به انتقادات و حتی سوءتفاهم‌ها پاسخ دهند. اعتراض به مصاحبه رسانه ای روی صحنه مراسم رسمی و جشن هنری قطعا انتخاب درستی نبود. جشنواره حافظ جایی است که در آن هنر و هنرمندان قدردانی می شود. چنین رفتاری از شأن و اعتبار این رویداد فرهنگی می کاهد.

نکته دیگری که جلب توجه می کند، استفاده از ادبیات تحقیرآمیز و طنز سیاه در سخنان رضا عطاران است. «ممنون از مادر امیرحسین قیازی»، «دستشویی رفت؟»، «کجاست؟» جملات کنایه‌ای مانند و «بسیار فحاشی» یا توهین‌آمیز ممکن است در قالب برنامه‌های طنز یا فضای کمدی عمل کند، اما به هیچ وجه در یک رویداد رسمی و فرهنگی قابل قبول نیست. به خصوص کشاندن موضوع از طرف مادر رئیس حسین قیاسی در پوشش شوخی، نقض آشکار حریم شخصی است و خط قرمزی محسوب می شود که نمی توان آن را نادیده گرفت. هر چقدر هم که تفاوت های حرفه ای و هنری جدی باشد، نیازی به عبور از مرزهای شخصی نیست.