قسمت اول
امسال نیز اواسط مهرماه سی و ششمین جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان بار دیگر در اصفهان برگزار می شود. جشنواره ای است که گاهی سالی یک بار و گاهی دو سال یکبار برگزار می شود و در برخی سال ها به کلی از تقویم رویدادها حذف می شود. این جشنواره اکنون هیجان سابق خود را از دست داده، روحیه بین المللی قدیمی خود را از دست داده و بیشتر به یک رویداد تشریفاتی تبدیل شده است. اما نباید فراموش کرد که این جشنواره یکی از قدیمی ترین و مهم ترین رویدادهای سینمایی ایران است و نقش مهمی در شکل گیری و رشد سینمای ایران به ویژه سینمای کودک داشت.
جشنواره فیلم کودک به طور رسمی در سال 61 آغاز به کار کرد و به مرور زمان از قسمت کوچک و کم اهمیت جشنواره فجر به رویدادی مستقل و مهم تبدیل شد. این استقلال با نمایش آثار مختلفی از سینماهای مختلف جهان همراه بود که به غنای سینمای کودک ایران کمک کرد.
قبل از انقلاب اسلامی جشنواره های فیلم کودک به طور مرتب در ایران برگزار می شد. این جشنواره که از سال 1345 در تهران و گاه در شهرهای دیگر برگزار می شد، به عنوان محلی برای نمایش آثار ارزشمند سینمای کودک شناخته می شد. در این دوره فیلم‌هایی چون «نان و کوچه» ساخته عباس کیارستمی و «سفر» ساخته زیبای بهرام بیدایی فیلمبرداری شد.
فیلم «هفت تیر چوبی» شاپور قریب از جمله آثاری بود که در دهه 50 و 60 در کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به نمایش درآمد و بسیاری از کودکان ایرانی از نسل های مختلف با این فیلم آشنا بودند. این فیلم در دهمین جشنواره فیلم های کودک و نوجوان در پنجم آبان 1354 به نمایش درآمد و مورد توجه منتقدان قرار گرفت. «هفت تیر چوبی» در شهریور 1355 جایزه طلای بهترین فیلم کوتاه را از اولین جشنواره بین المللی فیلم قاهره دریافت کرد. همچنین این فیلم در اولین جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان که در لوزان سوئیس در سال 1977 برگزار شد، دو جایزه اول را از هیئت داوران کودک و کودک دریافت کرد.
اما این جشنواره با انقلاب اسلامی در سال 57 متوقف شد. بعد از انقلاب ضرورت احیای این جشنواره به وضوح احساس می شد. پس از انقلاب، جشنواره به مدت چهار سال تعطیل شد و جشنواره صبح جایگزین آن شد. اما سینمای کودک و نوجوان ایران از دهه 60 و 70 با ظهور فیلم های موفقی چون اثر الهام بخش امیر نادری، دونده، بچه های آسمان، فیلم ماندگار مجید مجیدی، توانست جایگاه خود را در سطح بین المللی بازیابد.
اما سینمای کودک پس از این دوران درخشان، کم کم رو به افول گذاشت. دلایل مختلفی برای این کاهش پیشنهاد شده است. فرصت های زیادی را برای کودکان و جوانان ایجاد کرده است، از جمله کاهش بودجه های پشتیبانی، تغییر ذائقه مخاطبان و معرفی فناوری های جدید مانند پلتفرم ها و فضای مجازی. اما از طرفی به سینما لطمه زد. فیلم هایی که در سال های گذشته بسیار پرطرفدار بودند جای خود را به فیلم های تجاری و سطحی دادند که به جای ارائه محتوای ارزشمند، فروش در گیشه را هدف داشتند.
سینمای کودک و نوجوان ایران امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه و حمایت است. نبود محتوای فرهنگی مناسب برای کودکان و نوجوانان باعث دور شدن نسل های جدید از سینما شده است.
سینمای کودک ایران از بدو پیدایش همواره بین دو موقعیت متناقض در نوسان بوده است. از دوره های پر رونق و شکوه تا دوره های رکود و فراموشی. این وضعیت دوگانه حاصل ترکیبی از عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است که به شکلی پیچیده بر این سینما تأثیر می گذارد.
از سوی دیگر سیاست های فرهنگی و اقتصادی نیز نقش مهمی در این بحران داشت. در حالی که سینمای کودک نیاز به حمایت جدی و برنامه ریزی بلندمدت دارد، به اولویت های بعدی توجه شده و تا حدودی به حال خود رها شده است. گاهی تلاش هایی برای احیای این سینما صورت می گرفت که این تلاش ها یا ناتمام ماند یا به دلیل نبود زیرساخت های لازم ناکام ماند.
با وجود این، جشنواره بین المللی همچنان یکی از مهم ترین رویدادهای سینمایی در این زمینه است. این جشنواره با وجود همه مشکلات و منفی ها، بستری برای تبلیغ و حمایت از آثار کودکان و نوجوانان فراهم کرد. اما سوالی که همچنان در ذهن باقی است این است که آیا این جشنواره می تواند سینمای کودک و نوجوان ایران را از بحران نجات دهد؟
سینمای کودک و نوجوان برای غلبه بر مشکلات کنونی و تجدید خود نیازمند «نفس عمیق» است. زیرا سینما برای پاسخگویی به تغییرات اساسی در روش های مصرف محتوا نیازمند جذب خلاقیت و ایده های نو است.
برای دستیابی به این هدف، همکاری نزدیک نهادهای فرهنگی، سینماگران و آموزش و پرورش ضروری است. این همکاری می تواند راهکارهایی برای احیای سینمای ارزشمند کودک و نوجوان ارائه دهد و زمینه ساز تولید آثار خلاقانه و آموزنده باشد.
علاوه بر این، سیاست های فرهنگی باید تغییر کند تا از تولید فیلم های باکیفیت در این زمینه حمایت مادی و معنوی صورت گیرد. در نتیجه سینمای کودک می تواند جایگاه خود را در دنیای معاصر بازیابد و با درک نیاز به نفس عمیق به تحولی مثبت دست یابد. سینمای کودک و نوجوان ایران زمانی به عنوان یک سینمای مولد و الهام بخش شناخته می شد، اما امروز برای بازگشت به دوران شکوه خود و جذب نسل جدیدی از تماشاگران به سینما نیازمند بازنگری اساسی است.
5655
گردآوری شده از رسانه خبر آنلاین