روزنامه شرق نوشت: پدیده خودکشی در بین دانش آموزان به طور کلی کمتر از سایر گروه های سنی شناخته شده است، اما در سال های اخیر به دلیل افزایش فشارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر نوجوانان و نوجوانان، شاهد افزایش آمار خودکشی در این گروه سنی بوده ایم. جوانان گروه سنی
بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، خودکشی دومین عامل مرگ و میر در گروه سنی 15 تا 29 سال است و اکثریت این آمار مربوط به دانش آموزان است. در ایران آمارها نشان می دهد که خودکشی در بین جوانان به ویژه در مناطق مرزی و مناطق محروم رو به افزایش است. فرصت‌های ناکافی آموزشی در این زمینه‌ها، مشکلات اقتصادی، تنش‌های اجتماعی و خانوادگی باعث بروز مشکلات روانی و در نهایت خودکشی می‌شود.
یکی از عوامل اصلی خودکشی در بین دانش آموزان فشار تحصیلی و رقابت شدید است. رقابت برای ورود به دانشگاه ها و رشته های خاص در کشورهای مختلف از جمله ایران بسیار زیاد است. در این زمینه دانش آموزان به دلیل فشار خانواده ها، معلمان و حتی جامعه برای دستیابی به نتایج عالی، استرس و اضطراب شدیدی را تجربه می کنند.
این فشارها نه تنها به سلامت روان دانش آموزان آسیب می رساند، بلکه می تواند منجر به افسردگی، اضطراب و در نهایت افکار خودکشی شود. در بسیاری از کشورها از جمله ایران این مشکل به ویژه در میان دانش آموزان دبیرستانی و دبیرستانی که در آستانه ورود به دانشگاه هستند دیده می شود. اگرچه بسیاری از مدارس در ایران دارای برنامه های مشاوره هستند، اما همچنان توجه بیشتری در این زمینه لازم است.
علاوه بر فشارهای تحصیلی، مشکلات خانوادگی یکی دیگر از عواملی است که می تواند منجر به خودکشی دانش آموزان شود. در بسیاری از خانواده ها، مشکلات اقتصادی، خشونت خانگی، طلاق و سایر مشکلات اجتماعی باعث می شود که جوانان احساس بی ارزشی و ناامیدی کنند. وقتی نوجوانان نمی توانند به خانواده به عنوان منبع حمایت و امنیت تکیه کنند، ممکن است به افسردگی و انزوا روی آورند که می تواند خطر خودکشی را افزایش دهد.
در کشورهایی مانند ایران که بحران‌های اجتماعی و اقتصادی بسیار رایج است، این مشکلات در برخی مناطق به‌ویژه در حاشیه شهرها و مناطق محروم جدی‌تر می‌شود. در این مناطق، فقدان خدمات روانشناختی و مشاوره در مدارس و عدم دسترسی به خدمات بهداشت روان، به ویژه برای دانش آموزان خانواده های کم درآمد، وضعیت را پیچیده تر می کند.
علاوه بر این، بحران های روانی مانند افسردگی و اضطراب در بین جوانان رو به افزایش است. طبق آمار، بسیاری از جوانان در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، از اختلالات روانی رنج می برند که بدون درمان مناسب، می تواند به افکار خودکشی منجر شود. مطالعات انجام شده در ایران نشان داده است که درصد قابل توجهی از جوانان 15 تا 19 ساله با مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و فشار روانی دست و پنجه نرم می کنند.
در اغلب موارد نوجوانان به دلیل عدم آگاهی و آگاهی از مشکلات روانی به راحتی نمی توانند از کمک های روانی بهره مند شوند و در نتیجه مشکلات آنها به تدریج به بحران های جدی تری تبدیل می شود.
یکی از بزرگترین چالش ها در این زمینه نفوذ رسانه و فضای مجازی است. در دنیای امروز رسانه ها و به ویژه فضای مجازی نقش مهمی در شکل گیری دیدگاه ها و نگرش های جوانان دارند. در این حوزه، جوانان تحت تأثیر اخبار، تصاویر و ویدئوهای گوناگونی قرار می گیرند که برخی از آنها می تواند بر روحیه و نگرش آنان به زندگی و مرگ تأثیر منفی بگذارد.
در برخی موارد، خودکشی های گزارش شده در فضای مجازی به نوعی الگویی برای دیگران به ویژه جوانان می شود. این مشکل به ویژه در کشورهای در حال توسعه دیده می شود که دسترسی به اینترنت و فضای مجازی افزایش می یابد.
از سوی دیگر فشارهای اجتماعی و تحصیلی نقش عمده ای در افزایش خودکشی دانش آموزان در جوامع غربی و کشورهای توسعه یافته ای مانند آمریکا و ژاپن دارد. در ژاپن به دلیل فرهنگ رقابتی بالا و فشارهای اجتماعی برای موفقیت در تحصیل، میزان خودکشی در بین دانش آموزان و نوجوانان بسیار بالاست. فشارهای علمی و رقابت شدید برای پذیرش در دانشگاه های معتبر کره جنوبی باعث خودکشی جوانان می شود. در کشورهای دیگر مانند هند و کشورهای آفریقایی، فقر، جنگ و بحران های اجتماعی از عوامل اصلی خودکشی هستند.
اگرچه دولت و نهادهای آموزشی در سال‌های اخیر تلاش‌هایی را برای کاهش آمار خودکشی در ایران انجام داده‌اند، اما این مشکل همچنان رو به افزایش است. اقدامات اساسی در این زمینه به ویژه در مناطق فقیرنشین که دانش آموزان با مشکلات اقتصادی و اجتماعی بیشتری روبرو هستند مورد نیاز است. یکی از اقدامات مؤثر می تواند شروع برنامه های آموزشی و مشاوره ای در مدارس و آموزش دانش آموزان در زمینه مشکلات روانی و مقابله با استرس باشد.
نیره طبسی-روانشناس