انتخابتو، امروزه آلودگی هوا دیگر یک معضل محلی یا شهری نیست، بلکه به یک بحران جهانی تبدیل شده است و سازمان بهداشت جهانی تخمین می زند که سالانه میلیون ها نفر به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای آلوده جان خود را از دست می دهند. این آلودگی ترکیبی از ذرات معلق، گازهای سمی، ترکیبات شیمیایی و حتی فلزات سنگین است که از منابع مختلف مانند اتومبیل، صنایع، نیروگاه ها و حتی فعالیت های خانگی وارد جو می شود و از ویژگی خطرناک آلودگی هوا این است که اثرات آن تدریجی و نامرئی است و افراد می توانند سال ها بدون اینکه متوجه آسیب جدی و مزمن مستقیم شوند، در معرض آن قرار بگیرند.
سیستم تنفسی اولین خط تماس بدن با هوای آلوده است و ذرات ریز معلق (PM2.5 و PM10) به راحتی وارد مجرای تنفسی شده و به عمق ریه ها نفوذ می کنند. این ذرات باعث التهاب، تحریک مخاط و کاهش ظرفیت تنفسی می شوند و در طول روزهای عفونت، حتی افراد سالم نیز دچار سرفه، خشکی گلو و تنگی نفس می شوند. شرایط می تواند برای مبتلایان به آسم یا برونشیت بسیار خطرناک باشد و حملات تنفسی را تشدید کند. کودکان به دلیل اینکه سیستم تنفسی آنها به طور کامل توسعه نیافته است و سالمندان به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی بدنشان بیشترین آسیب را می بینند و اهمیت مراقبت های تخصصی برای این گروه ها را دو چندان می کند.
آلودگی هوا فقط به ریه ها محدود نمی شود و پس از ورود آلاینده ها به جریان خون می تواند کل سیستم قلبی عروقی را تحت تاثیر قرار دهد. مطالعات نشان داده است که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض هوای آلوده فشار خون را افزایش می دهد و خطر حمله قلبی و سکته را افزایش می دهد و ذرات آلاینده باعث التهاب عمومی در بدن می شود و دیواره رگ های خونی را آسیب پذیر و مستعد التهاب می کند. سختی شریان ها این مشکل به ویژه برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی یا دیابت خطرناک است زیرا آلودگی هوا می تواند وضعیت آنها را بدتر کند و حتی منجر به مرگ زودرس شود.
یکی از جدی ترین پیامدهای آلودگی هوا افزایش خطر ابتلا به سرطان است و سازمان بهداشت جهانی آلودگی هوا را یکی از عوامل اصلی سرطان ریه معرفی کرده است. ترکیبات شیمیایی موجود در دود خودرو و صنایع مانند بنزن و هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای دارای خواص سرطان زا هستند و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض این ترکیبات می تواند باعث تغییرات ژنتیکی و رشد سلول های سرطانی شود. برخی مطالعات همچنین ارتباط بین آلودگی هوا و سرطان مثانه و دستگاه گوارش و همچنین سرطان ریه را نشان داده اند. این نشان می دهد که خطرات طولانی مدت نشان می دهد که آلودگی هوا نه تنها یک تهدید فوری است، بلکه عاملی جدی برای بیماری های مزمن و مرگ و میر در آینده است.
امکان نیاز به مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدهای استنشاقی در بیماران COPD
سیدامیر دادوی، متخصص بیماری های ریوی و مدرس دانشگاه علوم پزشکی ایمنا در تشریح تغییرات آلودگی هوا در فصول مختلف به خبرنگار گفت: آلودگی هوا در فصل گرما بسیار کمتر از فصل سرد است و مشکلاتی که به دلیل پایداری هوا و تجمع آلاینده ها در ماه های سرد سال به وجود می آید، عموما در فصل گرم سال تجربه نمی شود.
وی نقش گل و گیاه را در کاهش آلودگی هوای داخل خانه اضافه می کند: اگر افراد مبتلا به بیماری هایی مانند آسم یا آلرژی های شدید نباشند، وجود گل و گیاه در خانه می تواند کمک کند و 10 تا 15 درصد در تلطیف هوا تأثیر بگذارد، اما نمی تواند مشکل آلودگی را به طور کامل حل کند.
متخصص بیماری های ریوی و مدرس دانشگاه علوم پزشکی به دلیل جذب گیاهان برگ سبز دی اکسید کربن و تولید اکسیژن در تهویه مطبوع موثر است و برخی از گونه های گیاهی برای این منظور برتری خاصی ندارند، با اشاره به استفاده از اسپری های درمانی در بیماران تنفسی، اظهار داشت: برای ارائه درمان مناسب باید نوع و شدت بیماری مشخص شود. مراحل با پیشرفت استاندارد، کورتیکواستروئیدهای استنشاقی طولانی مدت ممکن است در موارد شدید در بیماران مبتلا به COPD، یعنی افرادی که نارسایی تنفسی به دلیل سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض آلودگی دارند، مورد نیاز باشد.
تنگی نفس ناشی از آلودگی هوا ممکن است ناشی از قلب باشد/ علائم تنگی نفس ناشی از آلودگی هوا چیست؟
در ادامه این دادخواست با بیان اینکه ممکن است در صورتی که بیماری در مرحله خفیف باشد نیازی به استفاده از این داروها نباشد، تصریح می کند: بیماران می توانند اطلاعات دقیق تری از علائم و سوابق پزشکی خود ارائه دهند تا علت بیماری مشخص شود و درمان مناسب تنظیم شود.
وی در خصوص ورود آلودگی هوای بیرون به داخل خانه می گوید: باز گذاشتن در و پنجره ها در هنگام آلودگی هوا باعث ورود آلاینده ها به داخل خانه می شود. توصیه می شود در روزهای کثیف پنجره ها را باز نگذارید. اگر فرد در گذشته مشکل قلبی داشته باشد یا عملکرد قلب او کاهش یافته باشد، تنگی نفس در هنگام آلودگی هوا ممکن است ناشی از قلب باشد.
متخصص بیماری های ریوی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه اگر این علائم در هنگام تنفس همراه با خس خس یا سرفه بروز کند، احتمالاً مشکل مربوط به ریه ها است، ادامه داد: در فصل سرما و زمانی که آلودگی هوا افزایش می یابد، معمولاً این علائم ناشی از تشدید التهاب راه های هوایی و بروز مشکلات برونشیت یا ریه است.
بروز علائم کسالت، بدبینی و افسردگی ناشی از آلودگی هوا/آلودگی هوا می تواند اثرات منفی داشته باشد. آسیب رسان در ریه ها، مغز و کبد
ندا احمدی، پزشک و متخصص طب ایرانی به خبرنگار ایمنا با اشاره به افزایش آلودگی هوا و تاثیرات آن بر سلامتی گفت: آلودگی هوا یکی از معضلات مهم جامعه امروزی است و بسیاری از مردم در روزهای کثیف بی حوصله، بدبین و حتی افسرده می شوند، بی آنکه بدانند علت این وضعیت هوایی است که تنفس می کنند.
وی با بیان اینکه شش اصل تحت عنوان اصول بهداشت در طب ایرانی مطرح شده است که اولین و مهمترین آنها هوا و اقلیم است، ادامه می دهد: پس از هوا خوردن و آشامیدن، ورزش و فعالیت بدنی، خواب و بیداری، احتباس و استفراغ و در نهایت شهوت می آید.
این پزشک و متخصص ایرانی با تاکید بر رعایت این اصول به ویژه در روزهایی که هوا آلوده است، می گوید: آسیب رسان ریه ها، مغز و کبد را تحت تاثیر قرار می دهد و اختلال در عملکرد این اندام ها باعث خستگی، خواب آلودگی و کاهش کیفیت رفاه کلی فرد می شود.
تغذیه مناسب در آلودگی هوا/ کدام نوشیدنی ها در آلودگی هوا توصیه می شود؟
احمدی با بیان اینکه توصیه های کلی مانند پرهیز از تردد غیرضروری و استفاده از ماسک برای کاهش عوارض آلودگی هوا باید مورد توجه قرار گیرد، ادامه داد: سالمندان، کودکان و مبتلایان به مشکلات قلبی و ریوی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
وی در خصوص تغذیه مناسب در دوران آلودگی هوا می گوید: مصرف غذاهای غلیظ مانند غذاهای خمیری، غذاهای حاوی پنیر پیتزا، فست فود، ماکارونی توصیه نمی شود زیرا باعث افزایش مواد زائد در بدن و تشدید عوارض آلودگی هوا می شود. وی می گوید: افرادی که مشکلات گوارشی مانند یبوست دارند باید این اختلال را از بین ببرند تا بدن مواد زائد را دفع کند و از اثرات مضر آلودگی بکاهد.
پزشک و متخصص طب ایرانی می افزاید: در طب ایرانی مصرف گوشت های نرم مانند گوشت پرندگان کوچک مانند کبک و بلدرچین توصیه می شود و نوشیدنی هایی مانند آب انار تازه، آب سیب تازه، آب میوه، آب پرتقال، شربت لیمو و لیموی تازه نیز می توانند به عنوان آنتی اکسیدان عمل کنند. پادزهر در بدن وجود دارد
آلودگی هوا نه تنها بدن را تهدید می کند، بلکه بر روان انسان نیز تأثیر می گذارد و تحقیقات اخیر نشان داده است که زندگی در محیط های آلوده با افزایش اضطراب، افسردگی و کاهش کیفیت خواب همراه است. کاهش اکسیژن رسانی به مغز و التهاب ناشی از آلاینده ها می تواند عملکرد شناختی را مختل کند. علاوه بر این، خستگی مزمن و کاهش انرژی روزانه از دیگر پیامدهای روحی آلودگی هوا است و این اثرات روحی و روانی علاوه بر مشکلات جسمی، کیفیت زندگی افراد را تا حد زیادی کاهش می دهد و حتی بهره وری کاری و تحصیلی را تحت تاثیر قرار می دهد. در واقع آلودگی هوا یک تهدید چند وجهی است که هم جسم و هم ذهن را تحت فشار قرار می دهد.
اگرچه کنترل کامل آلودگی هوا مستلزم سیاست های کلان است، اما مردم می توانند با رعایت برخی توصیه ها از عوارض آن بکاهند و استفاده از ماسک های استاندارد در روزهای آلوده، پرهیز از ورزش های سنگین در فضای باز، بستن پنجره ها و استفاده از دستگاه های تصفیه هوا در خانه از اقدامات موثر است. علاوه بر این، نوشیدن آب کافی و مصرف میوه ها و سبزیجات تازه می تواند به حذف سموم و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. این اقدامات ساده اما حیاتی می تواند اثرات آلودگی هوا را تا حد زیادی کاهش دهد.
مبارزه با آلودگی هوا نه تنها یک وظیفه فردی است بلکه نیازمند اقدامات همه جانبه در سطح جامعه و دولت است و توسعه حمل و نقل عمومی پاک، کاهش تردد وسایل نقلیه شخصی، کنترل صنایع آلاینده، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و گسترش مناطق سبز از جمله راهکارهای موثر است. علاوه بر این، آموزش عمومی و افزایش آگاهی مردم در مورد خطرات آلودگی هوا می تواند به تغییر رفتار فردی و اجتماعی کمک کند و هیچ اقدام فردی به تنهایی نمی تواند این بحران را بدون همکاری جمعی حل کند. در واقع آلودگی هوا یک موضوع اجتماعی و سیاسی است که اراده جمعی را می طلبد. راه حل است.
آلودگی هوا دشمن خاموشی است که سلامت جسمی و روانی مردم را تهدید می‌کند، همه چیز از بیماری‌های تنفسی و قلبی گرفته تا سرطان و اختلالات روانی به دلیل قرار گرفتن در معرض هوای آلوده افزایش می‌یابد، اما ترکیبی از اقدامات فردی و سیاست‌های کلان می‌تواند اثرات آن را کاهش دهد و آینده سالم‌تر تنها در صورتی امکان‌پذیر است که هم شهروندان و هم دولت مسئولیت‌های خود را در قبال تغییر سبک زندگی و حمایت از سیاست‌ها بپذیرند. محیط زیست کلید مقابله با این بحران جهانی است و اگر امروز اقدام کنیم می‌توانیم فردای هوای پاک‌تر و زندگی سالم‌تری برای نسل‌های آینده ایجاد کنیم.