تاکنون از سلول های بنیادی خونساز اهداکننده برای درمان صدها هزار نفر مبتلا به سرطان خون و سایر اختلالات خونی استفاده شده است.
از زمانی که بیش از 50 سال پیش اولین سلول های بنیادی خونساز با موفقیت به افراد مبتلا به لوسمی پیوند زده شد، محققان به این فکر کرده اند که آیا آنها باعث جهش های سرطان زا می شوند یا خیر.
اکنون، یک مطالعه منحصربهفرد بر روی طولانیترین دریافتکنندگان پیوند و اهداکنندگان آنها نشان داده است که افرادی که سلولهای بنیادی اهدایی دریافت میکنند، به نظر نمیرسد در معرض خطر بالایی برای ایجاد چنین جهشهایی قرار داشته باشند.
مایکل اسپنسر چپمن، متخصص هماتولوژی، از موسسه سرطان بارتز در لندن، میگوید: «نتایج ما شگفتانگیز و در عین حال اطمینانبخش است.
Alejo Rodriguez-Fraticelli، زیست شناس سلول های بنیادی در موسسه تحقیقات بیومدیکال در بارسلونا، اسپانیا می گوید: «این خبر خوبی برای افرادی است که تحت این درمان ها قرار می گیرند.
سلول های بنیادی خون ساز سلول های پیش ساز موجود در مغز استخوان هستند که باعث ایجاد انواع سلول های خونی می شوند. آنها برای درمان صدها هزار نفر مبتلا به سرطان خون و بیماری های مغز استخوان استفاده شده اند.
این پیوندها شامل تخلیه کل خون فرد از سلولهای بنیادی و جایگزینی آنها با سلولهای یک اهداکننده سالم است، اما محققان مدتها نگران بودند که سرکوب سلولها میتواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
همچنین شایان ذکر است که در موارد نادر، از هر 1000 پیوند، یک مورد، سلول های اهدا کننده در گیرنده به سرطان تبدیل می شود.
مطالعه جهش ها
آخرین مطالعه که این هفته در مجله Science Translational Medicine منتشر شد، جهش در ژن های خاص مرتبط با سرطان را بررسی کرد. تصور میشد که این جهشها ممکن است مزیت رشدی برای سلولهای خونساز در گیرندگان پیوند ایجاد کند و به آنها اجازه دهد تا با افزایش سن گیرنده به سرعت تقسیم و تکثیر شوند و در نهایت به سرطان خون (لوسمی) تبدیل شوند.
برخی از اولین پیوندها در اواخر دهه 1960 در مرکز سرطان فرد هاچینسون انجام شد. در سال 2017، Masumi Ueda Oshima، محقق بالینی که پیری پس از پیوند را در مرکز سرطان فرد هاچینسون در سیاتل، واشنگتن مطالعه میکند، و همکارانش تصمیم گرفتند با گیرندگان پیوند و اهداکنندگان برای جمعآوری نمونههای پیوند و یادگیری چگونگی پیری سلولها تماس بگیرند. او می گوید: «این واقعا یک سفر اکتشافی بود.
این تیم نمونه خون 32 نفر را جمع آوری کرد، از جمله 16 جفت اهداکننده- گیرنده که بین 7 تا 46 سال پیش پیوند دریافت کردند. محققان از یک تکنیک بسیار حساس برای تعیین توالی ژنهایی استفاده کردند که جهشهای مرتبط با سرطان مغز استخوان را به دست میآورند.
این تیم سلولهای دارای این جهش را در همه اهداکنندگان سالم، حتی در آنهایی که در آن زمان 12 سال داشتند، پیدا کردند و دریافتند که هر چه اهداکننده مسنتر باشد، جهشهای بیشتری در خونش دارد، اما در مجموع این میزان کم باقی ماند. در یک میلیون جفت
محققان سپس الگوهای جهش را در 11 جفت اهداکننده-گیرنده که از زمان پیوند به نمونه خون اهداکننده دسترسی داشتند، مقایسه کردند. آنها الگوهای جهش مشابهی را در هر دو گروه یافتند.
به گفته محققان، به طور متوسط، جهش ها به میزان 2 درصد در سال در اهداکنندگان و 2.6 درصد در گیرندگان رخ می دهد.
اسپنسر چاپمن میگوید: «بهطور شگفتانگیزی، جهشهای بسیار کمی در سلولهای بنیادی ایجاد شده از طریق فرآیند پیوند وجود دارد. این نشان میدهد که سلولهای گیرندگان پیوند به همان سرعتی که اهداکنندگان دارند پیر میشوند و خطر ابتلا به جهشهایی را که میتواند آنها را مستعد ابتلا به سرطان خون کند، افزایش نمیدهد.
اوشیما میگوید این واقعیت که نرخ جهش مدتها پس از پیوند ثابت میماند، نشان میدهد که ظرفیت بازسازی سیستم خونساز واقعاً عمیق است.
فراتیچلی همچنین می گوید که اگرچه نتایج اطمینان بخش است، اما بر اساس تعداد کمی از افراد است و نتیجه گیری کلی را دشوار می کند.
پیچیدگی پیری
اسپنسر چاپمن نتایج مشابهی را در یک مطالعه جداگانه روی جفت های اهداکننده و گیرنده مشاهده کرد. مطالعه او شامل 10 گیرنده پیوند بود که بین 9 تا 31 سال پیش سلول های خونساز را از خواهر و برادر خود دریافت کردند.
آنها نه تنها به دنبال تغییرات در ژن های خاص مرتبط با سرطان بودند، بلکه سلول های خونساز را حذف کردند و رشد دادند و کل ژنوم سلول های منفرد را توالی یابی کردند.
آنها دریافتند که دریافت کنندگان به طور متوسط جهش های کمی بیشتر از اهداکنندگان داشتند و تنها 1.5 سال پیری طبیعی داشتند، یافته ای مشابه با یافته های اوشیما.
هنگامی که او و همکارانش به طور خاص به جهشهایی که به سلولها مزیت رشد میدهند، نگاه کردند، دریافتند که سلولهایی با تنها یکی از این جهشها در سطوح مشابهی در گیرندهها و اهداکنندگان وجود دارند، اما سلولهایی با دو یا چند مورد از این جهشهای مفید در نرخ بالاتر سطوح در گیرندگان بالاتر از اهداکنندگان است. این ممکن است توضیح دهد که چرا سلول های پیوندی می توانند در موارد نادر به تومورهای سرطانی تبدیل شوند.
اسپنسر چاپمن می گوید مطالعات و تحقیقات بیشتری برای درک بهتر عواقب این فرآیندهای پیری از نظر خطر سرطان و عملکرد سیستم ایمنی مورد نیاز است.
هر دو مطالعه ممکن است برای افرادی که پیوند سلول های بنیادی و ژن درمانی مبتنی بر خون را برای درمان بیماری سلول داسی شکل دریافت می کنند، پیامدهایی داشته باشد.
اسپنسر چاپمن میگوید تعداد بیشتری از این درمانها برای کودکانی که باید تا پایان عمر به سلولهای پیوندی تکیه کنند، توسعه و اجرا میشوند.
ارسال پاسخ