داریوش مختاری کارشناس مدیریت منابع آب در گفت‌وگویی خاطرنشان کرد: با نزدیک‌تر شدن به شرایط بحران، بزرگ‌نمایی و تحلیل کم‌آبی در تهران باید دقیق‌تر باشد. اما برای منطقه پرجمعیت تهران، وسعت کابوس تشنگی و کم‌آبی به قدری است که در تحلیل و ذهن، خطای ذهنی رخ می‌دهد و در لحظه‌ای که کلمه «تخلیه» به میان می‌آید، کابوسی فراگیر ایجاد می‌کند.
به گزارش ایسنا، با توجه به اینکه تخلیه باید موقتی باشد و در صورت نیاز بخشی از مناطق شهر را پوشش می دهد، افزود: سوالی که باید با دقت پاسخ داده شود این است که کدام منطقه یا مناطق و چه زمانی باید تخلیه شود. این پاسخ مستلزم مجموعه ای از داده های دقیق در مورد منابع آب شهری و استفاده از آنها است.
این کارشناس با بیان اینکه ترس از کم آبی و قطع شدن چند ساعت شیر آب در منازل یک کابوس اجتماعی است، گفت: از این رو باید ذهن و اضطراب شهروندان را درک کرد و اطلاعات شفاف و دقیق ارائه کرد.
مختاری تاکید کرد: اصل ماجرا این است که کشف توازن عرضه و تقاضای منابع آبی میزان کم آبی را در مواقع بحرانی مشخص می کند. وی افزود: در غیر این صورت، تهران همچنان از پنج سد تغذیه می‌کند و دیر یا زود این سدها تا حدودی پر آب می‌شوند، وی افزود: اما نقطه خطر اصلی حتی در رویدادهای کوتاه‌مدت کنونی نیست که در صورت عدم بارندگی‌های پاییز یا اوایل زمستان و در صورت لزوم با تخلیه موقت بخشی از جمعیت درمان شود.
به گفته وی، آستانه خطر نقطه ای است که از تمام ظرفیت ها برای بهینه سازی شبکه استفاده شود و حتی انتقال آب ممکن و پرهزینه انجام شود تا آن زمان بار افزایش یابد. همچنین با تخلیه ناگهانی و تخلیه دائمی منابع آب زیرزمینی که بخش قابل توجهی از این آب را تامین می‌کند، اتفاق می‌افتد و یک کابوس دائمی به وجود می‌آید.
این کارشناس مدیریت منابع آب با بیان اینکه در آن زمان در میان مدت (پنج ساله) یا بلندمدت (10 ساله) تعادل جمعیت و حوضه های آب، توزیع آب و میزان آبی قابل تامین از بین رفته بود، گفت: تامین آب حداقل 30 درصد و حتی 50 درصد جمعیت تهران کاملا غیرممکن بود. هر یک از اجزای این تحلیل و پیش‌بینی مستلزم دسترسی به داده‌های دقیق و پایش مستمر منابع و مصارف آب شهری تهران است.
به گفته مختاری، یادآوری چند نکته در اینجا ضروری است; اولاً تمرکز بر کم آبی تهران به معنای فراموشی کم آبی در کرج، مشهد، تهران و اصفهان نیست. کرج به دلیل همسایگی تهران و منابع آبی مشترک سدهای کرج و مشهد، به دلیل خطرناک بودن توسعه شهرنشینی تهران و اصفهان به دلیل بارگیری آب و توسعه خطرناک صنایع بزرگ، سکاندار کم آبی کشور است.
ثانیاً، فلسفه هشدارها در مورد امکان توسعه اقدامات خطرناک زیست محیطی مانند نمک زدایی و انتقال آب از دریا به کلان شهرها و یا فراهم کردن زمینه برای احداث سدهای اضافی نیست، بلکه به وضوح هدف از هشدارها جلوگیری از بارگذاری اضافی، جلوگیری از ازدحام و غیره است.
این کارشناس مدیریت منابع آب با بیان اینکه تا زمانی که شهرسازی و وام ضابطه مند نداشته باشیم، مجوزهای بی پایان و بی ضابطه ساخت و ساز و شهرک سازی بر اساس نیاز و سلیقه شهرداری، کاهش مصرف شهروندان، انتقال آب از دریا و حوضه های اطراف، کاهش ضایعات شبکه و… داده می شود، اظهار داشت: چنین راهکار درستی وجود ندارد. این کاهش شامل توقف کامل فروش تراکم در شهر تهران و توقف هرگونه فعالیت تجاری حداقل تا چهل سال آینده است. احداث شهرک‌ها در حومه تهران، توقف انشعاب‌های اخیر برای حداقل بیست سال، قطع کامل آب استخرهای بزرگ خانگی و اجرای سایر راهکارهای مدیریت مصرف آب شهری.
ثالثاً مختاری خاطرنشان کرد: نیازهای آب ساختمانی و هدر رفت شبکه، بی‌توجهی به آب و برداشت مشترک از مخازن سدهای کرج، طالقان و ماملو و همچنین برآورد حجم چاه‌های آب، دسترسی شرکت آب و فاضلاب به داده‌های روزانه یا حتی هفتگی در مورد حجم آبی که می‌توان به‌طور پایدار مصرف کرد را به شدت دشوار می‌کند. ما باید آمار دقیق ماهانه نداشته باشیم.
وی افزود: در این میان مصرف آب باقیمانده حجم متره ها یا سدهای شهری نسبت به سایر منابع آبی و آمار مصرف راحت تر، قابل دسترس تر و قابل اعتمادتر است. با این حال، بسیاری از داده های آماری دیگر مورد نیاز است که تهیه و به روز رسانی آنها دشوار یا حتی غیرممکن است. به عنوان مثال 36 هزار مشترک غیرمجاز در تهران رقم بسیار بالایی است. برخورد با متخلفان فرآیندی قانونی و قضایی و نیازمند زمان است و هرگونه راهکار قانونی و عملیاتی و داده های مشترکین غیرمجاز باید به شبکه رصد آماری اضافه شود.
این کارشناس مدیریت منابع آب خاطرنشان کرد: پایش شبکه نیز فراتر از مدیریت نظارتی و تجهیزات موجود نیازمند امکانات و زیرساخت های فنی و تخصصی است. حقیقت این است که بسیاری از شهرهای کشور به دلیل مجوز ساخت و ساز به محل ساخت و ساز تبدیل شده اند و این امر مستلزم وجود شبکه نظارت مستمر بر مصرف آب است.
مختاری با بیان اینکه با توجه به اینکه سرشماری 1405 داده های جغرافیایی خواهد بود، داده های آن به قدری مهم است که می توان آن را به پایش جمعیتی و پایداری سکونتگاه ها و منابع آبی به همراه داده های تامین آب شرکت آب منطقه ای و شرکت آب و فاضلاب استان تهران مرتبط کرد و تا آن زمان یعنی خوش بینانه یک سال دیگر نیاز است تا سرشماری و خروجی آن در سایت مرکز استانی منتشر شود. تمام داده های مربوط به منابع و مصرف آب باید اکنون منتشر شود.
به گفته وی، جمعیت تهران 13 میلیون نفر ساکن و 2 میلیون نفر غیر ساکن است. جمعیت سایر شهرستان های استان تهران 4 میلیون نفر است که رقم قابل قبول 17 میلیونی است. آمار دقیق جمعیت مقیم مهاجران غیرایرانی را نیز باید حساب کرد. این داده های جمعیت شناختی به طور موقت به عنوان مبنایی برای تجزیه و تحلیل مورد استفاده قرار گرفت تا اینکه سرشماری 1405 به دست آمد و به روز شد. اگر یافته های سرشماری 1405 نیز نادرست باشد، باید دوباره تکرار شود.
این کارشناس مدیریت منابع آب تاکید کرد: چهارم، طرح های جامع و تفصیلی از نظر روش شناسی و محتوایی دارای مشکلات جدی است. طرح جامع شهری که محدوده آن با ابلاغ وزارت مسکن و شهرسازی به مشاور اعلام شد، هرگز نمی توان آن را مطالعه کارشناسی بی طرفانه و فاقد اعتبار فنی لازم دانست.
به گفته مختاری، شایسته است سازمان برنامه و بودجه کشور دستورالعمل های فنی (آیین نامه های گروه 3) را در چارچوب فنی و مقیاس های استاندارد طرح های جامع و تفصیلی شهری تهیه و منتشر کند تا این طرح های زیربنایی شهری کمتر دستخوش کارهای ناخوشایند و غیرکارشناسی شده و کمتر دچار نقص فنی شوند.