به گزارش انتخابتو و به نقل از ایسنا، ششمین نشست ارائه یافته های پژوهشی در سال 1404 از هشتمین دوره از نشست های تخصصی جایزه پژوهشی سینمایی عصر دیروز شنبه 3 آبان ماه به دبیری معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان سینمایی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه طباطباییام برگزار شد.
در ابتدای این نشست که به میزبانی بهارک محمودی، معاون پژوهشی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، حسین یزدان شناس، مدیرکل دفتر تحقیقات و اطلاع رسانی سینما برگزار شد، ضمن معرفی ظرفیت های پژوهشی سازمان سینمایی، از اساتید، دانشجویان و پژوهشگران دعوت کرد تا در فعالیت های پژوهشی امسال به ویژه در فعالیت های پژوهشی سال 18 حضور فعال داشته باشند.
وی نقش پژوهش دانشگاه در حمایت از سیاست سینمایی در کشور را بسیار مهم دانست و افزود: تصمیمات و اقدامات ما نیاز به پشتوانه پژوهشی دارد تا هدف خود را از دست ندهیم و مطمئن شویم که در مسیر درست قرار داریم.
بعدها اقبال خالدیان پژوهشگر برتر هفتمین جایزه پژوهشی سینمایی درباره پژوهش خود با عنوان «نقش و موقعیت زن در سینمای ایران در دوره چهل ساله» صحبت کرد.
وی با بیان اینکه این پژوهش با هدف ارائه تصویری جامع از نقش و جایگاه زن در آیینه چهل ساله سینمای ایران و آشکارسازی اطلاعات و نشانه هایی از زنان در فیلم های منتخب انجام شده است، با استفاده از روش سنتز پژوهشی و تحلیل محتوای کیفی به تحلیل 16 مقاله و 40 فیلم پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که نقش زنان در دهه 60 بیشتر محدود به مادران ایثارگر و همسران نجات دهنده بوده است.
وی خاطرنشان کرد: ارزش‌های سنتی و ارادت به مردان از بارزترین ویژگی‌های این دوره بود. با تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه در دهه 70، زنان به دنبال استقلال فردی و برابری بودند و در نتیجه نقش های متنوع تری به زنان داده شد و مبارزه برای حقوق زنان به موضوع اصلی بسیاری از فیلم ها تبدیل شد. در دهه 80 با سیاست‌های اعلامی مبتنی بر بازگشت به ارزش‌های سنتی، نقش زنان به سمت مادری و فداکاری سوق داده شد و زنان بار دیگر در خانه‌ها، اما این بار آگاهانه و داوطلبانه به تصویر کشیده شدند. همانطور که گفتمان آسیب اجتماعی و خشونت جنسی از منظر زنانه در دهه 90 گسترش یافت، نقش زنان در بسیاری از فیلم‌ها به سمت قربانیان ضعیفی که در خشونت مردان گرفتار شده بودند سوق داده شد.
خالدیان ادامه داد: در فیلم های دهه 60 نقش و جایگاه زن در قالب مادر با تحسین زنان ایثارگر به تصویر کشیده می شد. زنانی که در سخت ترین شرایط اجتماعی ناشی از فقر و شرایط جنگی، چراغ خانه هستند. در سال های بعد نقش مادری زن کاهش می یابد و بیشتر همسر می شود. کم کم مادر از نقش محوری کنار گذاشته می شود و سختی ها و آسیب های زنان و دختران سوژه فیلم ها می شود. این بدان معنا نیست که نقش مادری جز دهه 60 از بین رفت، اما با رشد طبقه متوسط، گویی مادران در همان طبقه سنتی باقی ماندند. عنصر دیگری که در کنار نقش مادر به تدریج از فیلم ها محو می شود نماد چادر است. چادر نماد مهم فیلم های دهه 60 است. اما با افزایش سطح تحصیلات، شنل های سیاه جای خود را به زنان باسواد و متوسط در فیلم ها دادند. زنان چادری، درست مانند مادران، در نقش های سنتی متعلق به طبقات ضعیف تر، در نقش قربانی به تصویر کشیده می شوند. به عبارت دیگر، زن هر جا که محجبه باشد، یا از طبقه حاشیه نشین است، یا تحصیلات پایینی دارد یا در نقش مادر فرزندان جنگ ظاهر می شود. شخصیت یک زن محجبه طبقه متوسط.
خالدیان با بیان اینکه یکی دیگر از مقوله های غالب در بازنمایی جایگاه زنان، در معرض آسیب های متعدد و مکرر اجتماعی است، گفت: زنان دهه 60 بیشتر از آسیب هایی مانند فقر و اعتیاد رنج می برند. زنان دهه 70 با افزایش استقلال و حضور در جامعه با مشکلاتی مانند خیانت و بحران هویت دست و پنجه نرم کردند. این اهمیت با ترکیب فقر و خیانت در زنان دهه 80 ادامه دارد. اما اوج بحران های زنان در دهه 90 بود که عمدتاً در نقش مردانه قربانی و غیرت به تصویر کشیده شدند و سرنوشت محتوم بسیاری از آنها مرگ، افسردگی و انزوا بود.
در ادامه، زهرا اردکانی به عنوان منتقد، یافته های پژوهشی ارائه شده را منطبق ارزیابی کرد و گفت: نتیجه این پژوهش با یافته هایی که در این سال ها در تحقیقات خود در حوزه زنان و سینما به آن رسیده ام، همخوانی دارد.
اردکانی ادامه داد: تقسیم فیلم ها به چهار دهه و تحلیل سیر تحول نقش های زنان در طول دهه ها یکی از نقاط قوت عمده این پژوهش است و یکی از بهترین راه ها برای تحلیل تصویر زن در سینما همین تحلیل دهه ای است. بخش ناوبری پس زمینه نیز بسیار خوب سازماندهی شده بود. یکی دیگر از ابتکارات جالب این پژوهش، بررسی تاریخی تصویر زن در فیلم های قبل از انقلاب بود. این نشان می دهد که تصویر زنان در فیلم های قبل از انقلاب نیز تغییر کرده است. با وجود تمام محاسن این اثر، برخی چیزها توخالی بودند، از جمله نسبت گفتمان های سیاسی که جامعه را هدایت می کند و توجه به شیوه های بازنمایی زنان در سینما. زیرا وقتی بخواهیم توضیح دهیم که چرا چهره زن در فیلم ها در دهه های مختلف تغییر کرده است، اگر به گفتمان های سیاسی دست نزنیم، توضیح ما ناقص خواهد بود.
به عنوان مثال در بخشی از پژوهش گفته می شود که فیلم های اوایل دهه 80 مانند «واکنش پنجم» ساخته تهمینه میلانی همچنان همان ویژگی طلبگی جایگاه زنان را داشتند، اما وقتی نوبت به نیمه دوم دهه 80 رسید، فیلم هایی مانند «مامان مامان» حامل پیام بازگشت زنان به خانه بود. در این صورت اگر به وضعیت سیاسی جامعه توجه شود، برای مخاطب کاملا مشخص می شود که چرا این اتفاق می افتد. باید گفت که سایر نظریه‌ها در بخش مبانی نظری گنجانده نشده‌اند و همان نظریه‌هایی که در تحلیل یافته‌های پژوهش مطرح می‌شوند، به درستی کاربرد ندارند. استفاده از تحقیق ترکیبی ابتکار بسیار جالبی بود، اما روش استفاده از آن تا حدودی نامشخص بود. خواننده نمی تواند بفهمد که چگونه توضیحات و تحلیل فیلم ها را از مقالات قبلی استخراج کرده اید. کدگذاری ها چگونه بوده، دسته بندی ها چگونه تهیه شده اند و چون به متن هایی که از آنها برداشته اید مراجعه نمی کنید، مخاطب فکر می کند که این تحلیل ها را خودتان نوشته اید. زیرا مشخص نیست این داده ها چگونه به دست آمده است. مراجع شما در قسمت تحلیل محتوا نیز بسیار کم است و بیننده متوجه نمی شود که چگونه این نتایج به دست آمده است. علاوه بر این، رابطه بین تحقیق ترکیبی و تحلیل محتوای کیفی به اندازه کافی در بخش نتیجه گیری منعکس نشده است.
مجری جلسه، بهارک محمودی از گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، ضمن تشکر از ارائه، تاکید کرد: علیرغم بررسی های فراوان در زمینه نمایندگی زنان، پرداختن و تحلیل این محقق به موضوع نمایندگی زنان، نشان دهنده علاقه وی به مسئله و دیدگاه درونی وی است.
وی افزود: از آنجایی که دانشجویان تحصیلات تکمیلی نیز در این جلسه حضور داشتند، نکته مهم این بود که این دانشجویان را با راه های ارائه مشکلی که افراد زیادی روی آن کار می کنند و زوایای مختلفی که می توان برای طرح موضوع استفاده کرد، معرفی کرد.
در ادامه جلسه نظرات کارشناسی ارائه و بین کارشناسان سینما و ارتباطات و حاضران در جلسه تبادل نظر شد. برنامه ای که به عنوان یکی از اقدامات معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی در راستای هم افزایی سینما و دانشگاه های کشور طراحی و اجرا شد.
در این نشست جمعی از اساتید، دانشجویان و پژوهشگران حوزه سینما و ارتباطات حضور داشتند.
59243
گردآوری شده از رسانه خبر آنلاین