جشنواره ژوئن چه روزی است؟
به گزارش محلاتو، هر روز و ماه در گاهشماری ایرانی باستان نام خاص خود را داشته است. در این تقویم نام ماه ها به نام خدایان زرتشتی نامگذاری شده و بدین ترتیب نام دوازده ماه با نام دوازده روز مشترک بوده است. به عنوان مثال، در حالی که نیسان نام اولین ماه سال و آغاز بهار بود، روز نوزدهم هر ماه سال نیز نیسان نامیده می شد. یا می، دومین ماه سال و روز سوم هر ماه؛ به همین دلیل ایرانیان هر گاه نام روز با نام ماه منطبق می شد آن روز را جشن می گرفتند.
در کتاب ارزشمند برهان گشت آمده است: «خرداد نام روز ششم از هر ماه شمسی است؛ و از خرداد، در روز خرداد، که نام ماه و نام روز توافق کنند. ایرانیان آن روز را جشن می گیرند و آن را جشن خردادگان می نامند، بنابراین به راحتی می توان فهمید که روز ششم خرداد ماه هر سال شمسی را در واقع خرداد می نامند و ایرانیان باستان جشن می گرفتند. این روز به دلیل مطابقت نام ماه و روز.
ریشه روز ژوئن:
ریشه روز خردادگان را در اسطوره ها و باورهای ایران باستان می توان یافت. در این باورها «خرداد» خدایی بود که آب و باران و حاصلخیزی و حاصلخیزی زمین را کنترل می کرد. او به خدای خرد و دانش نیز معروف بود.
مردم ایران باستان بر این باور بودند که خرداد نقش مهمی در حفظ نظم و تعادل جهان دارد. آنان با بزرگداشت خردادگان به این خدای بزرگ ادای احترام کردند و از او طلب باران و حاصلخیزی زمین و فراوانی در زندگی خود کردند.
برخی از منابع تاریخی نیز به ریشه های قدیمی روز خورحدگان اشاره می کنند:
در اوستا: در اوستا از «خرداد» به عنوان یکی از امشاسپندان (خدای بزرگ) یاد شده است. امشاسپندان در باورهای زرتشتی تجلی اهورامزدا در جهان هستی است.
در متون پهلوی: در متون پهلوی از «خرداد» به عنوان خدایی یاد شده است که کنترل آب و باران و حاصلخیزی و حاصلخیزی زمین را در دست دارد. همچنین در این متون از جشن خردادگان به عنوان جشن پاسداری از این ایزد یاد شده است.
با توجه به این منابع می توان گفت که ریشه روز خردادقان به باورها و اسطوره های ایرانیان باستان درباره آب، باران، حاصلخیزی و فراوانی سرزمین بازمی گردد. این جشن در طول تاریخ ایران باستان نقش مهمی در زندگی و فرهنگ مردم داشته است.
سنت های جشن خردادگان:
جشن خردادگان در سراسر ایران باستان با شور و نشاط برگزار می شد. مردم به رودخانه ها و چشمه ها و قنات ها می رفتند و آنها را با گل و سبزه می آراستند. همچنین اوستا را خواندند و به اهورامزدا مناجات کردند و از خداوند خرداد برای بارندگی و حاصلخیزی زمین طلب برکت کردند.
برخی از آداب و رسوم رایج در روز خرددگان عبارت بودند از:
شکوفه: مردم رودخانه ها، چشمه ها و قنات ها را با گل های رنگارنگ تزئین می کردند.
قربانی: برخی از مردم حیواناتی مانند گوسفند و مرغ را قربانی می کردند و گوشت آن را بین فقرا تقسیم می کردند.
افروختن آتش: در شب هورداغان، مردم در خانه ها یا مکان های عمومی آتش روشن می کردند و از روی آن می پریدند.
رقص و آواز: مردم در این روز به رقص و آواز می پردازند و از شادی و سرسبزی طبیعت لذت می برند.
سفره هفت سین: عده ای در روز سه شنبه از سفره هفت سین استفاده می کنند تا سبزی ها و میوه های فصل جدید را به عنوان تبرک بدانند.
چرا ایرانیان باستان روز خردادگان را به عنوان جشن آب جشن می گرفتند؟
دلایل متعددی وجود دارد که ایرانیان باستان روز خردادگان را به عنوان جشن آب جشن می گرفتند:
اهمیت آب در زندگی: آب در ایران باستان مانند بسیاری از نقاط جهان اهمیت حیاتی داشت. کشاورزی، دامداری و زندگی روزمره مردم کاملاً به آب وابسته بود. از این رو ایرانیان باستان برای حفظ این عنصر حیاتی جشنی به نام خردادگان برگزار می کردند.
نقش ایزد خرداد: همانطور که قبلاً اشاره شد، «خرداد» در باورهای ایرانیان باستان ایزدی بود که کنترل آب، باران، حاصلخیزی و حاصلخیزی زمین را بر عهده داشت. مردم با برگزاری جشن خردادگان به این ایزد بزرگ ادای احترام کردند و از او طلب باران، حاصلخیزی زمین و فراوانی در زندگی خود کردند.
آغاز فصل گرما: روز ژوئن مصادف با آغاز فصل گرما بود. در این مدت ذخایر آب در بسیاری از مناطق رو به اتمام بود و مردم نگران خشکسالی و کمبود آب بودند. جشن خرداد فرصتی بود تا مردم برای بارندگی و آب فراوان از خداوند طلب یاری کنند.
ترویج صلح و دوستی: جشن خردادگان به جشن صلح و دوستی نیز معروف بود. در این روز مردم به رودخانه ها و چشمه ها و قنات ها می رفتند و آنها را با گل و سبزه تزئین می کردند. آنها همچنین اوستا را خواندند، اهورامزدا را مناجات کردند، از یکدیگر طلب آمرزش کردند و با هم جشنی مسالمت آمیز برگزار کردند.
به طور کلی می توان گفت که در ایران باستان، روز خرداد جشنی برای پاسداری از آب، ایزد خرداد بود که آغاز فصل گرما، صلح و دوستی بود. این جشن نقش مهمی در زندگی و فرهنگ مردم داشت و به آنها امید و انگیزه برای ادامه زندگی در شرایط سخت و طاقت فرسا آن دوران داد.
اهمیت تعطیلات ژوئن:
جشن خردادگان در ایران باستان اهمیت زیادی داشت. این جشن به مردم این فرصت را می داد تا شکر نعمت های الهی مانند آب و باران و حاصلخیزی خاک را داشته باشند و برای فراوانی و شادی در زندگی خود دعا کنند.
علاوه بر این، این جشن به عنوان نماد اتحاد و همبستگی مردم ایران باستان شناخته می شد. در این روز اقشار مختلف مردم گرد هم آمدند تا جشن بگیرند و جشن بگیرند.