درباره خود مدیر؛ آقا شما سوپاپ اطمینان بودید؟

رضا صائمی در یادداشتی در مجله ققنوس به بررسی بازی مهران مدیری در گل یا پوچ پرداخت و نوشت: مهران مدیری این روزها در کانون اخبار سینما قرار دارد. دومین فیلم او ساعت 6 صبح در هتل اسپیناس پلاس یکی از شلوغ ترین افتتاحیه ها و اکران های ویژه سینمای ایران با حضور ستارگان سینمای زیادی کلید خورد. این موضوع او را دوباره در کانون توجهات این روزها قرار داده است. اما حاصل این همه تبلیغات و تشریفات، فیلمی ضعیف و بد بود تا جایی که در دومین فیلمش پس از «5 عصر» نتوانست خود را به عنوان کارگردان سینما ثابت کند. باید گفت مهران مدیری نه کارگردان خوبی در سریال های تلویزیونی است و نه بازیگر خوبی در نقش های جدی.

حقیقت این است که استعداد او در ساخت سریال های طنز و طنز تلویزیونی غیر قابل انکار است اما استعداد او را باید در این زمینه و ژانر محدود کرد. او در 26 سالگی با خلق مجموعه طنز «پرواز 57» نبوغ خود را نشان داد و با «ساعت خوش» پختگی خود را در تولید کمدی های بلند نشان داد. او موفق شد از بازیگران ناشناس ستاره بسازد و تیمی حرفه ای بسازد و خالق یکی از پرطرفدارترین سریال های تلویزیونی در زمینه طنز و کمدی شود. اما این مجموعه نه تنها نامی برای خود دست و پا کرد، بلکه مشکلاتی را برای او و تیمش به وجود آورد. ساختار طنز «ساعت خوش» مورد پسند برخی محافل قرار نگرفت و انتقادات تندی از سوی برخی جریانات سیاسی از جمله روزنامه کیهان وارد شد. ظاهراً همین اعتراضات و فشارهای بیرونی باعث شد «ساعت خوش» به پایان برسد و بازیگران این سریال چهار سال ممنوع الکار و از ورود به تلویزیون و رادیو جلوگیری کنند. این دوره را می توان «دوره ظهور» مهران مدیری دانست که بنیانگذار «طنز عنصری و فانتزی» بود و با خلاقیت و نوآوری خود در تولید طنز تلویزیونی در واقع گرایش هایی را در این زمینه ایجاد کرد.

دومین دوره کارنامه کاری مهران مدیری را باید در ساخت مجموعه های طنز مانند «نقطچین»، «پاورچین»، «جیزه بزرگ»، «مردی با 1000 چهره»، «مردی با 2 هزار چهره» و «شب های برره» دید. “. کایفی با وجود اختلاف سطح، مدلی کمدی تلویزیونی با مولفه های مشترک خلق کرده و به نوعی ساختار و گفتمان کمدی نویسنده را به وجود آورده است. سطرهای «کمدی انتقادی» که بیشتر نقد اجتماعی و به سبک زندگی و رفتار اجتماعی در فضای عمومی بود، در این سریال ها پررنگ شد. فاز سوم کارنامه مهران مدیری با ورود شبکه نمایش خانگی و ساخت سریال های طنز برای آن شبکه رخ داد که با «کهوه ترخ» شروع شد و به «هیولا» و «دراکولا» منتهی شد. اگرچه تفاوت کارهای اولیه مدیری در نمایش خانگی و کارهای بعدی او نشان از افول یک ستاره کمدی دارد، اما باید از منظر جامعه شناختی و به عنوان یک موضوع برون متنی به آن نگاه کرد. از این نظر «قهوه تلخ» حاصل لحن و رویکرد تند انتقادی مهران به ویژه در عرصه سیاست است که خارج از چارچوب ها و ارزیابی ها و خطوط قرمز رسانه ملی در دوران رهبری وی در تلویزیون تولید شده است. قدرت و روابط آن در بستر طنز تاریخی آن را به اثری مؤثر و ماندگار تبدیل کرد. اما همچنان در سطح عمومی و به خصوص شبکه های اجتماعی برای تحلیل و بازخوانی وقایع سیاسی روز و در واقع برای نقد شرایط موجود استفاده می شود.

از میان آثار مهران مدیری، «قهوه تلخ» در شبکه نمایش خانگی و «شب های برره» در تلویزیون بیش از سایر آثار مورد توجه قرار گرفته اند که وجه مشترک هر دوی آن ها را می توان در سبک و رویکرد انتقادی او به مسائل اقتصادی، سیاسی و سیاسی دانست. معضلات اجتماعی. بیماری ها محبوبیت مهران مدیری دقیقاً از همین موقعیت و آثار او ناشی می شود. محبوبیتی که بخشی از استعداد و خلاقیت او در درام و کمدی و تا حدی از رویکرد انتقادی او به وضعیت جامعه ناشی می شود. اما اینجا با یک پارادوکس و موقعیت پیچیده ای مواجه هستیم که رمزگشایی از آن شاید وضعیت کنونی مهران مدری را روشن کند. وضعیتی متناقض ناشی از رابطه مدیریت با سیاست و نقد یا به عبارت دقیق تر، نقد سیاست. مهران مدیری همواره به عنوان منتقد در عرصه طنز و طنز مطرح بود تا اینکه مجموعه ای غیررسمی به نام «بمب خنده» طنز شبکه ها و برنامه های ماهواره ای ساخت. اما این سی دی آغاز شبهه یا انتقاد مهران مدیری بود که آن را کاری سفارشی می دانست. به عبارت دیگر، تا زمانی که آثار مهران مدیری به عنوان یک اثر مستقل مورد قبول عموم قرار گیرد و وابسته به نهادها و دستگاه ها نباشد، نقد او به «انتقاد صادقانه» تعبیر می شود; این در حالی است که وقتی شبهه شخصی سازی در جامعه یا شبکه های اجتماعی مطرح می شود، همان کامنت ها برچسب «کامنت های ریاکارانه» زده می شود.

با ظهور «دورهمی» و در واقع آغاز دوره ای جدید در فعالیت های مهران مدیری در تلویزیون، همراه با برنامه و عنصری متفاوت از تمام کارهای قبلی او، خود مدری بیش از پیش در مرکز برنامه قرار گرفت و برنامه. مرکز توجه و انتقاد. این بار مهران مدیری واقعی و شخصیت واقعی او مهران مدیری نه به عنوان کارگردان و بازیگر در برنامه های آنها ظاهر شد و این بار به عنوان مجری و مجری در مقابل مخاطبان حاضر شد. این هنرمند که همواره از او به عنوان هنرمندی خلاق و مبتکر یاد می شود، متهم به تقلید و کپی برداری از یک برنامه خارجی به نام «دورهمی» شد. از سوی دیگر وی این بار به صورت زنده و مستقیم در حضور شرکت کنندگان و در جمع حاضران صحبت کرد و ضمن انتقاد از مشکلات عمومی جامعه و مشکلات پیش روی آن به لحنی صمیمانه تری رسید. این انتقادات از یک طرف مستقیماً از زبان خود مدیر بیان می شود نه از زبان نقش ها و شخصیت هایی که بازی می کند و از طرف دیگر تفاوت دولت و صدا و سیما در این است که دیگر انتقادات او نیست. نشانه شجاعت و شجاعت مانند گذشته؛ در عوض دلایلی مانند تخریب یا توجیه پیدا کنید. بر اساس این تصمیم موافقان با سیاست های دولت به او به عنوان هنرمند سفارشی می نگریستند که هنر خود را در ازای پول و حق الامتیاز و رانت هایی از این دست فروخته و همچنان در تلویزیون ظاهر می شود و به درخواست دولت میلیاردها دلار به دست می آورد. سازمانی که او برای آن کار می کند، دیتا، و کسانی که اساساً با هر دو گروه سیاسی مخالف هستند، او را «سوپاپ ایمنی» می خوانند و می گویند که انتقاد آنها بیشتر یک ژست دموکراتیک و نشان دادن سخنرانان آزادی در رادیو و تلویزیون است. آثار مهران مدیری برای شبکه نمایش خانگی بعد از «دورهمی» از نظر مولفه نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد و مدیری دیگر نگران کیفیت کارش نیست و سریال سازی به منبع درآمدی اصلی برای او تبدیل شده است. حضور او در تبلیغات فروشگاه های زنجیره ای رفاه نیز به بی مهری و محبوبیت سابق این مدیر کمک کرد.

با وجود این تحلیل های فرامتنی که البته نمی توان آنها را نادیده گرفت یا دست کم گرفت، مهران مدیری در حوزه کاری خود نبوغی ذاتی دارد که با کاریزمای شخصی او عجین شده و او را به یک «ابر سلبریتی» و «افسانه» یا «افسانه» تبدیل می کند. نوید دنیای مجازی» دارد. ادبیات او را به عنوان «سلطان کمدی» معرفی کرده است. نمی توان منکر استعدادهای ویژه مهران مدیری شد، اما او در حال افول به سمت سوپراستار شدن است. نه تنها به دلایل فرامتنی و ارتباط پیچیده آن با گفتمان رسمی، شاهد افول استانداردهای حرفه ای و هنری و زیبایی شناختی هستیم. دو سریال اخیر او نشان داد که مدیری در درجه اول تهیه کننده کمدی های عنصری و فانتزی است و مهارت خاصی در خلق کمدی های داستانی، سینمایی و کمدی های موقعیتی ندارد. نمونه آن فیلم ناموفق «ساعت پنج عصر» است. حتی در بازیگری هم در نمایش های تیپیکال موفق است نه در بازی های شخصیت محور و واقع گرایانه. نمونه آن بازی ضعیف او در فیلم درخت گردو بود. او به عنوان یک کارگردان استعداد خاصی در خلق شخصیت ها دارد تا ساختن آنها. با تمام این اوصاف، آنچه مهران مدیری را در کانون بحث ها قرار می دهد، یک موقعیت بینامتنی و این سوال است که آیا او اکنون یک کمدین حرفه ای است یا یک مجری خصوصی! حقیقت این است که او هر زمان که مستقل عمل می کرد به عنوان یک کمدین درخشید. با این حال او در جایی که رگه هایی از وفاداری به یک موسسه یا سازمان دیده می شود به هنرمندی خاص تبدیل شده است. البته نمايش هنري است كه مدير در آن استعداد خاصي دارد اما رفتارهاي متناقض و دوگانه او در ميان حكومت و مردم او را از مسير خودسازي به سمت خودباختگي مي كشد. جایگاه و محبوبیت او پس از «نهضت آزادی زنان» دیگر یکسان نیست. مدیری ابتدا با انتشار کلیپی و حمایت از معترضان حمایت خود را از این جنبش اعلام کرد. یکی از اولین هنرمندانی که به اعتراضات واکنش نشان داد مهران مدیری بود. وی در این ویدئو شرایط جامعه را روزهای پر از خشم، نفرت و اشک توصیف کرد و از مسئولان خواست که با مردم برخورد خشونت آمیز نداشته باشند و گفت که به عنوان طراح، مجری و مدیر برنامه دورهمی. ، مخالف این وضعیت بود. او که «حتی یک فریم» از تصویر خود نمی‌خواست، به زودی اظهارات خود را پس گرفت و در یک کلیپ تلویزیونی دیگر عذرخواهی کرد و گفت: “هر کسی که در این کشور متولد شده است، عاشق خاک، امنیت و تمامیت ارضی سرزمینش است. عرق ملی داشته و خواهد داشت.» مدیری در ادامه این پیام تصویری افزود: هر کاری که برای تلویزیون می سازم، خالق آن هستم، اما مالک آن نیستم. مالکیت هر اثری که از تلویزیون پخش می شود متعلق به سازمان صدا و سیما و تصمیم گیری در مورد پخش یا عدم پخش آن با همان سازمان است. این بازیگر و کارگردان با تاکید بر مسائل وطن، امنیت ملی و تمامیت ارضی با طرح این سوال که کدام ایرانی را می شناسیم که خواهان وطن از هم پاشیده است؟ گفت. اما آنهایی که اهل این مملکت و این مردم نیستند، در این سال ها همیشه می خواستند برای منافع خود انواع و اقسام حوادث را تصاحب و ثبت کنند. خیلی ناجوانمردانه است که با اتفاقات مردم طوری رفتار کنیم که انگار اتفاقات خودشان است.» مدیری با بیان اینکه مردم شریف، فهیم و عزیز ایران بهترین تصمیم را برای کشورشان گرفتند، گفت: من همیشه با فضای مجازی مشکل داشتم. در کنار مزایای فضای مجازی، معایب زیادی نیز دارد. باید به فضای مجازی و خودمان توجه کنیم. همه این نقل قول ها و اخبار عجیب هم ما را آزار می دهد و هم باعث می شود در مورد حوادث، افراد و خودمان اشتباه کنیم. امیدوارم بهترین اتفاق برای مردم ایران بیفتد. به روزهای بهتر امیدوارم. خداوند همه مردم ایران را در آغوش بگیرد.» با توجه به چهره متفاوت، لحن صدا و حتی زبان بدن مدیر در این ویدیو، برخی این اظهارات را نتیجه فشار بر وی و برخی دیگر بدهی و مالی وی را تفسیر کردند. مشکلات رادیو و تلویزیون دلیل کناره گیری او بود، اما نتیجه این اتفاقات این بود که مهران مدیری دیگر اعتبار و محبوبیت گذشته را نداشت و بسیاری به او به چشم یک کمدین حرفه ای می نگرند که وزنش را می سنجد. او در ترازوی قدرت قرار دارد و اکنون به عنوان یک هنرمند مصلحت اندیش شناخته می شود و در عرصه سینما نیز شکست خورده است، از آنجایی که او یک کارگردان و بازیگر است، نمی تواند موفقیت های دوران جوانی خود را در میانسالی تکرار کند.