بعدی- در اواسط هفته گذشته دلار خواب اولیه خود را شکست و رکورد جدیدی را شکست. البته هدفی است که هنوز محقق نشده است.
به گزارش فردا؛ بازار آزاد ارز ایران تقریباً به مدت یک ماه یعنی از 3 مهر تا 30 آبان با ثبات نسبی همراه بود تا اینکه در نهایت قیمت دلار در محدوده 107 تا 108 هزار تومان قرار گرفت. این ثبات درازمدت پس از ثبت رکورد تاریخی 117860 تومان در اوایل مهرماه 1404 برای بسیاری از فعالان بازار و مردم عادی امری عجیب تلقی شد اما روز سه شنبه 29 آبان 1404 ورق برگشت. قیمت دلار در بازار آزاد به یکباره افزایش یافت و از محدوده 108 هزار تومان عبور کرد و به کانال 112 تا 113 هزار تومان رفت. از آن تاریخ تاکنون افراد زیادی به دنبال علت افزایش تقریبا 5000 تومانی ارز بوده و دستان پشت صحنه این حادثه را کشف می کنند.
1. تاثیر ریسک سیاسی بر قیمت دلار در بازار آزاد
مهمترین عامل محرک بازار اخیراً سیگنال های خارجی است که مستقیماً بر انتظارات تورمی و ریسک های سیستماتیک تأثیر می گذارد.
هفته گذشته اخباری مبنی بر مذاکره آمریکا و سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) برای ارائه تصمیم جدید علیه ایران در نشست شورای مدیران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر شد که هفته آینده برگزار می‌شود. در آغاز هفته جدید ایران، ایران با واکنش به اختلافات جدید آمریکا و دوستان اروپایی اش تا حدودی موضوع را تایید کرد.
بازار آزاد ارز ایران به هر خبری مبنی بر افزایش تحریم‌ها، کاهش درآمدهای ارزی و پیچیده‌تر شدن تجارت خارجی واکنش نشان می‌دهد و بلافاصله این موضوع را به تقاضای پیشگیرانه تبدیل می‌کند. تجار، سرمایه گذاران و حتی مردم عادی در چنین شرایطی بوی ریسک را می گیرند و ترجیح می دهند دارایی های ریالی خود را تبدیل کنند تا از شوک های احتمالی در امان بمانند.
از سوی دیگر، سوابق نشان می‌دهد که هرگونه خبری درباره پرونده هسته‌ای ایران، حتی اگر به عنوان یک اقدام تشریفاتی مانند ارائه پیش‌نویس تصمیم نهایی از سوی مسئولان تلقی شود، با واکنش دلاری فوری مواجه خواهد شد و تا زمان تعدیل انتظارات، در سطوح بالاتر تثبیت خواهد شد. این عامل مانند یک فنر فشرده سیاسی-اقتصادی در بازار عمل می کند.
2. نقش تقاضای فصلی و تسویه ارز بر قیمت دلار
عامل دوم پدیده ای دوره ای و قابل پیش بینی است که تقریباً هر سال در پایان فصل پاییز و نزدیک شدن به پایان سال تقویمی (دی ماه) رخ می دهد.
بسیاری از شرکت های بزرگ وارداتی و صادراتی، به ویژه آنهایی که با طرف های اروپایی و بین المللی کار می کنند، موظف به پرداخت ارز در پایان سال مالی هستند. این معاملات مالی شامل پرداخت بدهی های ارزی، انتقال سود به خارج از کشور یا امضای قراردادهای جدید برای سال آینده است.
روز سه شنبه 29 آبان ماه، قیمت دلار در بازار آزاد به یکباره افزایش یافت و از محدوده 108 هزار تومان خارج شد و تا کانال 112 تا 113 هزار تومان صعود کرد.
به دنبال آن حجم بالایی از تقاضا معمولا به صورت حواله یا فاکتور به صورت ناگهانی و با حجم بالا وارد بازار می شود و تقاضای خرده فروشی را تامین می کند. اگرچه اکثر این نیازها از طریق مجاری رسمی تامین می شود، اما همچنان می توان تاثیر آنها را بر قیمت ارز مشاهده کرد، زیرا بخش کوچکی از آن ناگزیر در بازار آزاد یا بازارهای آتی منعکس می شود.
بانک مرکزی عموماً عرضه را در پاسخ به تقاضای فصلی مدیریت می کند، اما اگر افزایش تقاضا با افزایش ریسک های سیاسی همراه باشد، عموماً با احتیاط عمل می کند تا از هدر رفتن منابع جلوگیری کند.
3. شکستن مقاومت روانی دلار در سطح 108 هزار تومان
عامل سوم به ماهیت پویای بازار و نوسانات طبیعی آن اشاره دارد که اغلب پس از یک دوره ثبات نسبی طبیعی و قابل پیش بینی به نظر می رسد.
ثبات مطلق در بازارهای مالی وجود ندارد و پس از هر دوره ثبات (مانند آنچه در بازار آزاد ارز از 3 مهر تا 30 آبان رخ داد که اجازه نداد قیمت دلار از محدوده 108 هزار تومان خارج شود) باید منتظر تنگ شدن بهار انتظارات یا انباشته شدن فشارها باشیم.
به طور طبیعی به دنبال یک نقطه تعادل جدید مطابق با شرایط کلان اقتصادی و سیاسی، بازار پس از عبور از محدوده 108000 به عنوان مقاومت روانی و فنی، با حجم زیادی از تقاضای احساسی مواجه شد. به دلیل رکود نسبی در بازارهای موازی از جمله بورس و مسکن، سرمایه گذاران خروج دلار از مرحله 108 هزار تومان را سیگنال مناسبی می دانند.
پیش بینی قیمت دلار؛ بازار ارز ایران به کجا می‌رود؟
در شرایطی که بازار با سه عامل قدرتمند (ریسک سیاسی، تقاضای فصلی و شکست مقاومت فنی) مواجه است، ابزارهای بازارساز برای حفظ ثبات به طور موقت در شرایط دشواری قرار دارند. در حال حاضر بانک مرکزی در تلاش است تا نیازهای واقعی را در سیستم های رسمی با قیمت کمتری نسبت به بازار آزاد تامین کند، اما ریسک های سیاسی بر سطح انتظارات تورمی تاثیر می گذارد.
در این مدت، اکثر خریداران در حال یافتن راهی برای حفظ ارزش ملک خود در آینده، علاوه بر رفع نیازهای معمول خود هستند. هرچه تفاوت بین نرخ رسمی (صرافی) و نرخ بازار آزاد بیشتر باشد، انگیزه های سفته بازی قوی تر خواهد بود و در نتیجه نوسانات نرخ ارز گسترده خواهد شد.
بنابراین، بهتر است بپذیریم که ادامه یا تعدیل روند افزایشی قیمت دلار در روزهای آینده، قبل از هر چیز به نتایج نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که هفته آینده برگزار می‌شود، بستگی دارد. در صورت تصمیم ناعادلانه، عامل سیاسی همچنان نیروی اصلی بازار خواهد بود و پتانسیل تشویق دلار برای شکستن رکورد تاریخی 117860 تقسیمی را دارد.
با این حال، اگر سیگنال ها یا انتظارات دیپلماتیک مثبت مدیریت شود، عامل سیاسی تضعیف می شود و به نوبه خود، اصلاح قیمت کوتاه مدت در بازار رخ می دهد. اما با توجه به فشار تقاضای فصلی، بعید به نظر می رسد که شاهد بازگشت به محدوده تقسیم 108 هزار باشیم.
بازار ارز ایران فعلا از فاز ثبات خارج شده و با روندی صعودی وارد فاز پرنوسانی شده است. مدیریت این وضعیت جدید نیز ایجاب می کند که بازارساز با هماهنگی در حوزه های سیاست خارجی و عرضه و تقاضای داخلی عمل کند.