شکست شدید سیستم دفاعی HQ-9B چین در جنگ 4 روزه هند و پاکستان

نشریه آمریکایی «نشنال اینترست» در گزارشی به قلم «براندون جی. ویچرت» سردبیر ارشد حوزه امنیت ملی، مدعی ضعف جدی و شکست کامل سامانه پدافند هوایی HQ-9B چین در جنگ اخیر هند و پاکستان شد.

در نیم دهه گذشته، چین به پاکستان قول داده است که سیستم های دفاع هوایی HQ-9B این کشور به خوبی سیستم های اس-300 روسیه است. جنگ اخیر هند و پاکستان دقیقاً خلاف این را نشان داد.

سال 2025 سالی است که صنعت تسلیحات چین به شدت مورد آزمایش قرار خواهد گرفت. وقتی هند و پاکستان به مدت 4 روز وارد جنگ شدند، هندی ها از عملکرد ضعیف موشک ها و هواپیماهای جنگی غربی (عمدتاً فرانسوی) ناامید شدند. پاکستانی‌هایی که انتظار می‌رفت در این درگیری روی کاغذ شکست بخورند، از عملکرد هواپیماهای جنگی ساخت چین و موشک‌های هوا به هوای PL-15 علیه نیروی هوایی هند نیز شگفت‌زده شدند.

در نهایت، این درگیری به لطف مداخله دیپلماتیک دونالد ترامپ، که هر دو طرف را مجبور به عقب نشینی کرد، با تساوی به پایان رسید. درگیری در زیر سطح ژئوپلیتیک همچنان در حال جوشیدن است. اما علیرغم نمایش چشمگیر هواپیماها و موشک های جنگی ساخت چین، عملکرد پاکستان همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد و تلاش های آتی اسلام آباد برای شروع مجدد جنگ را پیچیده می کند.

در آستانه این درگیری، چین تعدادی سامانه دفاع هوایی HQ-9B را بر اساس ویژگی های طراحی سامانه دفاع هوایی قدرتمند اس-300 روسیه به پاکستان عرضه کرد. باور عمومی بر این است که چین در یک مقطع زمانی سامانه اس-300 را از روسیه خریداری کرد و با مهندسی معکوس آن را برای ایجاد یک سامانه دفاع هوایی دوربرد بومی ساخت. با گذشت زمان، چین بخش‌هایی از سامانه پیشرفته‌تر اس-400 روسی را ادغام کرده است و ممکن است برخی از قطعات آمریکایی و اسرائیلی دزدیده شده را نیز برای رقابتی‌تر کردن این سامانه در بازار جهانی تسلیحات در نظر گرفته باشد.

سامانه دفاع موشکی HQ-9B چین «هیولای فرانکنشتاین» است.

متأسفانه این «هیولای فرانکنشتاین» (شخصیت خیالی) سامانه پدافند هوایی ساخت چین در طول جنگ 4 روزه تحت الشعاع اس-400های روسی در اختیار هند قرار گرفت.

واقعیت این است که سیستم های دفاع هوایی HQ-9B چین آزمایش نشده اند. اگرچه آنها بر اساس سیستم اس-300 روسیه هستند، اما در واقع اس-300 نیستند. همکارم آندری مارتینوف، کارشناس نظامی روسی، در پادکست به من گفت که HQ-9B چین را کپی ضعیفی از سیستم برتر روسیه می‌داند. به گفته مارتینوف، ستاد فرماندهی-9Bs “در پاکستان بسیار ضعیف عمل کرد. آنها نتوانستند هیچ چیز مافوق صوت، حتی هیچ چیز مافوق صوت را بگیرند!”

این دلیل واقعی است که دولت هند برای دسترسی به کل سامانه موشکی برهموس هیجان زده است. این سیستم برخلاف HQ-9Bهای ساخت چین بسیار کارآمد بود. مارتینوف به من گفت که سیستم BrahMos هند، HQ-9Bهای ساخت چین پاکستان را در طول درگیری “غیرفعال” کرد.

پاکستان برای اولین بار HQ-9B را در سال 2021 از چین خریداری کرد و به طور سیستماتیک آن را در سال 2024 ارتقا داد. پکن مدتهاست که HQ-9B را به عنوان یک نسخه ارزانتر اما معادل S-400 به بازار عرضه کرده است. پاکستان بدون شک می خواست سلاح اصلی را بخرد، اما تحریم های غرب بر روسیه به معنای پیامدهای سیاسی هرگونه معامله تسلیحاتی با مسکو بود، و کرملین به هر حال با توجه به رابطه خاص طولانی مدتش با هند، تمایلی به فروش سلاح به پاکستان نداشت. اسلام آباد در عوض به چینی ها روی آورد.

اما جنگ بزرگترین معلم است و زمینه آزمایش کاملی برای تاکتیک ها و فناوری های مختلف فراهم می کند. متأسفانه HQ-9Bهای پاکستان در طول جنگ 4 روزه کمتر از حد انتظار بودند. این سیستم های ساخت چین در مکان های دارای اولویت بالا در نزدیکی لاهور و سیالکوت مستقر شده اند.

بر اساس گزارش ها، HQ-9B نتوانسته یک موشک، پهپاد یا مهمات سرگردان هندی را رهگیری کند.

سیستم راداری HT-233 HQ-9B بعداً با روش‌های مؤثرتر جنگ الکترونیکی هند (EW) و روش‌های پارازیت غیرفعال شد. همه اینها منجر به از دست دادن تعداد زیادی پرتابگر در حملات هند و حملات به مراکز فرماندهی شد. این نشان می دهد که بقا بسیار ضعیف است و ادغام با سیستم های دفاعی گسترده تر هند حتی ضعیف تر است.

پاکستان HQ-9B چین را وحشتناک می داند

پس از درگیری های می 2025، پاکستان بی سر و صدا HQ-9B ها را کنار گذاشت. منابع گفتند که آنها مشخص کردند که رادار نیمه فعال HQ-9B یک نقطه کور بزرگ بر روی HQ-9B در ساختارهای دفاعی اطراف لاهور و سیالکوت ایجاد کرده است.

این نه تنها به این معنی بود که نیروی هوایی هند دید روشنی نسبت به این سیستم‌های دفاع هوایی داشت، بلکه به این معنی بود که نیروهای هندی می‌توانند حملات مختلفی را علیه HQ-9B در پاکستان انجام دهند که منجر به نابودی نهایی آنها شود.

البته، این چیزی در مورد این واقعیت که پاکستان باتری های HQ-9B کافی ندارد، نمی گوید. فقط بین 12 تا 18 پرتابگر. در مقام مقایسه، هند بیش از 40 پرتابگر اس-400 در شبکه دفاع هوایی خود داشت.

به طور قابل پیش بینی، چینی ها مشتریان پاکستانی خود را به آموزش ناکافی متهم کردند. با این حال، مفسران هندی و پاکستانی ارزیابی کردند که HQ-9B حتی نمی تواند هواپیماهای بدون سرنشین کند ارسال شده از همسایه هند را متوقف کند!

پاکستان ممکن است برای دفاع هوایی به ترکیه مراجعه کند

در نتیجه، اعتماد پاکستان به فناوری دفاع هوایی چین از بین رفته است. اسلام آباد اکنون به TRANSCRIPT Block 1/2 ترکیه نگاه می کند که گفته می شود اقدامات متقابل جنگ الکترونیکی بهتری نسبت به HQ-9B دارد. جالب اینجاست که اسلام آباد همچنین HQ-19 چین را به عنوان جایگزین احتمالی HQ-9B شکست خورده در نظر گرفته است. اما این ممکن است برای حفظ آرامش پکن باشد در حالی که اسلام آباد سیستم های دفاع هوایی چین را به سیستم های بهتر ترجیح می دهد.

وقتی HQ-9B غیرقابل استفاده شد، اوضاع برای پاکستانی ها بدتر شد. بله، نیروی هوایی پاکستان در برابر نیروی هوایی هند که از غرب تامین شده بود، بسیار بهتر از حد انتظار عمل کرد. اما از دست دادن سیستم‌های دفاع هوایی چینی، شکاف بزرگی را برای هندی‌ها ایجاد کرد که بتوانند از آن بهره‌برداری کنند، که آن‌ها هم انجام دادند.

اگر پکن می‌خواهد سیستم دفاع هوایی خود و همچنین موشک‌ها و جت‌های جنگنده‌اش در بازار جهانی فروخته شود، چین باید با پشتکار تلاش کند تا سیستم‌های دفاع هوایی بهتری را برای صادرات به بازار جهانی تولید کند.