سازمان هواشناسی بار دیگر نسبت به آلودگی برخی کلانشهرها به دلیل ناپایداری جو هشدار داد. این در حالی است که به گفته صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش بینی خطرات جوی و مدیریت بحران، میزان انتشار آلاینده ها باید متناسب با ظرفیت اقلیمی شهرها باشد. این نوع آلودگی زمانی تشدید می شود که پایداری جو ایجاد شود، رکود هوا یا وارونگی دما رخ دهد و هوا توانایی حرکت عمودی و افقی را نداشته باشد.
به گزارش ایسنا، صادق ضیائیان بر مفهوم ظرفیت اقلیمی شهرها و تهویه طبیعی تاکید کرد و گفت: هر شهر موقعیت جغرافیایی، توپوگرافی، وجود کوه، دشت، دریا و… بسته به عوامل دارای ظرفیت تهویه مطبوع مشخصی است. این ظرفیت در تابستان افزایش و در زمستان کاهش می یابد، بنابراین میزان انتشار آلاینده ها در زمستان باید با توجه به ظرفیت تهویه تنظیم شود، در غیر این صورت شاخص های آلودگی هوا افزایش می یابد.
وی ادامه داد: یکی از دلایل اصلی پیدایش آلودگی شدید هوا در شهرهای بزرگ افزایش انتشار آلاینده ها نسبت به ظرفیت طبیعی تهویه مطبوع است که باید در شهرسازی و توسعه صنعتی مورد توجه قرار گیرد.
وضعیت آلودگی هوا در پاییز و زمستان امسال
رئیس مرکز مدیریت بحران و پیش بینی خطرات جوی کشور با اشاره به شرایط اقلیمی امسال گفت: به جز روزهای پایانی، پاییز امسال تا حد زیادی با خشکسالی شدید همراه بود و بر این اساس، عبور سامانههای بارشی موثر از کشور محدود است و این امر تعداد روزهایی را که هوا پایدار و بالاتر از حد نرمال و در زمستان پیش بینی میشود، افزایش میدهد. مناطق
ضیائیان ادامه داد: بر این اساس پیش بینی می شود تعداد روزهای کثیف زمستان امسال کمتر از زمستان سال گذشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: معضل آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی عموما تا اواسط بهمن ماه ادامه دارد و پس از آن با تغییر شرایط جوی از شدت آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی کاسته می شود.
هشداری برای کلانشهرها و نقش مدیریت آلاینده ها
رئیس مرکز ملی برآورد خطرات اقلیم و مدیریت بحران کشور با اشاره به هشدار نارنجی رنگ برای برخی از کلانشهرها و شهرهای صنعتی گفت: تا صبح روز چهارشنبه 12 دی ماه شرایط پایدار در جو حاکم است و در صورت عدم مدیریت منابع آلاینده، شاخص کیفیت هوا افزایش و کیفیت هوا امروز (2 دی) و بامداد چهارشنبه کاهش می یابد.
وی در خصوص پیش بینی پذیری پایداری جوی تاکید کرد: پایداری جو پدیده ای قابل پیش بینی است و بسته به الگوهای جوی، وضعیت امواج تراز میانی و شرایط سطح زمین قابل مشاهده است. با این حال، هر چه دوره پیش بینی طولانی تر باشد، دقت آن کمتر است. بر این اساس پیش بینی پایداری هوا معمولاً چهار یا پنج روز و در نهایت 10 یا 15 روز است. علاوه بر این، پیشبینیهای آلودگی هوا عموماً در دورههای کوتاهمدت معتبرتر در نظر گرفته میشوند که در سراسر جهان یکسان است.
“ظرفیت تهویه” شاخصی قابل محاسبه برای برنامه ریزی شهری
ضیائیان در پاسخ به این سوال که ظرفیت تهویه شهرها فقط به صورت تجربی قابل اندازه گیری یا ارزیابی است، گفت: ظرفیت تهویه یک شاخص کاملاً قابل محاسبه است که بر اساس میانگین سرعت باد در لایه های مختلف جو از سطح زمین تا 500 میلی بار و ارتفاع لایه مرزی جو محاسبه می شود. این لایه مرزی در زمستان کوچکتر و در تابستان بزرگتر است و بنابراین ظرفیت تهویه هوا در زمستان کاهش می یابد.
با استفاده از حداقل 30 سال داده های اقلیمی می توان میانگین ظرفیت تهویه هر شهر را محاسبه کرد و بر این اساس میزان آلودگی را بدون تجاوز از حد مجاز شاخص آلودگی به جو شهر وارد کرد. این اطلاعات باید مبنای برنامه ریزی شهری، تأسیسات صنعتی و الگوی توسعه در افق های 30 تا 50 ساله باشد. در واقع این پژوهش معیاری برای تحقیق در مورد برنامه ریزی شهری است.
ضیائیان ادامه داد: توان تهویه مطبوع شاخصی نیست که هر روز محاسبه شود، بلکه هواشناسی این شاخص ها را برای پایداری جوی به صورت روزانه محاسبه و در قالب مطالعات بلندمدت به دستگاه های تصمیم گیری ارائه می کند. بر این اساس انتظار می رود سازمان های مسئول برنامه ریزی و توسعه شهری از این داده ها در سیاست های کلان استفاده کنند، اما نمی دانم برنامه ریزی مدیریت شهری تهران در چه زمانی انجام شده و چگونه محاسبه شده است؟
دو نوع اصلی آلودگی هوا در ایران
وی در خصوص سازوکارهای آلودگی هوا گفت: در ایران به طور کلی با دو نوع آلودگی هوا مواجه هستیم. یک نوع آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی و دیگری آلودگی ناشی از گرد و غبار است.
رئیس مرکز پیش بینی خطرات جوی و مدیریت بحران کشور با اشاره به آلودگی ناشی از گرد و غبار گفت: این نوع آلودگی عمدتاً در موارد ناپایداری جوی، وزش باد شدید و فعال بودن کانون های گرد و غبار رخ می دهد. در چنین شرایطی بالا آمدن هوا و انتقال ذرات معلق به مناطق مسکونی بیشتر در اواخر بهار و تابستان و اغلب در خشکسالی های متوالی اتفاق می افتد و خاک مراکز خشک و مستعد بالا آمدن می شود.
ضیائیان در پایان گفت: از سوی دیگر آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی کاملاً به دو بعد اساسی بستگی دارد: عوامل دینامیکی جو و میزان انتشار آلاینده ها. میزان انتشار آلاینده ها باید با ظرفیت آب و هوای شهرها سازگار باشد. این نوع آلودگی زمانی تشدید می شود که پایداری جو ایجاد شود، رکود هوا یا وارونگی دما رخ دهد و هوا توانایی حرکت عمودی و افقی را نداشته باشد. این شرایط بیشتر در اواخر پاییز و زمستان در شهرهای بزرگ و صنعتی کشور رخ می دهد.