یک مطالعه جالب که در این ماه منتشر شد نشان میدهد که فقط پشههای ماده نیستند که میتوانند خون ما را بمکند، بلکه پشههای نر نیز ظاهراً میتوانند این کار را انجام دهند.
دانشمندان دانشگاه ایالتی پن و چندین موسسه دیگر یافتههای خود را در یک مطالعه پیش از چاپ که هفته گذشته در وبسایت bioRxiv منتشر شد، ارائه کردند. در آزمایشها و شرایط مختلف، آنها شواهدی پیدا کردند که نشان میدهد برخی از پشههای نر حداقل در شرایط مناسب از خون تغذیه میکنند. به گفته محققان، این یافته ها ممکن است باور قدیمی در مورد میزان خطری که این حشرات برای انسان دارند را رد کند، اما تحقیقات بیشتری برای درک بهتر این پدیده مورد نیاز است.
جیسون راسگون، نویسنده اصلی این مطالعه و حشره شناس متخصص در بیماری های منتقله از طریق ناقل، گفت: ما واقعاً باید به دقت به آنچه در محیط طبیعی می گذرد نگاه کنیم.
در حالی که مدتها تصور میشد پشههای نر بالغ از شهد و سایر منابع قند برای انرژی تغذیه میکنند، بیشتر پشههای ماده برای زنده ماندن به طور منظم خون حیوانات دیگر را مصرف میکنند. راسگون و همکارانش در ابتدا قصد نداشتند این مفروضات پذیرفته شده را به چالش بکشند.
اما چند سال پیش، یک دانشجوی فارغ التحصیل از راسگون، در حین انجام آزمایشات خوندهی روی پشهها در آزمایشگاه، متوجه شد که برخی از پشههای خونخور نر هستند. راسگون از دور انداختن این پشه ها جلوگیری کرد. او مقاله ای در سال 2016 را به یاد آورد که در آن محققان موفق شدند پشه های نر Culex quinquefasciatus را متقاعد کنند که از خون تغذیه کنند. خون سمی بود و پشه های نر را در عرض چند روز از بین برد. راسگون از این فرصت استفاده کرد تا ببیند آیا همین اتفاق برای گونههای دیگر هم میافتد یا نه، بنابراین گروهش مراقب آنها بودند. برخلاف انتظار همگان، پشههای نر خونخور تا زمانی که پشههای نر با شکر معمولی تغذیه میکردند، زنده بودند.
راسگون می گوید: بیشتر علم این گونه است. من همیشه می گویم که در 20 سال دانشمندی ام، بیشتر پیشرفت های بزرگ من به طور تصادفی به دست آمده است. معمولاً مشکلات علمی اینگونه شروع می شود: اوه، این عجیب است. اینجا چه خبر است؟ اکثر مردم این را دنبال نمی کنند، اما باید دنبال شود.
در ابتدا راسگون فکر کرد که این یافته فقط یک چیز عجیب علمی جالب است. اما او و تیمش با استفاده از منابع محدود خود به تحقیق ادامه دادند. برای مثال، در یک آزمایش دریافتند که پشههای نر برخی از گونهها میتوانند به طور منظم خون را از یک تغذیه مصنوعی بمکند، به شرطی که ابتدا آب بدنشان کم شود. قبلاً نشان داده شده بود که این اتفاق برای پشه های ماده رخ می دهد. سپس با استفاده از فناوری CRISPR، پشه ها را مهندسی ژنتیکی کردند تا نتوانند کم آبی بدن را تشخیص دهند. این پشه های نر از خون تغذیه نمی کردند، که نشان می دهد کم آبی عامل مهمی در تحریک خون رسانی در پشه های نر است.
راسگون همچنین شروع به صحبت در مورد کار خود با دانشمندان دیگری در این زمینه کرد که در این پروژه رو به رشد مشارکت دارند. برای مثال، برخی از نویسندگان مشترک پشههای نر خونگیر را در طبیعت جمعآوری کردند. آزمایشها نشان داد که این پشههای وحشی حاوی DNA مهرهداران (سگ و انسان) هستند. این نشان می دهد که آنها با موفقیت از میزبان حیوانات خود تغذیه می کنند.
علاوه بر این، آزمایشهای این گروه نشان داد که برخی از پشههای نر میتوانند با پاتوژن خونی ویروس نیل غربی آلوده شوند. بدتر از آن، محققان دریافتند که این ویروس می تواند در بدن این پشه های نر تکثیر شود تا جایی که اگر از طریق خون رسانی به میزبان دیگری منتقل شود، می تواند عفونت جدیدی ایجاد کند.
در عجیب ترین قسمت این داستان، راسگون از خود به عنوان طعمه استفاده کرد. او خود را در معرض قفسی قرار داد که حاوی 20 پشه نر تشنه بود. پنج پشه نر زخم روی دست او را بررسی کردند و یکی از آنها موفق شد از خون او تغذیه کند. در آزمایشی دیگر، یک پشه نر حتی توانست پوست یک پشه را سوراخ کند و یک پاسخ ایمنی معمولی برای نیش پشه ایجاد کند. با این حال، پاسخ تنها حدود 10 دقیقه طول کشید و پشه قادر به رسیدن به مویرگ حاوی خون نبود.
گروه تحقیقاتی دریافتند که حداقل پنج گونه از پشه های نر در کل می توانند از خون تغذیه کنند. کاری که به عنوان یک اثر کوچک و عجیب با سه نویسنده شروع شد، اکنون به پروژه ای تبدیل شده است که شامل 17 نویسنده از آلمان، اسپانیا، استرالیا و ایالات متحده آمریکا می شود.
با وجود جذابیت این یافته ها، محققان هشدار می دهند که هنوز چیزهای زیادی درباره این پدیده نمی دانیم.
تحقیقات این گروه نشان می دهد که تغذیه خون در پشه های نر نیازمند شرایط خاصی است. این ممکن است به این معنی باشد که چنین رفتاری به ندرت در طبیعت رخ می دهد. راسگون همچنین اشاره می کند که دنیای واقعی اغلب خشن است. بسیاری از پشه های نر ممکن است آنقدر تشنه باشند که سعی کنند از طریق پروبوسیس خود از خون تغذیه کنند.
سوال مهم بی پاسخ دیگر این است که آیا پشه های نر به طور مرتب بیماری ها را به میزبان خود منتقل می کنند؟ گونه های مختلف مورد بررسی در این مطالعه ناقلان رایج پاتوژن های انسانی هستند. حتی اگر پشههای نر فقط نقش کوچکی در چرخه انتقال بیماری داشته باشند، این نقش کوچک ممکن است به اندازهای مهم باشد که توجه را جلب کند. محققان خاطرنشان می کنند که پشه های نر عقیم در حال حاضر برای مبارزه با بیماری های منتقله از طریق پشه مانند مالاریا استفاده می شوند و این استراتژی ممکن است خطرناک تر از آن چیزی باشد که قبلا تصور می شد.