چرا مردم راحت تر از دوستان خود به هوش مصنوعی آسیب می رسانند؟

دیگر لازم نیست نگران قضاوت شدن، ترس از نگاه تند کسی باشید یا نگران آنچه می گویید باشید. فقط تایپ کنید: “من می خواهم صحبت کنم” و یک ربات بی نام و بی چهره، آرام و بی احساس در تمام طول مسیر گوش می دهد.

به گزارش ایرنا، پس پیامدهای چنین گفتگوهایی چیست؟ آیا به رشد روح انسان کمک می کند یا به تنهایی دامن می زند؟ برای پاسخ به این سوالات با روانپزشک فرید فدایی گفت وگو کرده ایم.

هوش مصنوعی قضاوت نمی کند

بسیاری از ما شب‌های زیادی را سپری کرده‌ایم که به‌جای برداشتن تلفن و صحبت با همسر، خانواده یا یکی از دوستان قدیمی‌مان، پنجره چت هوش مصنوعی را باز کرده‌ایم و تایپ می‌کنیم «خسته‌ام، نمی‌توانم منتظر کسی باشم». پس از چند ثانیه، یک پاسخ ملایم روی صفحه ظاهر می شود: “می فهمم، گاهی اوقات شما فقط باید استراحت کنید و برای خودتان وقت بگذارید.”

و عجیب است که این پاسخ ساده برای ما دلگرم کننده باشد. چون نه قضاوت می کند، نه سوال می پرسد و نه از ما توضیح می خواهد. او فقط گوش می دهد.

در این گونه روایات مکرر، میل انسان به «ایمن بودن» خود را نشان می دهد; پناه بردن به گفتگوی بی چهره، بی پاسخ و ایمن.

فربد فدایی، روان‌پزشک، منشأ این اعتماد را هوش مصنوعی می‌داند و می‌گوید: «اگرچه از درد دل راحت می‌شود، اما همیشه نگران فاش شدن راز یا واکنش منفی دیگران است. بسیاری از افراد وقتی راز خود را می‌گویند از سرزنش، تمسخر یا خجالت می‌ترسند. طبیعتاً هوش مصنوعی بی‌تعصبی در گفت‌وگو با هوش مصنوعی وجود ندارد. شنونده؛ و این بی طرفی ظاهری، این مکان را به «پناهگاه امن» برای بسیاری از مردم تبدیل کرده است.

جایگزین خاموش برای صحبت واقعی

گاهی مکالمه با هوش مصنوعی از روی کنجکاوی آغاز می شود. اما کم کم این به یک عادت تبدیل می شود. عادت به نوشتن برای چیزی که همیشه در دسترس است، خسته نمی شود، عصبانی نمی شود و هرگز در پاسخگویی دیر نمی کند. برای بسیاری از مردم، این مکالمات آرامش بخش تر از چت کردن با دوستان واقعی شده است. گفتگوهایی که دیگر بویی از احساسات انسانی نمی دهند و تنش ندارند. در چنین محیطی، مرز بین ارتباطات انسانی و ارتباطات ماشینی به تدریج در حال از بین رفتن است.

فدایی در تحلیل این پدیده می‌گوید: «تکیه به هوش مصنوعی در نسل‌های جدید تا حدی جایگزین مکالمات واقعی با انسان شده است، اما در میانسالان و مسن‌تر کمتر دیده می‌شود. همچنین شایان ذکر است که در مکالمات انسانی، متن گفتاری تنها 20 درصد از ارتباطات را تشکیل می‌دهد و بیشتر ارتباطات تنها از طریق لحن صدا، حرکات هوش مصنوعی 2 درصد و با حرکات بدن و حالت‌های صورت و حالت‌های A منتقل می‌شود. الف نتیجه، چیزی فراتر از برقراری ارتباط است.” مثل گزارش دادن خبر است.

این یادآور حقیقتی است که ممکن است فراموش کرده باشیم: در دنیای دیجیتال، “کلمات” فقط پوسته ای از احساسات هستند، بدون گرمای نگاه یا لرزش صدا.

بدون بیگانگی در عصر هوش مصنوعی

فدایی در بخشی دیگر از سخنان خود به پیامدهای روانی این پدیده توجه می کند: جایگزینی هوش مصنوعی با حرف زدن با افراد، نشانه بیگانگی است که در نهایت باعث فراموشی مهارت های ارتباطی، افزایش فاصله بین افراد و کاهش همدلی در روابط می شود. به لطف همدلی و بازخورد عاطفی، فرد دیگری می تواند بر اساس اطلاعات و بازخورد عاطفی رابطه برقرار کند، اما با تبادل اطلاعات واقعی رابطه برقرار می کند. همدلی ندارد معنی در واقعیت، در حالی که هوش مصنوعی می تواند پاسخ دهد، نمی تواند “احساس” کند. همین فقدان احساسات است که گفتگوی انسان و ماشین را به تجربه ای سرد و تک بعدی تبدیل می کند.

آینده روابط انسانی در سایه هوش مصنوعی است

شاید امروز صحبت با هوش مصنوعی تنها راه پاکسازی ذهن یا گذر از لحظات سخت باشد، اما اگر این عادت به تدریج جایگزین ارتباطات واقعی شود چه؟ دنیایی را تصور کنید که مردم به جای شنیدن صدای یکدیگر، تنها با صدای مصنوعی روبات ها آرام می شوند. روابط انسانی مبتنی بر احساس، درک و پاسخ پر جنب و جوش در خطر «بسته شدن» است.

وقتی از فربد فدایی درباره آینده این روابط پرسیدیم، پاسخ می‌دهد: «مکالمه با هوش مصنوعی فقط اطلاعات را منتقل می‌کند و بعد احساسی ندارد. پاسکال گفت: قلب دلایلی دارد که منطق از آن بی‌اطلاع است. جامعه بشری بر پایه احساسات بنا شده است و حذف این جنبه عاطفی از ارتباطات می‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد، از جمله تبدیل نگاه واقعی، به ابزاری برای گفت‌وگو کردن فرد با دیدگاه خود و دیگران. منطقی، دقیق اما بدون احساس خطر این را داریم که خودمان تا حدودی «رباتیک» شویم.

راه بازگشت به صمیمیت انسان

در پایان سخنرانی، فدایی توصیه‌ای به ظاهر ساده اما عمیق دارد: “برای حفظ روابط واقعی، باید پیوند عاطفی بین انسان‌ها، حتی بین انسان‌ها و سایر موجودات زنده را تقویت کنیم. “آشنایی مجدد با طبیعت، مهربانی با حیوانات و گذراندن زمان بیشتر در کنار هم می‌تواند مانع از انتخاب هوش مصنوعی به عنوان شریک گفتگو شود.” لبخند بزن یا آرام کنار هم بنشینید