وزیر فرهنگ جدید باید با هنرمندان سازش کند/ از دخالت نهادهای امنیتی و موازی در سینما جلوگیری کند

مهسا بهادری: پس از دو دوره انتخابات در ۲۵ تیرماه، مسعود مزیکیان به عنوان رئیس دولت چهاردهم آغاز به کار کرد. پس از این اتفاق در حالی که انتظار می رفت رئیس سازمان سینمایی پس از وزیر فرهنگ و معارف اسلامی تغییر کند، این سوال که وزیر جدید فرهنگ و آموزش و پرورش کیست این روزها بر سر زبان ها افتاده است. همه منتقدان و اهالی سینما به نوعی در تلاش هستند تا مشکلات کنونی فرهنگ و هنر کشور و سینمای ایران را به گوش وزیر آینده و رئیس سازمان سینمایی برسانند. تقسیم هنرمندان به خودی و غیرخودی، کنار گذاشتن هنرمندان، نگاه خصمانه جامعه هنری و وجود سود در سینما از جمله مواردی بود که منتقدان به آن اشاره کردند و پس از این اتفاق مطالعه ای انجام شد. در دولت چهاردهم این گروه با عنوان «فهرست اعضای کمیته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» تعیین شد.

با تغییر دولت و معرفی وزرای جدید مطالبات جدی در این زمینه مطرح شده و کانون کارگردانان سینمای ایران از شعار دولت جدید مبنی بر ایجاد تغییرات اساسی در حوزه مدیریت و مدیریت فرهنگی استقبال می کند. این از تفکر مشاور فرهنگی این دولت حمایت می کند که معتقد است دولت یک فرهنگ است نه یک فرهنگ دولتی. تغییرات زیر را می خواهد:

1. این ضایعه را به تمامی اهالی سینما و سینماگرانی که به دلیل افکار، دیدگاه ها و اعتراضاتشان تحقیر، ممنوع یا زندانی شده اند، تسلیت می گوییم.

2. مدیریت جدید نباید اجازه ورود نهادهای امنیتی و موازی در سینما را بدهد.

3. مدیریت جدید فضای امنی را برای فیلمسازان متفکر فراهم کند.

4. ما خواهان حذف انواع بازرسی و پروانه ساخت قبل از تولید فیلم هستیم.

5. شفاف سازی کلیه مسائل فرهنگی و فشارهای وارده بر مدیریت فرهنگی.

6. مدیریت جدید باید با همه فیلمسازان منصفانه برخورد کند و در تولید فیلم به خودی و غیر خودی توجه نشود.

7. تمامی فیلم های توقیف شده در سه سال اخیر و سال های قبل ملزم به اخذ پروانه نمایش هستند.

8. اگر مدیریت سینما برای بقا در سه سال اخیر مجبور به حمایت از سینمای کمدی و عامه پسند باشد، قطعا این سینما پاشنه آشیل مدیریت فرهنگی دولت جدید خواهد بود. اگر آنچه در سه سال اخیر نشان داده می شد در دولت های گذشته نشان داده می شد، با تحلیل و اظهار نظر و مخالفت مواجه می شدند.

در ادامه این بیانیه به سراغ عباس یاری، محمود گبرلو و محمدرضا لطفی منتقدان و کارشناسان سینمایی رفتیم و از آنها پرسیدیم که دغدغه های کنونی سینماگران چیست و هنرمندان در عرصه فرهنگ و هنر به ویژه سینما چه انتظاراتی دارند. مدیران آینده باید پاسخ دهند. در زیر خلاصه هر سه سخنرانی را به صورت فایل می خوانید.

شفافیت و پایان راهزنی

اولین گام و اولین الزامی که عباس یاری و محمود گبارلو برای هنرمندان مطرح کردند، یکی شفاف سازی و دیگری رفع ظلم در سینما بود.

عباس یاری درباره اجرای شفافیت در سینما می گوید: اولین قدم این است که در مورد نقاط قوت و ضعف کار خود شفاف سازی کنید، البته تلاش برای رهایی از دردسر افراد وابسته کار بسیار سختی است. گروه ها، باندها و جناح های مختلف و بریدن الاغ خود، به همین دلیل است که در تمام این سال ها نیروهای مؤثر و متخصص بار سفر را بر دوش گرفته اند، این کشور را بسته و رها کرده و جای خود را به افراد ناز، ریاکار، چاپلوس داده اند.

محمود گبرلو با اشاره به بحران جدی به نام باندبازی در سینما می گوید: نکته دیگری که به بحران تبدیل شده و وزیر فرهنگ باید در برنامه های خود به آن بپردازد، حذف این گروه ها یا باندبازی هایی است که در سینما وجود دارد و وجود دارد. نیاز به دور شدن از این حوزه و هر بخش از سینما است که انسان می تواند با انواع مدل های فکری خلاقیت خود را به سینما بیاورد.

بخشی از مسئولیت را به سینماگران بسپارید

محمدرضا لطفی درباره وجهه سلیقه ای و آسیب جدی که به سینما وارد می کند، می گوید: سینما باید در مقابل جامعه باشد و از مسئولان می خواهم به سینماگران اعتماد کنند و اجازه بدهند سینماگران بخشی از مسئولیت این نگاه های تند و سنگین را بر عهده بگیرند. و خوش ذوق در مرحله پروانه ساخت، سنگین در مرحله مجوز نمایشگاه «ما با سانسور سنگین می توانیم سینمای پویا و نزدیک به جامعه داشته باشیم، اگر این اتفاقات بیفتد قطعا روزهای خوب به سینما برمی گردد، اما اگر این روند درست شود. ادامه ندهد، سینما به همین مسیر ادامه خواهد داد.»

محمود گابارلو نیز با تاکید بر اینکه این نگاه باید از بین برود، می گوید: ما در ساختار فکری و برنامه ریزی سینمای ایران نیازمند یک تحول بنیادین هستیم، یعنی در عصر امروز که تولید فیلم زیاد است، طبیعتا نیاز به یک تغییر ساختار داریم. شوراي كنترل آسان و ساده است و توجه مخاطبان به فيلمساز تعهد قوي دارد، ساختار نظارتي قديمي ارائه شده در گذشته حساس نيست و يكي از پيشنهادهاي من اين است كه ما سیستم نظارت و ارزیابی را به گونه ای طراحی کنید که اعتمادسازی کند، یعنی به فیلمسازان با سابقه کار اجازه و اختیار می دهیم تا بدون تصویب شورای نظارت و قوانین جمهوری اسلامی، تولیدات خود را بسازند.

وی ادامه می دهد: «هیات نظارت می خواهد در جزئیات فیلم دخالت کند و مفاهیمی را که با دید فیلمنامه نویس یا کارگردان مطابقت ندارد از فیلم حذف کند، اشتباه است زیرا با این کار مانعی در فیلم ایجاد می شود. نحوه تصاحب فیلم در دنیای امروز به گونه ای شده است که مخاطب دیگر نمی تواند یک فیلم ایرانی را در سینما تماشا کند. او می تواند به راحتی و با چند کلیک به بهترین فیلم های جهان دسترسی داشته باشد.”

آشتی بین هنرمندان و مردم

در حالی که در این سال ها بسیاری از هنرمندان یا رفتند و یا به دلیل اتفاقاتی از فعالیت کنار گذاشته شدند، لطفی و گابرلو هر دو اشاره کردند که وزیر آینده نوعی دوستی و آشتی با هنرمندان ایجاد کرد.

لطفی درباره این آشتی می گوید: «به نظر من آنچه مهم است این است که در گام اول با همه سینماگران از طبقات مختلف، دیدگاه های مختلف، نگرش های مختلف صلح، دوستی و رفاقت برقرار می کنند، به نظر من نوعی وجود دارد. ناامیدی و ناراحتی در برخی از هنرمندان و مکان کمی بسته است: «به نظر من اگر رئیس سازمان سینمایی بخواهد پویایی ایجاد کند، اولین کاری که باید انجام دهد این است: یک سینمای فعال و خوب در جهان. چهار سال آینده باید این دوستی و همدلی را به جامعه سینما برگردانند.

گابرلو همچنین توضیح می دهد: به نظر من با توجه به عملکرد هیات امنای سینما در چند سال اخیر به ویژه در دولت سیزدهم، تعداد زیادی از هنرمندان معترض از عرصه سینمای ایران کنار رفتند که گویا باعث خشم مردم شده است. فراموش نکنیم که این موضوع آسیب زیادی به فرهنگ هنری و جامعه وارد می کند، اگر هیئت امنای سینما با تعامل و عشق و رفتاری که شایسته هنرمندان است پیش برود، این هنرمندان جدا شده یا طرد شده به عرصه بازمی گردند. حوزه و این ماجرا کاملاً به نفع سینما است و باعث رونق این عرصه خواهد شد. طبیعتاً در این شرایط که با جریان شدید افکار و اندیشه های جهانی مواجه هستیم، فکر می کنم فرصت تولید متناسب با فرهنگ ایرانی وجود دارد. هیئت امنای سینما برای احیای سینما.

یکی از راه های فرار سینما از این وضعیت

امروز عده ای در سینمای ایران به عنوان تهیه کننده و سرمایه گذار مطرح شده اند و با این پول بی پروا هزینه تولید و دستمزد را بالا برده اند و به این ترتیب سازندگان دلسوز عرصه را خالی کرده و از رقابت با این آقایان ناتوان شده اند. به این ترتیب برنامه های فرهنگی با این موضوع خالی شده است که هرکس پول و سرمایه دارد طوری وارد سینما می شود که انگار آب می خورد، فیلم معمولی می سازد، با وصل شدن به رینگ برق مجوز می گیرد و با همدستی در ماهواره چپ و راست تبلیغات پخش می کند. . فکر می کنم این تهیه کننده ها فیلم هایی که خودشان تولید می کنند را نمی بینند و فقط به دنبال درآمد آن فیلم هستند، یعنی به سینما به عنوان منبع درآمد و فروشگاه نگاه می کنند.

محمدرضا لطفی در پیشنهاد خود برای بهبود این وضعیت می گوید: «ضرورت این موضوع این است که سینمای اجتماعی دوباره رواج پیدا کند. متاسفانه در حال حاضر شاهد فروپاشی سینمای اجتماعی هستیم. مسئله دیگر این است که مشکل سینمای اجتماعی است. در حال حاضر این موضوع از جامعه عقب مانده است.» من می خواهم به صراحت بگویم که مسائل و دغدغه های جامعه، به ویژه در بعد اجتماعی، اکنون بر مسائلی که در اکران سینما نمایش داده می شود، اولویت دارد. اگر سینمای پویا داریم به این دلیل است که مسائل مطرح شده در سطح بالاتری نسبت به مشکلات چند سال اخیر در جامعه است اتفاقاتی که با تدابیر و جهشی که جامعه در مسائل مختلف تجربه کرد باعث پیشرفت لباس شد با سرعتی سریع و سینما با سرعتی سریع به قهقرا می رفت و این باعث می شد مردم آنچه را که روی پرده سینما می بینند در زندگی خود احساس نکنند.

عباس یاری یکی از راه‌های بهبود این شرایط را توضیح می‌دهد: «به نظر من معاونت تصویربرداری وزارت ارشاد و رئیس سازمان سینمایی باید برنامه‌ای را اعلام کنند که وضعیت فعلی را سامان دهد؛ اهداف آن چیست و آن‌ها کارشناسان در مورد پیشرفت این برنامه ها هر چند ماه یکبار اظهاراتی می کنند و به ما اطمینان می دهند که آماده شنیدن نظرات اصناف سینمایی هستند که چند درصد از این طرح ها محقق شده و با چه مشکلاتی مواجه هستند. با سردرگمی در برنامه ها مواجه شده است.”

2455555