تحلیل زیر، خوانشی روانشناختی از سریال «نوجوانان، ۲۰۲۵» است، تلاشی برای تبیین و هشدار درباره بحرانهای احتمالی پیش رو. این سریال با دستگیری پسر 13 سالهای که متهم به قتل همکلاسیاش است آغاز میشود و نشان میدهد که چگونه خشونت نوجوانان میتواند محصول چرخهای از “شکاف نسلی” و “قلدری سایبری” باشد.
– شکاف بین نسل ها چیست و چرا امروز عمیق شده است؟
از جمله مفاهیم برجسته در جامعه شناسی و روانشناسی می توان به «شکاف بین نسلی» اشاره کرد که فاصله ارزشی، فکری و زیستی بین نسل هاست. فاصله ای که می تواند منجر به سوء تفاهم، بی اعتمادی و ناتوانی در انتقال تجربه شود. اما در دهه اخیر، این شکاف نه تنها فرهنگی، بلکه فناوری نیز شده است. جوانان امروزی در دنیایی رشد می کنند که بخش قابل توجهی از هویت، تعاملات و تجارب قدرت آنها دیجیتالی است.
از نظر والدین، دنیای دیجیتال نامشخص، پرخطر و غیرقابل کنترل است. با این حال، این برای جوانان نوعی خانه دوم، عرصه دیده شدن و محل جستجوی هویت است. سریال «جوانان» این فاصله را به خوبی نشان می دهد. بزرگسالانی که معنای داستانها، گروههای مجازی، چتها، هشتگها، اصطلاحات و الگوریتمهای تشدیدکننده را نمیدانند و نمیتوانند بفهمند که چگونه و کجا میتوان به جوانان ظلم کرد یا احساس حقارت کرد. نتیجه گیری؟ نوجوانان در محیطی رنج می برند که والدین زبان آنها را نمی فهمند! و این لال بودن نسلی اولین دایره خطر را تشکیل می دهد.
– زورگویی سایبری: مفهومی جدید اما تأثیر عمیقی دارد
«قلدری سایبری» یکی از مفاهیم اساسی سالهای اخیر در روانشناسی رسانه است. این پدیده عبارت است از: «استفاده عمدی و مکرر از فناوریهای دیجیتال برای آزار، تهدید، تحقیر، حذف یا انتشار محتوای مضر درباره یک شخص». برخی از ویژگی های آزار و اذیت اینترنتی عبارتند از:
1. ناشناس بودن مهاجم: فرد می تواند بدون ترس از مجازات هویت خود را پنهان کند.
2. مخاطب زیاد: یک توهین می تواند در چند ثانیه به هزاران نفر برسد.
3. تداوم و ماندگاری محتوا: «هیچ چیز گم نمی شود» در اینترنت و تا حد زیادی دائمی است.
برای جوانانی که در مرحله حساس شکل گیری هویت هستند، پدیده «قلدری سایبری» می تواند پیامدهای جدی مانند کاهش اعتماد به نفس، اضطراب اجتماعی، احساس بی ارزشی، رفتار پرخطر یا پرخاشگرانه داشته باشد. سریال «جوانی» داستان تکان دهنده ای را روایت می کند که چگونه یک کامنت، ویدیوی طعنه آمیز یا شایعه متاثر از فضای مجازی می تواند ساختار هویت یک نوجوان را مختل کند و او را تا مرز خشونت پیش ببرد.
– لینک نادیده گرفته شده
سوال این است؛ شکاف نسلی چگونه آزار و اذیت سایبری را تشدید می کند؟ در این سریال مفاهیم «شکاف بین نسلی» و «قلدری سایبری» به هم مرتبط هستند. مکانیسم این اتصال را می توان به صورت زیر در نظر گرفت
1. عدم آشنایی والدین با محیط دیجیتال باعث می شود که تهدیدها، آسیب ها و علائم خطر را نبینند.
2. ناتوانی نوجوان در صحبت در مورد تجربیات دردناک، زیرا فکر می کند «بزرگسالان نمی فهمند» یا موضوع را جدی نمی گیرند.
3. شکاف حمایتی، ممکن است فرد احساس کند که تنهاست و هیچکس موقعیت و احساسات او را درک نمی کند.
این موارد از جمله دلایلی است که در رابطه با وقوع بحران نوجوانی با «شکاف نسلی» و «قلدری فضای مجازی» چه در دنیای واقعی و چه در سریال های تلویزیونی ذکر شده است.
حرف آخر
سریال «جوانان» و مفهوم مربوط به آن فقط یک روایت نیست. این یک هشدار است. امروزه بیش از هر زمان دیگری، امنیت روانی نوجوانان به گفتگوی بین نسلی، سواد دیجیتالی والدین و معلمان و حمایت ساختاری بستگی دارد. در صورت عدم آگاهی و احتیاط، با چرخه آسیب رسان ناشی از فضای مجازی و ناخودآگاهی جامعه مواجه خواهیم شد.