چین در حال ساخت قوی ترین سیستم برق آبی جهان در قلب هیمالیا است

در یکی از دورافتاده‌ترین و غیرقابل دسترس‌ترین بخش‌های هیمالیا، چین از پروژه‌ای حمایت می‌کند که در صورت تکمیل، به قوی‌ترین سیستم برق آبی جهان تبدیل می‌شود.

این پروژه 168 میلیارد دلاری بر روی رودخانه Yarlong Tsangpo در تبت ساخته شده است. رودخانه ای که افت ارتفاعی بیش از 2000 متر را در فاصله ای کوتاه با پیچ نعل اسبی عظیمی به نام «بیگ بند» تجربه می کند.

انتظار می رود این پروژه برق بیشتری نسبت به سد “سه دره” چین که در حال حاضر بزرگترین نیروگاه برق آبی جهان است، تولید کند و نقشی کلیدی در آینده انرژی چین ایفا کند. آینده ای که در آن ماشین های الکتریکی، ابررایانه ها و مدل های هوش مصنوعی به مقدار زیادی برق نیاز دارند.

با وجود مقیاس بی سابقه و پیامدهای بالقوه منطقه ای و بین المللی، این پروژه بسیار محرمانه باقی مانده است.

اطلاعات رسمی در مورد طراحی سدها، میزان آب ذخیره شده، تعداد دقیق سدها و حتی تاثیرات زیست محیطی آنها بسیار محدود است. این عدم شفافیت نگرانی‌هایی را در داخل و خارج از چین ایجاد کرده است.

شی جین پینگ، رهبر چین، طی سفر نادر خود به تبت در سال جاری، خواستار پیشرفت “قاطع، سیستماتیک و موثر” این پروژه شد. این سفر به خودی خود نشان دهنده اهمیت استراتژیک آن برای پکن است.

کارشناسان می گویند که این طرح نه تنها یک پروژه انرژی بلکه بخشی از استراتژی امنیت ملی چین است. استراتژی که ترکیبی از امنیت انرژی، کنترل منابع آب، و تحکیم نفوذ دولت مرکزی در مناطق مرزی و اقلیت است.

این پروژه 168 میلیارد دلاری بر روی رودخانه Yarlong Tsengpo در تبت ساخته خواهد شد. Mayaming/ویکی پدیا

بزرگترین و پرخطرترین پروژه برق آبی جهان

به گفته برایان آیلر، کارشناس برنامه انرژی و آب در اندیشکده استیمسون در واشنگتن، این سیستم “پیشرفته ترین و نوآورانه ترین پروژه سد در تاریخ بشر” و همچنین “خطرناک ترین و بالقوه خطرناک ترین” است.

طرح فعلی، بر اساس داده‌های پراکنده و تحلیل منبع باز، شامل مجموعه‌ای از سدها، مخازن و نیروگاه‌های زیرزمینی است که توسط تونل‌های طولانی به هم متصل شده‌اند.

پس از انحراف، آب رودخانه با استفاده از اختلاف ارتفاع زیاد در منطقه برق تولید می کند و سپس به بستر اصلی خود باز می گردد.

برآوردها حاکی از آن است که ظرفیت بالقوه این سیستم می تواند به حدود 300 میلیارد کیلووات ساعت در سال برسد که تقریباً سه برابر خروجی سد سه دره است. در صورت تحقق این رقم، این پروژه در تولید برق بی رقیب خواهد بود.

حفظ حریم خصوصی، نگرانی های زیست محیطی و ژئوپلیتیکی

جزئیات این ارزیابی ها منتشر نشده است، اگرچه دولت چین اصرار دارد که این پروژه پس از “دهه ها تحقیق” اجرا شده و اقدامات ایمنی و زیست محیطی در آن لحاظ شده است.

حتی محققان مستقل می گویند که ارزیابی واقعی نتایج پروژه بدون داده های شفاف تقریبا غیرممکن است.

این پروژه در یکی از حساس ترین مناطق زلزله جهان در حال اجراست. جایی که زمین لرزه ها، رانش زمین و سیل های ناشی از ذوب شدن یخچال ها به طور فزاینده ای غیرقابل پیش بینی می شوند.

پس از تکمیل، سد جدید معادل سه سد بزرگ دیگر خواهد بود. عکس: آسوشیتدپرس

کارشناسان هشدار می دهند که هرگونه اشتباه در مدیریت یا طراحی می تواند عواقب جدی برای مناطق پایین دستی داشته باشد.

رودخانه Yarlong Tsengpo پس از خروج از تبت وارد هند و سپس بنگلادش می شود و با نام «برهماپوترا» به رگ حیات میلیون ها انسان تبدیل می شود.

برخی از رسانه ها و مقامات محلی در هند این پروژه را “بمب آبی” توصیف می کنند و نگرانند که چین با کنترل جریان آب از آن به عنوان ابزار فشار سیاسی یا نظامی استفاده کند. به ویژه در سایه اختلافات مرزی حل نشده بین دو کشور.

قدرت، انرژی و کنترل

تحلیلگران معتقدند که این پروژه چندین هدف را به طور همزمان دنبال می کند: تامین برق پاک، کاهش وابستگی به زغال سنگ، حمایت از توسعه فناوری های پیشرفته و تقویت کنترل دولت مرکزی بر تبت و مناطق مرزی.

به گفته ریشی گوپتا از موسسه سیاست اجتماعی آسیایی، زیرساخت های اصلی چین در هیمالیا به صورت “استراتژیک” در مکان های حساس مستقر شده است.

در نهایت، چیزی که این پروژه را از دیگران متمایز می کند فقط مقیاس عظیم یا مهارت فنی آن نیست، بلکه ترکیبی از قدرت، انرژی و پنهان کاری آن است.

سوالات اساسی در مورد پیامدهای زیست محیطی، انسانی و ژئوپلیتیکی این پروژه که انتظار می رود بزرگترین سیستم برق آبی جهان باشد، بی پاسخ مانده است.