مسعود مزیکیان در روز دانشجو 25 آذرماه به دانشگاه بهشتی رفت تا طبق رسم رایج امروزی درباره اهمیت دانش و دانشجو صحبت کند. اما دانشگاه دیگر آن دانشگاهی نیست که در 16 آذر به آن اشاره شد، این یک واقعیت غیرقابل انکار است که موضوع دانش در ساختار اجتماعی بی اهمیت شده است. بنابراین مهم ترین قسمت صحبت های پزشکان که بازتاب گسترده ای در رسانه ها داشت، ربطی به دانشجویان و دانشگاهیان نداشت.
به گزارش هم میهن، او البته از ضرورت مهربانی، منطق و استدلال صحبت کرد و راه حل مشکلات کشور از جمله بی نظمی را هماهنگی، همدلی و پذیرش اختلاف ارزیابی کرد. حتی دانشجویی از او پرسید: شما 47 سال رئیس جمهور این کشور بودید، آیا توانستید مشکل را حل کنید؟ او کمی عصبانی شد و گفت: فرصت پاسخگویی به این صحبت ها را ندارم اما خبرسازترین اظهارنظرش زمانی بود که از مشکل بزرگی به نام فیلترینگ صحبت کرد و از دستوراتش به وزارت حمل و نقل برای سیاه شدن سیم کارت های سفیدی که برخی ها به آن دسترسی دارند صحبت کرد.
البته عدهای از کارشناسان میگفتند استفاده رسانهها از این موضع کاملاً اشتباه نیست و یا از منظری دیگر، مقصر دانستن صاحبان این سیمکارتهای سفید اشتباه بوده و به جای تمرکز بر چند سیمکارت سفید، باید به سمت فیلترزدایی عمومی و سراسری برای دسترسی عمومی به اینترنت رایگان که یکی از شعارهای اصلی انتخاباتی بود، معطوف شود. ریاست جمهوری بود، ممکن بود.
آیا فیلترینگ با توافق حل می شود؟
سال گذشته خبرهایی مبنی بر لغو فیلترینگ از اینجا و آنجا شنیده می شد. علیرغم همه وعدهها، قدرت دولت در این مدت تنها به راهاندازی واتساپ و گوگل پلی رسید و همین چند هفته پیش راهاندازی تلگرام بسیار جدی تلقی میشد، اما پس از چند روز اغتشاش مخالفان علیه رفع فیلترها، گویی «آبها از آسیا افتاده» و «موجها آرام میخوابند».
سخنان دیروز رئیس جمهور هیچ نشانه ای از پیروزی نداشت: «بدترین چیزی که الان در این کشور با آن دست به گریبان هستیم، فیلترینگ است، همیشه این را گفته ایم. اما اینکه چطور باید حلش کنیم، بالاخره «چگونه حل می کنیم» خود مسئله است. از کسانی که آن را حل می کنند چه می شود.
آنچه دکتر در روز دانشجو گفت تکرار کلماتی است که او و نزدیکانش بارها تکرار کرده اند و به طور کلی شامل یک ایده بزرگ است. آنچه بسیاری از مردم از شخص دوم کشور انتظار دارند این است که به جای دستورات یک جانبه از سمتی مانند قدرت و ریاست جمهوری، مشکلات را با سازش حل کند یا به عبارتی با سازش با مخالفان به حد وسط برسد. ادعای تیم پزشکی این است که تصمیم سازش ممکن است به تدریج و از طریق مذاکرات گسترده امکان پذیر باشد، اما عقب نشینی هواداران فیلتر شده در آینده امکان پذیرتر و دشوارتر خواهد بود.
فرض اساسی چنین طرحی البته سازگاری رقبای فیلتر شده است. با توجه به اینکه اکنون یک سال از دولت چهاردهم می گذرد، می توان در چنین فرضی تردید کرد. اگرچه بسیاری از اصلاحات اساسی مد نظر پزشکان با شکست مخالفان مواجه شده است، اما حامیان آنها در ابتدای دولت به جهات مختلف پراکنده شده اند، مجلس از درگیری آشکار با دولت ابایی ندارد و اگر تعلیق ابلاغ قانون حجاب را در نظر نگیریم، می توان گفت که این فرمول سازش هنوز دردی را کم نکرده است.
در مورد فیلترینگ خاص، موضوع اصلی بر عهده شورای عالی فضای مجازی است. سیم کارت های سفید نیز در همین پرونده لو رفته است. برخی از اعضای آن که به شدت مخالف رفع فیلتر هستند، خود و نزدیکانشان از سیم کارت سفید استفاده می کنند. همچنین باید توجه داشت که در ابتدای دولت حتی برخی از وزرا از ابزار نادرستی علیه وزیر حمل و نقل و رئیس جمهور استفاده کردند اما به مرور زمان حق با آنها بود و رویه خود را تغییر دادند.
طنز ماجرا اینجاست که در این شورا سران سه قوه با رفع فیلترینگ موافقت کردند و رئیس مجلس چند روز پیش گفت که فیلترینگ فعلی اشتباه بوده است. با این اظهارنظرها شاید دقیقتر باشد که بگوییم آزادسازی اینترنت در میدان وفاق آزمونی ناموفق بود و شاید بهتر باشد کارشناسان پزشکی به جای اینکه مخالفان را که اکثر آرای آنها هرگز علنی نمیشود متقاعد کنند که به خاطر مخالفتهایشان در شورای فضای مجازی پاسخگوی مردم باشند، این موضوع را در شورای عالی رهبری حل کنند.
درد یا بخشش؟ همه چیز را سفید کنید
دستور پزشکان مبنی بر تغییر سیم کارت های سفید به مشکی را می توان گامی در جهت جهانی شدن ظلم تلقی کرد، بنابراین اگر در احقاق حق ایرانیان برای داشتن اینترنت رایگان و پرسرعت کوتاهی کرده ایم، حداقل خوشحالیم که هیچ کدام از ما نمی توانیم تجربه ای متفاوت و برتر از دیگران در این زمینه داشته باشیم. می توان چنین بحثی را مصداق همان ضرب المثل معروف دانست که می گوید شقاوت نقطه مقابل عدالت است. اما این گفته حاوی تناقضی است که مرتضی مطهری یکی از مهم ترین و معتبرترین شخصیت های جمهوری اسلامی ایران در کتاب «عدل الهی» نادرستی آن را آشکار می کند. در همین زمینه، مطهری وقتی به تعریف عدالت رسید، تعاریفی چون «معادل بودن»، «احترام به حقوق افراد و دادن حق هر ذی نفع» و «تساوی و نفی هر گونه تبعیض» را مطرح کرد و ایرادات هر یک را برای رسیدن به تعریفی که می خواست در نهایت برشمرد: «رعایت کمال یا رحیم بودن به حق موجود و عدم رعیت است».
با این اظهارنظرها، رعایت برابری در ظلم به مردم را نمی توان عدالت نامید، بنابراین اگر اینترنت رایگان و با کیفیت استانداردهای بین المللی را به عنوان حقی انکارناپذیر بپذیریم، دستور سیاه کردن سیم کارت های سفید البته می تواند ناراحتی بسیاری از افراد را از تبعیض بر عده معدود جبران کند، اما در نهایت مصداق اعمال محدودیت به جای اعمال محدودیت است. از این رو مطهری در توضیح تعریف مختار از عدل می نویسد: «عدل الله چنانکه از صدرالمطالحین نقل کردیم، عبارت است از فضل عام و عفو گسترده نسبت به همه موجوداتی که امکان وجود یا کمال در وجود دارند؛ بدون هیچ قید و قیدی و از این منظر، اگر سیم کارت سفید ممیز نیز مصداق ممیز باشد، سیم کارت سیاه نیز مصداق ممیز است. تبعیض