بعدی- اختلالات خواب گروهی از مشکلات است که توانایی فرد برای داشتن خواب آرام و منظم را مختل می کند. این اختلالات که می تواند ناشی از مشکلات جسمی، استرس یا عوامل دیگر باشد، امروزه بسیار رایج است. اگرچه همه ما هر از چند گاهی به دلیل فشارهای زندگی دچار مشکلات خواب می شویم، اما زمانی که این مشکلات به طور مکرر اتفاق می افتد و زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می دهد، می تواند نشانه ای از اختلال خواب باشد. کمبود خواب می تواند اثرات منفی بسیاری بر انرژی، خلق و خو، تمرکز و سلامت کلی فرد داشته باشد.
در زیر انواع رایج اختلالات خواب را بررسی خواهیم کرد:
1. بی خوابی
بی خوابی شایع ترین اختلال خواب است و با نارضایتی از کمیت یا کیفیت خواب، مشکل در شروع خواب (بی خوابی اولیه)، مشکل در حفظ خواب (بی خوابی متوسط) یا بیدار شدن زودهنگام (بی خوابی پایانی) مشخص می شود. این مشکل باید حداقل سه شب در هفته به مدت سه ماه ادامه داشته باشد و باعث اختلال در عملکرد روزانه فرد شود.
- بی خوابی اول: مشکل به خواب رفتن در ابتدای شب.
- بی خوابی متوسط: بیدار شدن مکرر در طول شب و مشکل در به خواب رفتن مجدد.
- بی خوابی پایانی: صبح خیلی زود از خواب بیدار می شوید و نمی توانید دوباره بخوابید.
2. بی خوابی شدید
پرخوابی با خواب آلودگی بیش از حد در طول روز با وجود خواب کافی در شب مشخص می شود. این اختلال معمولاً بین 15 تا 25 سالگی شروع می شود. علائم شامل چرت زدن های مکرر در طول روز، خواب بیش از 9 ساعت بدون احساس سرحالی و مشکل در بیدار شدن کامل است. این وضعیت باید حداقل سه بار در هفته به مدت سه ماه ادامه داشته باشد و باعث بدتر شدن عملکرد فرد شود.
3. نارکولپسی
حمله خواب یک بیماری عصبی است که با نیاز غیر قابل مقاومت به خواب، چرت های ناگهانی یا به خواب رفتن در طول روز مشخص می شود. این اختلال معمولا در دو محدوده سنی 15-25 سال و 30-35 سال رخ می دهد. یکی از مشخصه های این اختلال کاتاپلکسی است، که عبارت است از از دست دادن ناگهانی تون عضلانی در حین حفظ هوشیاری، که اغلب توسط احساسات قوی مانند خنده یا شوخی ایجاد می شود. علائم دیگر شامل توهمات قبل از خواب یا بعد از بیداری، رفتارهای خودکار، فلج خواب و اختلالات خواب شبانه است.
4. تحریک خواب با حرکت غیر سریع چشم (NREM).
این اختلال که بیشتر در کودکان دیده می شود، با بیدار شدن مکرر و ناقص از خواب همراه با راه رفتن در خواب یا وحشت شبانه مشخص می شود. این وقایع معمولا در یک سوم اول خواب رخ می دهند و می توانند از چند دقیقه تا یک ساعت طول بکشند.
- راه رفتن در خواب: راه رفتن در خواب با چهره ای کسل کننده و بی توجهی به اطراف.
- وحشت شبانه: بیدار شدن ناگهانی همراه با جیغ و وحشت، از جمله ترس شدید، گشاد شدن مردمک چشم، افزایش ضربان قلب و تنفس سریع. در این حالت فرد نمی تواند زیاد آرام بگیرد و بعد از بیدار شدن از خواب اتفاق را به خاطر نمی آورد.
5. اختلال کابوس
کابوس ها رویاهای طولانی، واضح و ترسناکی هستند که باعث می شوند فرد از خواب بیدار شود. محتوای کابوس اغلب حول محور فرار یا مقابله با خطر می چرخد. پس از بیدار شدن، فرد کابوس را به خوبی به خاطر می آورد و ممکن است همچنان احساس ترس و اضطراب کند.
6. اختلال رفتار خواب حرکت سریع چشم (REM).
این اختلال که بیشتر در افراد بالای 50 سال رخ می دهد، با رفتارهای حرکتی پیچیده یا گفتار در مرحله REM خواب مشخص می شود. این رفتارها اغلب در پاسخ به محتوای رویا رخ می دهد و می تواند خطرناک باشد. فرد معمولاً بعد از بیدار شدن خواب خود را به یاد می آورد.
7. سندرم پای بیقرار (RLS)
سندرم پای بیقرار با میل شدید به حرکت دادن پاها همراه با احساس ناخوشایند مانند گزگز، سوزش یا گزگز در پاها مشخص می شود. این علائم معمولا در هنگام استراحت بدتر و در شب بدتر می شوند. حرکت دادن پاها به طور موقت این ناراحتی را برطرف می کند. این اختلال می تواند باعث اختلال در خواب و خواب آلودگی در طول روز شود.
نکات برجسته
- تشخیص و درمان اختلالات خواب باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
- عوامل مختلفی می توانند در ایجاد اختلالات خواب نقش داشته باشند، از جمله استرس، سبک زندگی، بیماری های جسمی و روانی و مصرف دارو.
- داشتن برنامه خواب منظم، ایجاد محیط خواب مناسب و توجه به بهداشت خواب مانند پرهیز از مصرف کافئین و الکل قبل از خواب می تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.
اگر مشکل خواب دارید، توصیه می شود برای تشخیص و درمان دقیق با پزشک مشورت کنید.