اظهارات متناقض و بعضا متناقض مقامات مختلف دولتی در خصوص قیمت نهایی بنزین باعث سردرگمی جدی شده است. این تناقضات در شرایطی به وجود می آید که امکان اصلاح ساختار یارانه سوخت و تغییر نظام سهمیه بندی در دستور کار دولت قرار دارد و هر عدد و رقمی در خصوص قیمت تمام شده واقعی بنزین می تواند تاثیر مستقیمی بر این تصمیمات داشته باشد.
به گزارش تجارت نیوز، فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت چهارشنبه ۳۰ آبان در جلسه هیات دولت گفت: نمی توانیم اجازه دهیم بنزینی که هر لیتر حدود ۳۰ هزار تومان برای دولت تمام می شود از کشور خارج شود.
اما وی در نشست خبری روز سه شنبه 6 آبان در مورد طرح جدید بنزین گفت: دولت باید شش میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه کند، از سوی دیگر قیمت بنزین حدود 70 هزار تومان است.
همچنین محمدجعفر قائم پناه معاون رئیس جمهور در آبان ماه امسال به خبرنگاران گفت: قیمت هر لیتر بنزین برای دولت 34 هزار تومان است.
این اختلاف بیش از دو برابر در فاصله بسیار کوتاهی، سوالات مهمی را در مورد صحت محاسبات و وجود روش شفاف برای افشای قیمت ها ایجاد کرده است.
قیمت بنزین در پالایشگاه ها چقدر است؟
در مواجهه با این اظهارات، اطلاعات منتشر شده در سامانه کدال، گزارش های رسمی مالی پالایشگاه ها، تصویری متفاوت را نشان می دهد. بر اساس صورت های مالی شرکت های پالایشی، قیمت کل بنزین تولیدی در پالایشگاه های کشور با احتساب نفت خام حدود لیتری 30 هزار تومان است.
در تصویر زیر به عنوان مثال گزارش فعالیت ماهانه پالایشگاه تهران آورده شده است.
همانطور که از تصاویر مشخص است نفت خام توسط این پالایشگاه خریداری شده است. به عنوان مثال قیمت هر لیتر نفت خام خریداری شده توسط این پالایشگاه از ابتدای سال مالی تا 10 مرداد تقریباً 26 هزار تومان بوده است. اما اگر پالایشگاه ها صرفاً روی حق امتیاز کار می کردند، موضوع خرید نفت خام نباید در گزارش فعالیت ها لحاظ شود.
این ارقام بر خلاف اظهارات شفاهی مقامات بر اساس داده های هزینه واقعی مستند، حسابرسی و ثبت می شوند. مهمتر از آن، نسبت نفت خام تحویلی به پالایشگاه ها در محاسبه قیمت نهایی هنوز نامشخص است.
با وجود این بلاتکلیفی، قیمت نهایی اعلام شده از سوی پالایشگاه ها همچنان حدود 30 هزار تومان است. یعنی حتی اگر قیمت نفت خام تحویلی بیشتر محاسبه شود، منطقاً نمی توان فاصله ارقام اعلامی از سوی سخنگوی دولت بین 65 تا 70 هزار تومان باشد تا این تفاوت فاحش را رقم بزند.
قیمت بنزین بدون نفت خام: 8 هزار تومان
شایان ذکر است که در صورت عدم احتساب نفت خام، محاسبه قیمت نهایی متفاوت خواهد بود. مسعود مزیکیان در جریان ارائه لایحه بودجه 1404 به مجلس مصرف بنزین در سال جاری را 40 درصد بیشتر از سال 1397 عنوان کرد و گفت: قیمت تمام شده بنزین 8 هزار تومان است و هر لیتر بنزین وارداتی 30 تا 40 هزار تومان است.
قیمت اعلام شده توسط پزشکان قیمت کامل بنزین بدون احتساب نفت خام است. در عین حال مژگان خانلو سخنگوی ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه گفت: هدف رئیس جمهور از اعلام قیمت 8 هزار تومانی این است که اگر قیمت نفت را در نظر نگیریم و فقط هزینه تبدیل نفت به بنزین و هزینه های توزیع و توزیع را تا زمانی که به دست مصرف کننده برسد، محاسبه کنیم، قیمت بنزین 8 هزار تومان است.
اختلاف قیمت بنزین وارداتی با قیمت نهایی بنزین داخلی
در این میان، ابهام دیگر در مورد قیمت جهانی بنزین است. میانگین قیمت بنزین فوب در خلیج فارس حدود 0.5 دلار است. اگر دلار 110 هزار تومان را در نظر بگیریم، قیمت لیتری بنزین وارداتی حدود 55 هزار تومان است. این رقم با قیمت 70 هزار تومانی ادعایی بنزین معمولی همخوانی ندارد. به خصوص اینکه بیشتر بنزین مصرفی کشور در داخل کشور تولید می شود و تنها بخشی محدود و معین وارد می شود.
بنابراین در حالی که قیمت تمام شده بنزین وارداتی با نرخ ارز بین المللی حدود 55 هزار تومان است، چگونه ممکن است بنزین تولید داخل با هزینه ریالی و بدون وابستگی کامل به نرخ ارز آزاد، به قیمتی بالاتر از قیمت وارداتی برسد؟
اختلاف قیمت بنزین معمولی با قیمت بنزین سوپر
این تناقضات زمانی آشکارتر می شود که قیمت واقعی سوپر بنزین در مبادلات انرژی در نظر گرفته شود. بر اساس اعلام رسمی، 300 هزار لیتر بنزین سوپر با قیمت 65 هزار و 800 تومان و محدوده نوسان 5 تومان برای فروش عرضه شد. بنزین سوپر محصولی است که قیمت بالاتر، کیفیت بالاتر و فرآیند تصفیه پیچیده تری نسبت به بنزین معمولی دارد. بنابراین منطقی است که انتظار داشته باشیم قیمت بنزین معمولی کمتر از بنزین سوپر باشد.
اما رقم 70 هزار تومانی اعلام شده برای بنزین معمولی که حتی بالاتر از قیمت عرضه رقابتی بنزین فوق العاده در بورس انرژی است، از نظر اقتصادی و فنی قابل توضیح نیست مگر اینکه دولت هزینه های غیرعملیاتی را نیز در محاسبه خود لحاظ کند. اگرچه هیچ توضیح یا فرمول روشنی ارائه نشده است.
گزارش‌های رسمی پالایشگاه‌های کدال، قیمت جهانی بنزین، نرخ فوق‌العاده عرضه در بورس و اظهارات متناقض مسئولان، تصویر منسجمی از واقعیت قیمت تمام شده کشور ارائه نمی‌کند. در چنین حالتی، هرگونه سیاست در خصوص تعدیل یا سهمیه بندی قیمت مستلزم انتشار گزارشی رسمی، مستند و قابل تایید است که جزئیات محاسبه قیمت نهایی بنزین را به وضوح بیان کرده و هرگونه مغایرت موجود را توضیح دهد.