بعدی- شما بدون شک واژه تجدیدنظر را بارها شنیده اید، اما شاید معنای دقیق آن را نمی دانید و نمی دانید چه زمانی می توانید به دادگاه اعتراض کنید. در این مقاله به بررسی معنا، مفهوم و ویژگی های بازنگری می پردازیم.
تعریف تجدید نظر
بر اساس گزارش فردا، تجدید نظر در لغت به معنای بررسی مجدد است، مفهوم تجدیدنظر از معنای لغوی آن دور نیست و به معنای رسیدگی مجدد به یک موضوع است و به نوعی به معنای تجدیدنظر در تصمیمات دادگاه بدوی است؛ یعنی تجدید نظر در تصمیمات دادگاه بدوی، از نظر لغوی، تجدید نظر به معنای بررسی مجدد است. بنابراین اعتراض به رأی دادگاه اول و درخواست رسیدگی مجدد تمام یا قسمتی از پرونده از دادگاه تجدیدنظر تجدیدنظر نامیده می شود.
ویژگی های تجدید نظر
1- از آنجایی که ایراد قاعدتاً به منزله شکایت از آراء است، محدود به جهات و مسائل خاصی نیست.
2-تغییر تعداد روش های تصحیح و شکایت از آراء. روش تصحیح روشی است که در آن دادگاهی غیر از دادگاه صادرکننده تصمیم را مورد بررسی و تجدید نظر قرار می دهد.
3- اعتراض اثر تعلیقی دارد. اثر تعلیقی به این معناست که تصمیم دادگاه اول تا زمانی که نتیجه تجدیدنظر قطعی نشود اجرا نمی شود.
4- ایراد اثر انتقالی دارد به این معنا که قضیه در تمام جهات به مرحله دیگری منتقل می شود.
آرای قابل استیناف
طبق ماده 330 قانون آیین دادرسی مدنی تصمیمات دادگاه های عمومی و انقلاب در امور حقوقی قطعی است مگر در مواردی که طبق قانون قابل اعتراض باشد. آرای قابل اعتراض در مواد 331 و 332 قانون آیین دادرسی مدنی به شرح زیر است:
1- تصمیمات اتخاذ شده در پرونده های مالی
طبق بند الف. بر اساس ماده 331 قانون آیین دادرسی مدنی تصمیمات راجع به مطالبات مالی با مطالبات یا ارزش بیش از سه میلیون ریال قابل رسیدگی است.
بنابراین در مواردی که دعوا علیه واحد پول رایج ایران باشد، در صورتی که مبلغ مورد نظر بیش از سه میلیون ریال باشد، رأی صادره در این مورد حتی اگر به تقصیر شاکی صادر شده باشد قابل تجدیدنظرخواهی است. مثلاً خواسته شما در دادخواست یکصد میلیون ریال است ولی در نهایت دادگاه علیه شما تصمیم می گیرد. در این مثال، رأی به دلیل بیش از سه میلیون ریال است، قابل تجدیدنظرخواهی است.
اگر خواسته دیگر به پول رایج نباشد، خواهان باید خواسته خود را قید و در دادخواست قید کند که این مبلغ همان بهای خواسته است. در موارد مالی تعیین قیمت درخواستی الزامی است. قیمت درخواستی از نظر هزینه دادرسی و تجدیدنظر موثر است. تعیین قیمت درخواستی در واقع مفهوم بیان ارزش ریالی یا تقویم در زبان رایج کشور است.
یادآوری این نکته ضروری است که قیمت ادعا هیچ ارتباطی با مبلغ ادعا ندارد. مثلاً ممکن است درخواست شخص خودروی سه میلیارد ریالی باشد و درخواست کننده قیمت وسیله نقلیه را تعیین کرده باشد. درخواست این بود که مطالبات کمتر از سه میلیون ریال باشد که در این صورت پرونده رسیدگی نمی شود.
در واقع اگر مبلغ مورد نظر بیش از سه میلیون ریال باشد، رأی در این مورد قابل تجدیدنظرخواهی است، حتی اگر متهم نهایتاً به جزای نقدی از سه میلیون ریال یا کمتر محکوم شود.
تصمیمات اتخاذ شده در موارد غیر مالی
کلیه تصمیمات اتخاذ شده در پرونده های غیر مالی قابل تجدید نظر است. دعوای غیرمالی دعویی است که اجرای آن حقی را برای شاکی ایجاد نمی کند که مستقیماً قابل مبادله با پول باشد. ازدواج، نسب، طلاق و… مانند
تصمیم گیری در مورد مسائل دعوی
در صورتی که رای جنبه اصلی پرونده قابل تجدید نظر باشد، تصمیمات مربوط به جهات جزئی پرونده نیز قابل بررسی است.
در واقع این ادعا که به منزله درخواست حقوقی قابل طرح در کنار خواسته اصلی است، نیاز به دعوی مستقل ندارد و تنها با درخواست آن در دادخواست قابل رسیدگی است.
قرارهای قابل تجدیدنظر
بر اساس ماده 332 قانون آیین دادرسی مدنی، در صورت رسیدگی به رأی ماهوی، رسیدگی به تصمیمات ذیل امکان پذیر است:
1- تصمیم دادگاه مبنی بر ابطال دادخواست یا رد دادخواست.
2- قرار رد پرونده
3- قرار رد پرونده
4- تصمیم به عدم رسیدگی
شاکیان تجدیدنظر
در صورتی که رأی دادگاه بدوی قابل تجدیدنظر باشد، شاکیان بدوی یعنی شاکی و خوانده حق تجدیدنظرخواهی خواهند داشت، البته هر یک از طرفین بدوی در صورت اعتراض می توانند اعتراض کنند. . کسانی که در مرحله اول به طور کامل یا جزئی محکوم شده اند.
به گفته علی القاعده، دخالت اشخاص ثالث به عنوان شاکی در فرجام خواهی ممنوع است، زیرا در مرحله اول تجدیدنظر به موضوع مورد رسیدگی رسیدگی می شود، اما در موارد استثنایی دخالت اشخاص ثالث در فرجام خواهی ممنوع است. مرحله پذیرفته می شود
دوره اعتراض
طبق ماده 336 قانون آیین دادرسی مدنی مهلت تجدیدنظر خواهان برای مقیم ایران 20 روز و برای مقیم خارج از کشور 2 ماه از تاریخ ابلاغ رأی یا پایان مهلت تجدیدنظرخواهی است.
طبق ماده 340 قانون آیین دادرسی مدنی، محکوم له می تواند حتی پس از انقضای مدت قانونی در صورت وجود دلایل موجه تقاضای اعاده دادرسی کند.
در این صورت عذر موجه و توجیه تجدیدنظرخواه باید به دادخواست تجدیدنظر اضافه و به دادگاهی که تصمیم اولیه را صادر کرده است تسلیم شود.
عذر موجه به موجب ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی به شرح زیر است:
1- بیماری که مانع حرکت می شود.
2- فوت یکی از والدین، همسر یا فرزندان
3- به دلیل حوادث اجباری از قبیل سیل، زلزله و آتش سوزی امکان تقدیم دادخواست در مهلت مقرر وجود ندارد.
4- مصادره یا حبس به نحوی که تقدیم دادخواست در مهلت مقرر غیرممکن باشد.
تضمین عدم رعایت مهلت اعتراض
بر اساس تبصره ۲ ماده ۳۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که دادخواست اعتراض خارج از مدت قانونی تقدیم شود، به رأی دادگاهی که دادخواست تقدیم می شود، رد می شود. ظرف 20 روز درخواست به دادگاه تجدید نظر ارائه می شود.
فرآیند اعتراض
دادخواست تجدید نظر را می توان به یکی از مراجع زیر ارسال کرد:
1- شعبه دادگاه بدوی صادرکننده رأی
۲- دفتر کل دادگاه دادگستری استان
3- دفتر زندان یا بازداشتگاه برای افرادی که در زندان یا بازداشت هستند.
در صورتی که دادخواست به ثبت عمومی دادگاه تجدیدنظر استان یا ریاست زندان یا بازداشتگاه تقدیم شود، این مراجع باید دادخواست را ثبت و سپس به شعبه بدوی صادرکننده تصمیم ارسال کنند.
در صورت تکمیل دادخواست، مدیر دادگاه بدوی، رونوشتی از دادخواست را جهت تجدید نظر به خوانده ارسال می کند. پس از انقضای این مهلت 10 روزه پرونده به دادگاه ارسال می شود. دادگاه تجدید نظر حتی اگر متهم جواب نداد.
شرایط اعتراض
در دادخواست اعتراض باید نکات زیر قید شود:
1- نام و نام خانوادگی و اقامتگاه تجدیدنظرخواه و وکیل وی
۲- نام و نام خانوادگی و اقامتگاه شاکی
3- تعداد آرای مورد اختلاف
4- شماره شعبه و نام دادگاه صادرکننده رأی
5-تاریخ ابلاغ رأی
6- در صورتی که دادخواست تجدیدنظر از سوی نماینده محکوم علیه مانند وکیل وی تقدیم شود، نماینده باید تصویر سند حاکی از وضعیت وی را به دادخواست ضمیمه کند.
7- ادله و ضمائم تجدیدنظر
ضمانت تحقق شرایط دادخواست تجدیدنظر
1- مواردی که نیاز به رد فوری دادخواست دارد: اطلاعاتی از قبیل نام، نام خانوادگی، اقامتگاه شاکی در دادخواست قید نشده و در صورت عدم تکمیل اعتراض، هویت خواهان یا محل سکونت او مشخص نیست در پایان مهلت، پس از انقضای مهلت اعتراض، دادخواست مورد نظر رد خواهد شد.
رای مورد نظر بر دیوار دادگاه چسبانده شده و ظرف مدت 10 روز از تاریخ الصاق می توان به دادگاه تجدیدنظر اعتراض کرد.
2- مواردی که مستلزم توقیف دادخواست است: نقص دادخواست اعتراض ممکن است ناشی از عدم رعایت سایر شرایط باشد، در این صورت مدیر اداره اخطار رفع نقص به دادخواست می دهد و به وی می دهد. مهلت 10 روزه برای رفع نقص در مهلت مقرر تصمیم به رد دادخواست صادر می شود. این رأی ظرف 20 روز قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر است.
صلاحیت دادگاه تجدیدنظر
دادگاه استیناف ممکن است به موضوعی رسیدگی کند که شامل هر دو شرایط زیر باشد:
1- در دادگاه بدوی رسیدگی و تصمیم گیری شد.
2- اعتراض و فرجام خواهی شده است.
برگزاری جلسه در مرحله اعتراض
با توجه به امکان تقدیم لایحه در مرحله تجدیدنظر، در این مرحله نیازی به تشکیل جلسه نیست و به تشخیص قاضی می باشد لذا با توجه به امکان دفاع کتبی نیازی به تشکیل جلسه نمی باشد. .