خطر بی خوابی و استرس برای مفاصل؛ آیا آرتروز ارثی است؟

رئیس کلینیک پزشکی پیشگیری و ارتقای سلامت سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران حسین یاری در گفت و گوی تفصیلی خود با ایسنا به مناسبت روز جهانی آرتروز، آرتروز را یکی از شایع ترین اختلالات اسکلتی عضلانی در این زمینه دانست. وی به سلامتی خود اهمیت می دهد و اظهار داشت: مفاصل محل تلاقی دو استخوان و به هم مرتبط هستند و بیماری ساییدگی یا آرتروز بیماری است که غضروف مفاصل را درگیر می کند. در واقع، زمانی که غضروف آسیب می بیند، آسیب می بیند یا فرسوده می شود، آرتروز یا ساییدگی مفاصل رخ می دهد.

ایسنا ادامه داد: همه مفاصل بدن قابلیت ساییدگی دارند اما ساییدگی در برخی مفاصل بیشتر است. اکثر افراد مبتلا به ساییدگی مفصل به دلیل درد زانو یا کمردرد ناشی از آرتریت به پزشک مراجعه می کنند. اما آرتریت می تواند در لگن، ستون فقرات، گردن، مفاصل مچ دست و حتی مفاصل رخ دهد.

عوامل زیربنایی زوال غضروف و تشکیل آرتریت

کدام آرتریت ارثی است؟

یکی از اعضای هیأت علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران علت تحلیل رفتن غضروف مفصلی را اینگونه بیان کرد: عوامل مختلفی در پسرفت و زوال غضروف مفصلی وجود دارد. ژنتیک یکی از عوامل مهم در تخریب غضروف مفصلی است. به حدی که اگر والدین فردی دچار بیماری سایش مفاصل باشند، احتمال ابتلا آن فرد به آرتروز نیز افزایش می‌یابد. آرتریت در برخی مفاصل اساس ژنتیکی بیشتری دارد. به عنوان مثال، فردی که مبتلا به آرتریت دست است ممکن است این بیماری را از نسل های قبلی به ارث برده باشد.

این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با بیان اینکه سن از دیگر عوامل موثر در بروز آرتروز است، خاطرنشان کرد: با بالا رفتن سن افراد غضروف ها تحلیل رفته و تحلیل می روند. بنابراین، افزایش سن یکی از عوامل دیگر سایش مفصل است. تقریباً 70 درصد از افرادی که دچار ساییدگی و پارگی مفاصل هستند 55 سال یا بیشتر سن دارند.

چاقی و افزایش میزان سایش مفاصل

مدیرکلینیک پزشکی پیشگیری و ارتقای سلامت سازمان علوم پزشکی دانشگاه تهران یکی دیگر از عوامل موثر در بروز آرتروز را مورد اشاره قرار داد و خاطرنشان کرد: اضافه وزن از دیگر عوامل موثر در بروز آرتروز است. به طوری که اضافه وزن باعث افزایش فشار روی مفاصل زانو و کمر و افزایش شدت و میزان ساییدگی مفاصل می شود.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از عوامل موثر در بروز آرتروز وضعیت بدنی است، گفت: زمانی که وضعیت و آناتومی بدن غیرطبیعی و همراه با اختلال باشد، احتمال ابتلا به آرتروز افزایش می یابد. ناهنجاری و ناراحتی در آناتومی بدن به این معنی است که افرادی که زانوهای خود را ضربدری، ضربدری یا عقب دارند، فشار بیشتری بر روی زانو احساس می‌کنند و در نتیجه به دلیل افزایش فشاری که تجربه می‌کنند، احتمال ابتلا به آرتروز بیشتر است.

این متخصص طب فیزیکی با بیان اینکه انجام کارهای روزانه نیز می تواند منجر به آرتروز شود، خاطرنشان کرد: افرادی که بنا به ماهیت کار خود مجبورند در طول روز زیاد خم شوند و بایستند یا مرتب از پله ها بالا بروند، بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند. .

پیامدهای سبک زندگی کم تحرک

با اشاره به نتایج تحقیقات سال‌های اخیر، نتایج تحقیقات سال‌های اخیر نشان می‌دهد که عدم تحرک در بروز آرتروز مؤثر است. با این حال، به این عامل توجه زیادی نمی شود. هر چه کم تحرکی و نشستن بیشتر باشد، احتمال ابتلا به آرتروز بیشتر می شود. “سبک زندگی بی تحرک” یکی دیگر از عوامل زمینه ساز آرتریت است.

کمبود ویتامین D در بین ایرانیان

یاری با بیان اینکه تغذیه نیز در ایجاد آرتروز نقش دارد گفت: تغذیه در ایجاد ساییدگی در مفاصل نقش دارد. مصرف کلسیم، ویتامین D و ریز مغذی ها نیز در بروز آرتریت نقش دارد.

بی خوابی و استرس؛ در ایجاد آرتروز موثر است

یکی از اعضای هیأت علمی سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با بیان اینکه در بحث پیشگیری از بیماری ها باید بر «عوامل خطر قابل اصلاح» تاکید شود، گفت: ژنتیک یکی از عوامل خطر در ایجاد آرتروز است و نمی توان زیاد مداخله کرد. در برابر این عامل بدون شک، سبک زندگی ممکن است نقش موثری بر عوامل خطر قابل اصلاح استئوآرتریت داشته باشد. وقتی از عوامل خطر قابل اصلاح آرتروز صحبت می کنیم، منظور عواملی مانند تغذیه، فعالیت بدنی، روابط بین فردی، خواب مناسب، مصرف مواد و استرس است که هر کدام از این شش عامل جزو ارکان سبک زندگی هستند و قابل درمان هستند. در ایجاد آرتروز موثر است.

خطر سیگار کشیدن برای مفاصل

این متخصص طب فیزیکی ادامه داد: بررسی ها نشان می دهد احتمال فرسودگی شغلی در افرادی که دخانیات مصرف می کنند به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. علاوه بر سیگار کشیدن، خواب ناکافی و استرس نیز می تواند نقش مهمی در پیدایش آرتروز داشته باشد. تغییر سبک زندگی مولفه بسیار مهمی است و توجه به مولفه تغییر سبک زندگی می تواند احتمال ابتلا به آرتروز را با افزایش سن کاهش دهد یا تأثیر عوامل ژنتیکی را در بروز سایش مفصل کاهش دهد.

وضعیت آرتریت در بین ایرانیان

مدیرکلینیک پزشکی پیشگیری و ارتقای سلامت سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران درباره وضعیت ایرانیان مبتلا به آرتروز به خبرنگار ایتنا گفت: اساتید دانشگاه علوم پزشکی تهران 1500 شهروند ایرانی را مورد بررسی قرار دادند و نتایج این مطالعه نشان داد که در حداقل 66 درصد از ایرانیان مبتلا به آرتریت در این پروژه تحقیقاتی شرکت کردند. بر اساس اظهارات شرکت کنندگان در این مطالعه، اکثریت آنها درد کمر و زانو را تجربه کردند. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود 20 درصد از افراد از ساییدگی مفاصل رنج می‌برند که آرتریت زانو بیشترین علت آن است. علاوه بر این، تقریباً 23 درصد از افرادی که در این پروژه تحقیقاتی شرکت کردند، کمردرد را تجربه کردند.

روش های تشخیص آرتریت

یاری در خصوص نحوه تشخیص آرتروز گفت: شرح حال و معاینه پزشکی اولین قدم در تشخیص آرتروز است. افرادی که از آرتروز گردن یا کمر رنج می برند همیشه از خشکی کمر یا گردن خود شکایت دارند. پزشک می تواند آرتریت را با توصیف علائم بالینی تشخیص دهد. پزشکان همچنین می توانند آرتریت را با لمس، حرکت و آزمایش ناحیه آسیب دیده تشخیص دهند.

یکی از اعضای هیات علمی سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران افزود: تصویربرداری از دیگر روش های تشخیص آرتروز است. تا جایی که پزشک از طریق رادیولوژی می تواند آرتروز و شدت این بیماری را تشخیص دهد. گاهی اوقات آرتروز به سایر قسمت های مفصل نیز آسیب می رساند. به عنوان مثال، آرتریت زانو می تواند باعث آتروفی منیسک و آسیب به آن شود. بررسی وضعیت ساختاری منیسک نیاز به MRI دارد. گاهی اوقات سی تی اسکن نیز برای بررسی وضعیت آناتومیک بیماران آرتریت توصیه می شود. بنابراین معاینه، شرح حال بیمار و تصویربرداری به ویژه رادیولوژی و سپس MRI از روش های تشخیصی رایج در آرتریت است.

آرتریت؛ مهمان دائمی فرد مبتلا

5 نکته که بیماران باید رعایت کنند

وی درباره راه های پیشگیری از آرتروز گفت: ساییدگی یا آرتروز مانند سرماخوردگی نیست که ناشی از ویروس باشد و با دارو به طور کامل درمان شود. نکته اساسی این است که آرتریت مهمان دائمی فرد مبتلا است. اگر افراد مبتلا به آرتروز می خواهند از درد دوری کنند و فعالیت های روزانه خود را طبق روال معمول انجام دهند، باید به سلامت خود توجه کنند و پنج اقدام احتیاطی را در دستور کار خود قرار دهند.

یاری با بیان اینکه مبتلایان به آرتروز وزن خود را متعادل نگه دارند، گفت: اولین قدم برای پیشگیری از آرتروز کنترل وزن است. رابطه بین اضافه وزن و آرتریت بسیار مهم است. گفته می شود کاهش وزن 10 درصدی می تواند فشار وارده بر زانو را تا 50 درصد کاهش دهد.

یاری همچنین با اشاره به ضرورت فعالیت بدنی بیان کرد: زندگی فعال دومین توصیه متخصصان طب فیزیکی برای پیشگیری از آرتروز است. افزایش میزان پیاده روی روزانه، کاهش استفاده از آسانسور و پله برقی، استراحت از فعالیت های روزانه نشستن و تحرک بیشتر از جمله توصیه های پیشگیری از آرتروز است. علاوه بر این، انجام برخی تمرینات باعث تقویت عضلات مسئول حمایت از مفصل می شود. قطعا یادگیری و ورزش روزانه باید ملکه ذهن افراد مستعد به آرتروز شود.

اهمیت ویتامین D، کلسیم و ریز مغذی ها در پیشگیری از آرتروز

مدیرکلینیک پزشکی پیشگیری و ارتقای سلامت سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران ادامه داد: استفاده از مکمل ها و ریزمغذی ها سومین اقدام در پیشگیری از آرتروز است. پس از اپیدمی کووید-19، استفاده از ویتامین D مطرح شد. این در حالی است که تقریبا 80 درصد ایرانیان از کمبود ویتامین D رنج می برند. وضعیت کمبود ویتامین D در بین ایرانیان به گونه ای است که همه ایرانی ها نیاز به مصرف حداقل یک قرص 50 هزار واحدی ویتامین D در ماه دارند.

وی با بیان اینکه کلسیم یک ریزمغذی مهم در پیشگیری از آرتروز است، گفت: بهترین راه برای دریافت کلسیم مصرف لبنیات است. با افزایش مصرف لبنیات و به خصوص شیر (حداقل 2 لیوان در روز) نیاز به دریافت کلسیم برطرف می شود.

یاری با اشاره به نقش ترکیبات گیاهی در پیشگیری از آرتروز گفت: شاید برخی از ترکیبات گیاهی مانند زنجبیل، دارچین، سویا و آووکادو بتواند به پیشگیری از آرتروز کمک کند. این ترکیبات که به اشتباه داروهای غضروف ساز نامیده می شوند، ممکن است به کاهش خشکی و بهبود درد ناشی از سایش و پارگی مفاصل کمک کنند.

اهمیت تغییر سبک زندگی

وی با بیان اینکه تغییر سبک زندگی می تواند از فشار وارده به مفاصل جلوگیری کند، گفت: کسانی که از آرتروز زانو می ترسند باید بدانند که خم شدن زانو فشار بیشتری به این قسمت از بدن وارد می کند. بنابراین پرهیز از خم شدن زانو تا حد امکان چهارمین اقدام ضروری است که باید به آن توجه کرد. دو زانو نشستن، چهار زانو نشستن، استفاده از توالت فرنگی و سایر مواردی که باعث خم شدن زانو می شود باید اصلاح شود تا زانوها در طول روز کمتر خم شوند.

مدیرکلینیک پیشگیری و ارتقای سلامت سازمان جهاد دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: برای کاهش خمیدگی زانو توصیه می شود پشت میز بنشینید، روی تخت بخوابید، هنگام درد شدید پشت میز نماز بخوانید و استفاده کنید. توالت

وی با برشمردن پنجمین اقدام پیشگیرانه استفاده از کفش و کفی مناسب گفت: کفش و کفی طبی با تجویز پزشک متخصص طب فیزیکی فشار وارده به زانو را کاهش داده و در پیشگیری از آرتروز نقش دارد.

فقط به یک درمانگر بسنده نکنید

یاری با بیان اینکه درمان آرتروز چند مرحله ای دارد، گفت: به عنوان مثال فرد مبتلا به آرتروز زانو نباید تنها به درمانگر تکیه کند. به عبارت دقیق تر، او باید پزشک خودش باشد. پزشکان ابتدا باید سبک زندگی فردی که از آرتروز رنج می برد را تغییر دهند. تجویز دارو که جزئی از مکمل ها است، پیروی از تغییر سبک زندگی از دیگر مراحل درمان است.

و فقط روش های درمانی و ضرورت ورزش های روزانه

یکی از اعضای هیات علمی سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران ورزش روزانه را از دیگر راهکارهای درمان آرتروز عنوان کرد و گفت: فیزیوتراپی نیز با کاهش التهاب و بهبود دامنه حرکتی مفاصل می تواند به بهبود شرایط مفاصل کمک کند. تزریق به مفصل نیز یکی دیگر از درمان های آرتریت است.

وی ادامه داد: ترکیبات مختلفی مانند داروی ضد التهاب کورتونین به مفصل تزریق می شود. گاهی برای نرم شدن مفصل ژل هیالورونیک هم تزریق می کنیم. علاوه بر این، PRP یکی از اقدامات درمانی دیگر است. به طوری که خون از بیمار گرفته می شود، پلاکت های خود فرد متمرکز شده و به مفصل تزریق می شود. این تزریق ها می توانند به صاف شدن مفصل، کاهش درد و التهاب و بهبود عملکرد فرد کمک کنند.

آرتریت و تعویض مفصل

یاری در قسمت پایانی سخنان خود با بیان اینکه گاهی شدت بیماری بسیار زیاد است، گفت: زمانی که شدت بیماری بسیار زیاد است، روش های غیرجراحی رایج در درمان آرتروز موثر نیست و مفصل زانو پروتز انجام می شود. در چنین مواردی توصیه می شود. اگر بیمار بیماری زمینه ای نگران کننده نداشته باشد و سن مناسبی داشته باشد، عمل تعویض مفصل زانو را انجام می دهیم. نباید فراموش کرد که بیمار پس از جراحی نباید از پروتز مفصل زانو راضی باشد و پس از انجام پروتز مفصل زانو باید نکاتی را در نظر گرفت.