روایت عاشقانه در سینمای آتش/جنگ نیازمند صداقت است، نه حمایت نهادی

غرور عیسی: در زمانی که سینمای کوتاه بیش از هر زمان دیگری با دغدغه بقا، سرمایه و معنا دست و پنجه نرم می کند، گروهی از فیلمسازان جوان همچنان پشت آرمان های انسانی و مذهبی خود ایستاده اند. فیلم کوتاه «هشت» یکی از این تلاش هاست. به جای تکرار شعارهای کلیشه ای دفاع مقدس، اثری است که سعی دارد روایتی انسانی و عاشقانه را از دل واقعیت و احساس بیرون بکشد.
در گفت و گو با علی آشتیانی (کارگردان) و مهدیرضا عقبی (تهیه کننده) درباره ایده ساخت فیلم، دشواری های تولید مستقل، نگاه آن ها به سینمای مقاومت و دغدغه های آینده فیلم کوتاه صحبت کردیم. گفت وگویی درباره بقا، عشق و آرمان ها در زمانی که بیشتر این حرف ها در سینما کم رنگ شده است.

دفاع مقدس؛ بازگشت به آرمان بدون تکرار شعار

مهدیرضا عقبی در ابتدای گفت وگو درباره ساخت فیلم سینمایی «هشت» می گوید: «بدون هیچ حمایت سازمانی وارد جشنواره شدیم، همه هزینه ها شخصی بود، چون هدفمان فقط ساخت فیلم نبود، می خواستیم از آرمانی دفاع کنیم که سال ها رنگ باخته بود، همه از قهرمان سازی حرف می زنند اما عده کمی متوجه این موضوع شدند و تصمیم گرفتیم خودمان این مسئولیت را بر عهده بگیریم.

او تاکید می کند که برای گروه تولید، انعکاس روحیه مقاومت و قهرمانی به صورت انسانی و عاشقانه بیش از هر دغدغه مادی مهم است.

جنگ تنها صحنه نبرد نیست

عقبی رویکرد این فیلم به دفاع مقدس را اینگونه توضیح می دهد: «تصویربرداری ما در اسفند 1302 انجام شد، در زمانی که خبری از آخرین درگیری ها نبود، اما در دوران پس از تولید، آتش جنگ ها دوباره شعله ور شد و این همزمانی برای من معنایی داشت. زیرا جوهر جنگ، ایده آل جنگ نیست، بلکه اعتقاد به جنگ و خشونت است. متاسفانه، در حالی که تنها صحنه های خشونت است به یادگار مانده از جنگ، قلبش پر از داستان های انسانی و عاشقانه است.” “هشت” کامل تلاشی برای یادآوری این جنبه فراموش شده است.

استقلال در تولید؛ مسئولیت در روایت

به گفته عقبی: «ما هیچ نهادی پشت سرمان نبود، اما این استقلال به ما اجازه داد که صادق بمانیم، می خواستیم نشان دهیم که سینمای جنگ لزوماً وابسته به سازمان ها نیست، می توان با تکیه بر ایمان و دغدغه های شخصی فیلمی ساخت که هم انسانی و هم حرفه ای باشد.

او می افزاید: ما در انتخاب بازیگران و کیفیت تولید وسواس زیادی داشتیم، حضور مهتاب تجارتی و بهادر زمانی در فیلم کوتاه چیز جدیدی بود و به ما کمک کرد که نگاه جدیدی به سینمای مقاومت داشته باشیم.

از دستیار تا اولین کارگردانی

علی آشتیانی کارگردان این فیلم مسیر هشت را اینگونه توضیح می دهد: «فیلم کوتاه فرصتی بود برای تمرین سینما، فیلمنامه را خودم نوشتم و وقتی آماده شد با حمایت مهدیرضا عقبی آن را ساختیم و اگر بازخوردها مثبت باشد قطعا فیلم بلند می سازیم. من سال ها دستیار بودم و حالا وقت آن است که تجربه شخصی ام را پشت دوربین بیاورم.

روایت جنگ در جغرافیای عشق و مقاومت

آشتیانی درباره این ماجرا می گوید: داستان در حمله دشمن به مهران در سال 64 می گذرد، مقاومت مردم آن منطقه برایم الهام بخش بود، کتاب «مهران آزاد شاد» را خواندم تا به روایت های مستند نزدیک شوم، در دل همه آن حماسه ها یک عشق برایم مهمتر بود؛ عشقی که در کنار مقاومت معنا پیدا کرد.

وی ادامه می دهد: شخصیت زن فیلم انعکاسی از ایستادن است، در حین تصویربرداری مادرم از شیراز به من زنگ زد و گفت برگرد اما من گفتم باید بمانم و کار را تمام کنم و این روحیه مقاومت را به زن داستان اضافه کردم.

داستان عشق، احترام و ایستادگی

فیلم «هشت» روایت آران و روژان است. زن و شوهری که روستایشان در محاصره است و آران به همسرش قول می دهد که اجازه ورود غریبه ها به سرزمینشان را نخواهد داد.
آشتیانی درباره این مضمون می گوید: این روایت برای من حفظ مقدسات، چه در جنگ و چه در زندگی است، فیلم در ظاهر جنگ است، اما در باطن عشق، ایثار و وفاداری است.

او با نگاهی انتقادی به وضعیت فیلم کوتاه می‌پردازد: در بخش اقتباس جشنواره‌ها فیلم‌هایی را می‌بینیم که آغاز و پایانی ندارند، اقتباس یعنی مواجهه با یک اثر کل‌نگر و روایت منسجم، حتی اگر فیلم کوتاه باشد، چیزی است که باید وجود داشته باشد.

حرفی برای گفتن داری مخاطب را نباید در بلاتکلیفی رها کرد.

فیلم کوتاه; تمرین یا سکوی پرتاب؟

آشتیانی معتقد است: فیلم کوتاه در گام اول تمرین است اما از مرحله دوم باید سکوی پرتاب باشد. اگر مدیران فرهنگی به جوانان علاقه مند توجه کنند، سینمای ایران می تواند از تکرار و رکود جلوگیری کند.

او واکنش تماشاگران را اینگونه توصیف می کند: خیلی ها می گفتند که نفهمیدند فیلم کی شروع شد و کی تمام شد، تا آخر نشستند و آخرین لالایی را گوش کردند، این یعنی فیلم توانست آنها را نگه دارد، این بزرگترین پاداش برای من است.

آشتیانی ارزیابی خود از اثر را این گونه بیان می کند: من از پنج امتیاز چهار و نیم به فیلمم می دهم، همیشه جای پیشرفت وجود دارد، اما خوشحالم که فیلم با اعتقاد ساخته شده و حرفی برای گفتن دارد.

عقبی در پایان تاکید می کند: حمایت از کارگردانان اولی مانند آشتیانی می تواند روند جدیدی را در سینمای ما ایجاد کند، اگر فیلمنامه خوب باشد حتی با کارگردان اول هم به کار ادامه می دهم.

وی درباره وضعیت کلی فیلم کوتاه هشدار می دهد: جشنواره فیلم کوتاه به سمت شوخی و سطحی نگری پیش می رود، اگر موضوع از فیلم کوتاه حذف شود، آینده سینمای ایران خالی می ماند.

فیلم سینمایی «هشت» به کارگردانی علی آشتیانی و تهیه کنندگی مهدیرضا عقبی. ایستادن; علیه جنگ، علیه فراموشی و علیه عقب نشینی. این اثر می‌خواهد به ما یادآوری کند که جوهر واقعی سینما – درست مثل زندگی – در گذار آسان نیست، بلکه در «ایستادن» است.

۵۹۵۹