آینده نایب رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس در بیانیه خود از بازگشت 6.7 میلیارد دلار پول فروش نفت به کشور خبر داد و از وزیر نفت خواست در این زمینه پاسخگو باشد.
بر اساس گزارش فردا، حسینعلی حاجی دلیگانی در دیدار با ایلنا به این موضوع پرداخت و رقم 6.7 میلیارد را اعلام کرد. پیش از این نیز برخی از نمایندگان مجلس و دولتمردان به طور خاص بحث امانت و به طور کلی استرداد پول را مطرح کرده بودند. یکی از نمایندگان در یک مصاحبه تلویزیونی توضیح داد که این رقم تقریباً 117 میلیارد دلار است. معاون ارزی بانک مرکزی چند روز پیش از دریافت بیش از 15 میلیارد دلار ارز با 900 کارت بازرگانی یکبارمصرف به تیراژ رسمی کشور خبر داد. با ورود کمیسیون 90 مجلس به این موضوع و شرایط بازار ارز در کشور که امروز از مرز 140 هزار تقسیم شده است، احتمالا این موضوع بیشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت. برخی کارشناسان می گویند بخشی از افزایش سریع دلار و سایر ارزهای خارجی ناشی از بی پولی در کشور است زیرا پول برنگشته است.
متهم رتبه اول: تحریم
اعتماد مفهومی شناخته شده در علم اقتصاد است و یکی از معانی آن به صرافی هایی اشاره دارد که ارز را به زیرزمین و در بازار سیاه خارج از شبکه بانکی بین المللی منتقل می کنند. صرافی های امین بخشی از شبکه هایی هستند که تحریم ها را دور می زنند. ایران سالهاست که به دلیل تحریمهای بانکی آمریکا، تحریم دلاری و دسترسی به شبکه مالی بینالمللی، از شبکه صرافی خود برای انتقال پول به کشور استفاده میکند. بورس ها که به عنوان هیات امنای نهادهایی مانند وزارت نفت و بانک مرکزی موظف به انتقال پول نفت به کشور و دریافت کارمزد خود هستند. این شبکه شامل سایر عملیات بازرگانی در انتقال ارز است، اما به دلیل مرکزیت فروش نفت به درآمد ایران، بیشتر با این عملیات شناخته می شوند. این مبادلات سالهاست که فعال بودهاند، اما گسترش تحریمها و نیاز به موارد بیشتر نگرانیهایی را ایجاد کرده است. در حال حاضر نفت ایران فقط از چین خریداری می شود.
در سال 1402 مجید شاکری کارشناس اقتصادی نزدیک به قالیباف در همایشی گفت: اکثر صرافی ها و دارایی های خارجی ایران به دلیل کوچک بودن و مصونیت از تحریم در دست صرافی های امانی است که در دوره قدیم ایجاد شده بود. اما در دوره کنونی به دلیل گسترش برخی از این مبادلات اعتماد و نقشی که تعداد محدود آنها ایفا می کند، مزیتی در دور زدن تحریم ها ندارند. نکته دیگر اینکه ساختار عملکردی آنها به گونه ای است که در مواقع لزوم بانک مرکزی ما را تنها می گذارند. مهم ترین نکته این امر تاخیر در تخصیص پول به واردکنندگان کالا و سود حاصل از این تاخیر با استفاده از سرمایه ارزی است. به طور خلاصه، تراست ها در حال حاضر نه همراه یا تسهیل کننده سیاست های بانک مرکزی هستند، نه مزیت قابل توجهی در دوری از تحریم ها دارند و نه عملکرد آنها برای بانک مرکزی شفاف است. اما این اعتمادها امروز قدرت و نفوذ دارند و می توانند بر سیاست ها تأثیر بگذارند.»
نکته جالب توجه این است که حمیدرضا حاجی بابایی نایب رئیس دوم مجلس هفته گذشته در گفت و گو با یک رسانه تخصصی انرژی در خصوص رفتار متولیان امر این اظهار نظر را مطرح کرد: چرا متولیان امر از بازگشت ارز تبعیت نمی کنند؟ چون جایگاه آنها را بالا بردیم. مدیریت فروش نفت و بازگشت ارز باید با حساسیت بیشتری انجام شود تا چنین مشکلاتی تکرار نشود و ارز به کشور بازنگردد.
هنوز مشخص نیست این رقم 6.7 میلیارد دلاری متعلق به چه دوره ای است. اما شایعات حاکی از آن است که این موارد مربوط به سال گذشته است و ایلانا در گفتگو با خبرنگار خود حاجی دلیگانی این موضوع را مطرح کرده است. این نماینده مجلس در پاسخ به این مدت اشاره ای نکرد. هیئت امنا توسط وزارت نفت و بانک مرکزی به رسمیت شناخته شده است و انتخاب آنها توسط کمیته ای که در داخل وزارت نفت و زیر نظر وزیر تشکیل می شود، انجام می شود. از این صرافی ها نیز ضمانت هایی دریافت می شود که فعلا تکلیف آنها مشخص نیست. اواخر آذرماه امسال محمدمهدی نهاوندی، یکی از اعضای هیات مدیره واردکنندگان نهاده های دام و طیور در ایران در گفت و گو با همین رسانه از عدم بازگشت ارز توسط هیات امنا خبر داد.