به گزارش خبرگزاری انتخابتو از ایسنا، رضا استادی کارگردان و تهیه کننده مستند «بنز ایرانی» به تشریح کامل روند تولید این مستند پرداخت و از حذف قسمت شادروان احمد خیامی به دلیل نداشتن مستندات، دور برگردان بودن ممیزی و دلایل انتخاب لحن طنز در ساختار فیلم گفت.
استادی در تشریح پیشینه ساخت این مستند گفت: در سی سال گذشته زمینه اصلی فعالیت من روزنامه نگاری، رمان نویسی و تولید فیلم کوتاه بوده است و در سال های اخیر به دنبال فرصتی برای شروع مستندسازی بوده و کارهای پراکنده ای در زمینه ساخت فیلم کوتاه و ویدئویی برای فضای مجازی انجام داده ام.
وی ادامه داد: در سال 1398 کتاب «خوانده سرنوشت ما» را خواندم که درباره خاطرات احمد خیامی است و درباره مذاکرات با شرکت بنز برای تولید خودروهای سواری بنز در ایران در دهه 50 صحبت می کند. همزمان خاطرات محسن رفیق دوست را می خواندم که از مذاکراتش برای تولید خودروهای سواری بنز در ایران در سال 69 تعریف می کرد. مذاکره ای که اگرچه به نتیجه رسید اما هرگز به تولید بنز منجر نشد. این دو چیز باعث شد ایده ساختن فیلم ایران بنز در ذهنم ایجاد شود.
وی با اشاره به حذف کامل قسمت مربوط به احمد خیامی توضیح داد: در نهایت تنها قسمت مربوط به محسن رفیق دوست در فیلم باقی ماند. اپیزود احمد هیامی به دلیل نداشتن مستندات و عدم امکان گفتگو با علاقه مندان به این موضوع کاملاً حذف شد.
مدیر بنز ایرانیان در این باره توضیحات مفصل تری ارائه کرد و افزود: ادعای کتاب درباره آقای هیامی مبنی بر انتخاب گروهی از قالیبافان تبریزی برای رفتن به کارخانه مرسدس بنز، آموزش آنها و مهاجرت به آلمان پس از انقلاب، در نتیجه تحقیقات گسترده در تبریز و تهران به استناد صاحبان این صنعت تایید نشد. شاید این مقاله درست باشد اما پس از گذشت بیش از 40 سال اسناد از بین رفت و البته منبع تصویری در این باره وجود نداشت. اصل حرفه ای من این است؛ وقتی نمی‌توانم صحت مقاله‌ای را تأیید کنم، آن را کنار می‌گذارم.
وی به تشریح تفصیلی از ممیزی این فیلم پرداخت و گفت: فیلم «بنز ایرانی» با وجود اینکه در سال 1403 در «جشنواره حقیقت» به نمایش درآمده بود و بازتاب منفی نداشت، 27 بهمن ماه سال گذشته در جلسه اخذ پروانه نمایش توقیف شد. تلاش برای توقیف این فیلم از اوایل اسفند 1403 آغاز شد و سرانجام در خرداد 1404 مشکل فیلم برطرف شد و پروانه ساخت آن صادر شد.
یک استاد دانشگاه با ارزیابی فضای کنونی مستندهای انتقادی گفت: متأسفانه متولیان سینما در حال حاضر تمایلی به نمایش مستندهای انتقادی و اجتماعی ندارند. در سال‌های گذشته مستندهای پرطرفدار پخش می‌شد، اما اکنون این آثار عمدتاً در بخش‌های غیر جشنواره‌ای و غیرمسابقه‌ای به نمایش در می‌آیند و بخش رسمی و مسابقه‌ای عملاً در خدمت گفتمان محدود قرار می‌گیرند.
کارگردان فیلم سینمایی «بنز ایرانی» به جزئیات فنی ساخت این مستند اشاره کرد و گفت: تحقیقات انجام شده برای این فیلم بسیار جامع بود. نسخه اول این فیلم تقریباً 10 ساعت بود، اما نسخه نهایی 6 ساعت و 4 ساعت و در نهایت 80 دقیقه طول کشید. دغدغه اصلی من حفظ ریتم و آهنگ فیلم بود و بنابراین هر چیزی را که در خدمت ایده اصلی نبود حذف کردم تا داستان روان‌تر شود.
او روند استفاده از آرشیو را اینگونه توضیح داد: عادت دارم روزی دو، گاهی سه فیلم ببینم. صحنه های زیادی از کارهای خارجی در ذهنم بود که خیلی مختصر در این فیلم استفاده کردم. من این صحنه ها را در فیلمنامه اقتباس کردم و یکی دو دقیقه از آنها استفاده کردم. برخی از آنها تصاویر ارزشمندی بود که از سوی سینمای ملی ایران به من ارائه شد.
یک استاد دانشگاه در تحلیل خود درباره چرایی افتتاح نشدن کارخانه خودروسازی بنز در ایران اظهار داشت: کل پروژه به دلایل ایدئولوژیک اجرا نشد. اینکه برند بنز بی دلیل به نماد اشرافیت تبدیل شده است باعث شده تولید بنز با محدودیت های مختلفی مواجه شود و این وضعیت به نظر من بسیار ناراحت کننده است.
وی در توضیح دلیل استفاده از طنز بر این نکته تاکید کرد: هدف من ساخت یک مستند عبوس و جدی نبود. من آگاهانه از طنز استفاده کردم تا بیننده بیشتری را جذب کنم و درد دل فیلم را شیرین تر کنم.
معلمی که به بیان خاطره ای از همکاری با «داریوش کاردان» پرداخت، گفت: او به خوبی توانسته این متن را صداگذاری کند. فضای کلی متن جدی بود اما داریوش کاردان به شکل طنز به آن دست یافت. به نظر من همکاری با هرکسی غیر از ایشان هدر دادن همه امکانات و استعدادها و ظرفیت ها بود چون به لطف آقای کاردان فکر می کنم سطح کار بسیار بالا بود و هدف فیلم محقق شد. قطعا این اتفاق برای هیچ کس دیگری نخواهد افتاد.
وی همچنین درباره برخورد با محسن رفیق دوست در این فیلم گفت: قرار بود آقای رفیق دوست در این فیلم جلوی دوربین صحبت کند که متاسفانه بعد از مدتی نپذیرفت. تحقیقات بلندمدت من که از سال 1398 شروع شد و در آن با سایر افراد ذیربط نیز صحبت کردم، نشان داد که هدف اصلی آنها از جلسات سال 69 اخذ مجوز تولید خودروهای بنز و سپس فروش این مجوز به خاور در ازای چند کامیون بوده و از همان ابتدا قصد تولید خودروهای بنز وجود داشته است. در ایران اتفاق نیفتاد.
وی با انتقاد از این رفتار افزود: به نظر من این نوع رفتارها می تواند دستمایه یک مستند باشد که چرا برخی در مقابل سوالات مستندسازان سکوت می کنند و تنها حاضرند در گفتگوهای مثبت شرکت کنند.
استادی در خصوص محدودیت های تولید این اثر گفت: به دلیل تولید بنز ایرانی نه تحت فشار قرار گرفتم و نه با محدودیت مواجه شدم. فکر می کنم اگر دیگران هم همین مسیر حرفه ای و قانونی را طی کنند در ساخت مستند مشکلی نخواهند داشت و فضای لازم برای انجام چنین کارهایی سخت و غیر ممکن نیست اما شاید مستندسازان به دلایل شخصی به دنبال انجام کارهای چالشی و انتقادی نباشند.
کارگردان فیلم سینمایی «بنز ایرانی» در بخشی دیگر به کاستی های پایانی این فیلم اشاره کرد و توضیح داد: تنها چیزی که در نسخه نهایی فیلم جا مانده، قسمت مهریه دختر کلیباف بیگ بود که بعداً با نظر مرکز گسترش حذف شد.
استادی تاکید کرد: غیر از این مورد هیچ چیز دیگری حذف نشده است. در واقع صحنه‌های فیلم‌های ایرانی قبل از انقلاب حذف نشدند، اما برخی از سکانس‌های بازیگران زن قبل از انقلاب صرفاً برای رعایت استانداردهای سازمان سینمایی گسترش یافتند. پیشنهادهای اصلاحی که بعد از نمایش فیلم در جشنواره مطرح شد را نپذیرفتم چون برایم منطقی نبود.
استادی با تشکر از همکاران خود در سینما به ویژه لادین طاهری هانیم و موزه سینما گفت: تمام فیلم های مورد نیاز ما را در اختیار ما قرار دادند. نسخه های باکیفیت ارائه شده به ما بسیار بهتر از نسخه های بی کیفیت موجود در اینترنت بود که به بنز ایرانی هویت خاصی می بخشید.
استادی با اعلام خبر تهیه مستندی مستقل درباره برادران حیامی گفت: زندگی احمد و محمود حیامی به قدری جذاب بود که به موازات این پروژه تحقیقاتی برای آن مستند انجام دادم و آرشیو کاملی را جمع آوری کردم. انشاالله در جشنواره سینما حقیقت امسال مستند مستقلی در این زمینه ارائه خواهم کرد. البته امیدوارم این فیلم برای شرکت در جشنواره و اکران مشکلی نداشته باشد و در بازرسی قرار نگیرد چرا که داستان زندگی این دو برادر شریف ممکن است عده ای را ناراحت کند!
وی در پایان با اشاره به روش خودش نسبت به روش «وبلاگینگ» در برخی مستندها گفت: در روزنامه نگاری و مدیریت سایتم روش تعامل و پیگیری قانونی را پیش گرفتم. برخی فکر می کنند مستندسازی یعنی وبلاگ نویسی، واکنش احساسی و انتشار انواع مطالب، حتی مطالب غیر معتبر! اما رفتار حرفه ای کار هیچ مشکل قانونی برای من ایجاد نکرد و فیلم به سلامت به مرحله نمایش رسید.
مستند «بنز ایرانی» به کارگردانی رضا استادی به بررسی یکی از پروژه های شکست خورده صنعت خودرو ایران می پردازد. خودرویی که قرار بود تاکسی مردم تهران باشد اما بعدها از دسترس خارج شد.
در ادامه می توانید تیزر این مستند را تماشا کنید:
گردآوری شده از رسانه خبر آنلاین