پوکی استخوان؛ جنگ خاموش در معماری بدن

انتخابتو، پوکی استخوان یا پوکی استخوان یک بیماری مزمن و پیشرونده است که با کاهش تراکم و کیفیت بافت استخوانی، ساختار استخوان را شکننده و آسیب پذیر می کند. این بیماری اغلب بدون علائم بالینی خاص پیشرفت می کند و ممکن است فرد تا زمانی که شکستگی رخ ندهد از وجود آن بی خبر باشد. شکستگی های ناشی از پوکی استخوان، به ویژه در ناحیه لگن، ستون فقرات و مچ دست، می تواند منجر به درد مزمن، محدودیت حرکت، بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان و حتی افزایش خطر مرگ در سالمندان شود و بنابراین پوکی استخوان نه تنها یک مشکل استخوانی بلکه یک مشکل جدی برای سلامت عمومی است.

عوامل مختلفی در بروز پوکی استخوان نقش دارند که برخی از آنها غیر قابل برگشت هستند. سن، جنسیت زنانهعواملی که خطر را افزایش می دهند عبارتند از نژاد سفید یا آسیایی و سابقه خانوادگی بیماری. با این حال، عوامل قابل اصلاح مانند سوء تغذیه، کمبود کلسیم و ویتامین D، سبک زندگی کم تحرک، مصرف سیگار و الکل، بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری های تیروئید یا دستگاه گوارش و همچنین استفاده طولانی مدت از برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد تشنج یا داروهای هورمونی نیز نقش مهمی دارند. داروها همچنین می توانند تراکم استخوان را افزایش دهند. برای کاهش

تغذیه مناسب یکی از پایه های اصلی پیشگیری از پوکی استخوان است و مصرف روزانه 1000 تا 1200 میلی گرم کلسیم و 600 تا 800 واحد بین المللی ویتامین D برای بزرگسالان توصیه می شود. منابع غذایی غنی از کلسیم شامل محصولات لبنی، سبزیجات برگدار، بادام، کنجد و ماهی با استخوان است. ویتامین D نیز از طریق نور خورشید، ماهی های چرب، زرده تخم مرغ و مکمل ها تامین می شود. کمبود این مواد در رژیم غذایی به خصوص در سالمندان و زنان. افرادی که محدودیت های غذایی دارند نیز به عنوان یک عامل خطر مهم هستند که باید از طریق آموزش و مداخلات تغذیه اصلاح شوند.

فعالیت بدنی منظم به ویژه ورزش های تحمل وزن مانند پیاده روی، دویدن، رقصیدن و ورزش های مقاومتی نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان ها دارد. این نوع ورزش باعث تقویت استخوان سازی، افزایش قدرت عضلانی و بهبود تعادل بدن و در نتیجه کاهش خطر افتادن و شکستگی می شود. مطالعات نشان داده است که حتی در افراد مسن، برنامه های ورزشی منظم می تواند تراکم استخوان را تثبیت و حتی بهبود بخشد، در حالی که در کودکان و نوجوانان، ورزش منظم به افزایش ذخایر استخوانی نیز کمک می کند. حفظ سلامت استخوان در بزرگسالی را تضمین می کند.

چه عواملی منجر به پوکی استخوان می شود؟ / تاثیر افزایش سن، کاهش هورمون های زنانه و سابقه خانوادگی بر ابتلا به پوکی استخوان

محمد پرهام فر، ارتوپد و مدرس دانشگاه ایمنا با بیان اینکه دلایل زیادی می تواند باعث پوکی استخوان و از بین رفتن تعادل بین سلول های استخوانی در انسان شود، به خبرنگار ایمنا گفت: شایع ترین علت پوکی استخوان در انسان افزایش سن است و با بالا رفتن سن، تعادل بین سلول های استخوانی به هم می خورد و این روند باعث بروز پوکی استخوان می شود.

وی با بیان اینکه کاهش هورمون های زنانه به ویژه استروژن عامل موثری در بروز پوکی استخوان است، ادامه می دهد: با کاهش هورمون های زنانه تعادل استخوانی به هم می خورد و فرد در معرض پوکی استخوان قرار می گیرد. به خصوص زنانی که ورزش های سنگین انجام می دهند و این ورزش باعث از بین رفتن تعادل هورمونی می شود، در معرض پوکی استخوان زودرس قرار می گیرند.

متخصص ارتوپدی، متخصص ارتوپدی و عضو هیأت علمی دانشگاه، سابقه خانوادگی را از دیگر عواملی است که در بروز پوکی استخوان و خطر ابتلا به این بیماری در افراد مؤثر است و توضیح می دهد: سابقه خانوادگی پوکی استخوان یکی از عوامل خطر برای ابتلای فرد به پوکی استخوان محسوب می شود و در واقع اگر پوکی استخوان در خانواده ای شایع باشد، سایر افراد نیز در این بیماری قرار دارند.

آیا افراد چاق بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند یا افراد لاغر؟ / افراد نژاد آسیایی بیشتر از پوکی استخوان رنج می برند

پرهامفر با بیان اینکه نژاد از دیگر عوامل موثر در مبتلایان به پوکی استخوان است، می گوید: زنان به ویژه آسیایی ها، افرادی که پوست و موهای روشن دارند بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند و این افراد بیشتر به پوکی استخوان مبتلا می شوند.

وی با اشاره به اینکه وزن از دیگر عوامل موثر بر پوکی استخوان است، ادامه می دهد: افراد فکر می کنند هر چه وزن کمتر شود، سایش استخوان کمتر می شود، اما نباید فراموش کرد که در پوکی استخوان برعکس است. افرادی که لاغر هستند و استخوان های نازکی دارند بیشتر از افراد چاق که استخوان های نازکی دارند در معرض پوکی استخوان هستند.

این متخصص ارتوپد و مدرس دانشگاه در ادامه سخنان خود به ارتباط چاقی با اضافه وزن و ضخامت استخوان های بدن اشاره کرد و گفت: چاقی و اضافه وزن دلیلی بر داشتن استخوان های ضخیم نیست، اما به دلیل محافظتی که چربی و ماهیچه ها از استخوان ها دارند، خطر ابتلا به پوکی استخوان در این افراد کاهش می یابد.

پوکی استخوان باید در بیماران سرطانی مورد توجه قرار گیرد. به طور مستقیم به استخوان ها آسیب می رساند.

پوریا عادلی، متخصص رادیوتراپی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوآنکولوژی ایران ایمنا با بیان اینکه با اشاره به پوکی استخوان توجه بیشتر افراد به سالمندان جلب می شود، به خبرنگار ایمنا گفت: یکی از گروه های پرخطر که کمتر صحبت می شود، بیماران سرطانی هستند، زیرا پوکی استخوان در این افراد نه تنها یک عارضه جانبی است، بلکه می تواند روند درمان سرطان را مختل کرده و کیفیت زندگی آنها را به طور جدی کاهش دهد.

وی با بیان اینکه سرطان می تواند به طور مستقیم به استخوان ها آسیب برساند، می افزاید: برخی از تومورها مانند سرطان سینه، سرطان پروستات و مولتیپل میلوما تمایل به متاستاز به استخوان دارند. سلول های سرطانی با ترشح مواد خاصی فعالیت سلول های تخریب کننده استخوان (استئوکلاست ها) را افزایش می دهند. نتیجه این فرآیند کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی های پاتولوژیک است که گاهی حتی با یک ضربه جزئی و یا حتی بدون ضربه اتفاق می افتد.

متخصص انکولوژی رادیوتراپی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیو انکولوژی ایران با بیان اینکه درمان‌های سرطان نیز نقش مهمی در تحلیل استخوان دارند، می‌گوید: داروهای هورمونی که در درمان سرطان‌های وابسته به هورمون استفاده می‌شوند، مانند مهارکننده‌های آروماتاز ​​در سرطان سینه یا درمان‌های محرومیت از آندروژن، باعث از دست دادن سریع تراکم استخوان می‌شوند و اگر این روند شیمی‌درمانی با کاهش آن، اثرات سمی بر روی استخوان را افزایش دهد. سلول های استخوان ساز

غربالگری پوکی استخوان در بیماران سرطانی/ دریافت کافی کلسیم و ویتامین D، ورزش و تمرینات تقویت عضلات اساس پیشگیری از پوکی استخوان است.

عادلی با اشاره به اینکه پرتودرمانی در ناحیه لگن و ستون فقرات می تواند به عروق خونی تغذیه کننده استخوان آسیب برساند و باعث نکروز آواسکولار شود، ادامه می دهد: حتی درمان های مدرن مانند ایمونوتراپی و داروهای هدفمند نیز بی تاثیر نیستند و برخی از آنها مانند مهارکننده های تیروزین کیناز با ایجاد اختلال در متابولیسم استخوان، خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهند.

وی با بیان اینکه راه حل های خاصی برای مقابله با این خطر وجود دارد، می گوید: دستورالعمل های معتبری مانند ASCO و NCCN توصیه می کنند که بیماران پرخطر قبل از شروع درمان های خاص، اندازه گیری تراکم استخوان را با روش DXA انجام دهند که به ویژه برای بیماران تحت درمان هورمونی و یا سابقه شکستگی ضروری است.

متخصص رادیوتراپی انکولوژی و عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیو انکولوژی ایران با بیان اینکه مداخلات درمانی شامل سه محور اصلی تغذیه، فعالیت بدنی و دارودرمانی است، افزود: دریافت کافی کلسیم و ویتامین D، ورزش های تحمل وزن مانند پیاده روی و تمرینات تقویت عضلانی اساس پیشگیری است و این اقدامات نه تنها باعث تقویت تعادل و استحکام بدنی می شود، بلکه باعث تقویت استخوان ها می شود، بلکه باعث تقویت استخوان ها نیز می شود. خطر سقوط

تشخیص زودهنگام پوکی استخوان با اندازه گیری تراکم استخوان با روش DXA.جذب این آزمایش با اندازه گیری تراکم استخوان در نواحی حساس مانند لگن و ستون فقرات خطر شکستگی را پیش بینی می کند و طبق توصیه های بین المللی، زنان بالای 50 سال، مردان بالای 70 سال و افراد دارای عوامل خطر باید به طور مرتب غربالگری شوند و سابقه خانوادگی، استفاده از برخی داروها و بررسی بیماری های زمینه ای در ارزیابی خطر فردی مهم است.

در مواردی که خطر شکستگی زیاد باشد و یا تراکم استخوان به میزان قابل توجهی کاهش یابد، داروهای خاص و داروهای ضد پوکی استخوان برای درمان تجویز می شود. بیس فسفونات ها (الندروناید، زولدرونیک اسید) و دنوزوماب با مهار فعالیت استئوکلاست ها، روند تحلیل استخوان را کند می کنند و داروهای آنابولیک مانند تری پاراتید با تحریک سلول های استخوان ساز به بازسازی بافت استخوانی کمک می کنند و نوع دارو، دوز و مدت درمان باید بر اساس شرایط فردی، سن، جنسیت، پاسخ به درمان انتخاب شود.

آموزش همگانی و ارتقای سواد سلامت عمومی نقش مهمی در پیشگیری و کنترل پوکی استخوان دارد و کمپین های اطلاع رسانی، آموزش در مدارس، مشاوره تغذیه و ورزشی و برنامه های غربالگری در مراکز درمانی می تواند آگاهی مردم را افزایش دهد. همچنین توجه به سلامت استخوان در دوران کودکی و نوجوانی سرمایه‌گذاری بلندمدتی برای کاهش بار بیماری در آینده است و رسانه‌ها، پزشکان و نهادهای بهداشتی باید نقش فعالی در انتشار این آگاهی داشته باشند.

پوکی استخوان یک بیماری قابل پیشگیری و کنترل است. مشروط بر اینکه به موقع تشخیص داده شود و سبک زندگی سالم در اولویت قرار گیرد، همکاری در آموزش، غربالگری و درمان بین پزشکان، خانواده ها، موسسات بهداشتی عمومی و خود فرد می تواند از عواقب جدی این بیماری خاموش جلوگیری کند و حفظ سلامت استخوان ها به ویژه در سنین بالا نه تنها به کاهش هزینه های درمان کمک می کند، بلکه کیفیت زندگی و استقلال عملکردی افراد را حفظ می کند.