دکترین جنگ مدرن بر برتری هوایی تأکید دارد و جنگنده ها کلید دستیابی به این برتری هستند. پس از دهه ها آزمون و خطا در طول جنگ سرد (دوره ای که اتحاد جماهیر شوروی برخی از افسانه ای ترین جت های جنگنده تاریخ هوانوردی را تولید کرد)، اکنون روسیه دارای یک صنعت هوانوردی قوی است که قادر به طراحی و تولید جت های جنگنده پیشرفته در مقیاس بزرگ است.
اگرچه بخش اعظم ناوگان نیروی هوایی روسیه هنوز از هواپیماهای دوران شوروی تشکیل شده است، تعدادی از مدل های جدید در سال های اخیر به خدمت معرفی شده اند که اکثراً نسخه های ارتقا یافته طرح های قبلی هستند.
اکثر جنگنده های جدید روسی توسط شرکت دولتی “Sukhoi Design Bureau” تولید می شوند که امروزه زیرمجموعه شرکت بزرگتر United Aircraft Corporation است. همانطور که انتظار می رفت، در آینده بسیاری از این رزمندگان جای خود را به نسل های جدید خواهند داد. نیروی هوایی روسیه تا زمانی که طرح های جدید به تولید انبوه برسد، به استفاده از ناوگان موجود خود ادامه خواهد داد. در این مقاله به معرفی 5 جنگنده جدید تولید شده در روسیه می پردازیم.
۱ – سوخو سو-۵۷ فلون
جنگنده سوخوی Su-57 (که در ناتو با نام Felon شناخته می شود) اولین پرواز خود را در سال 2010 انجام داد و به جوان ترین جنگنده در ناوگان هوایی روسیه تبدیل شد. این هواپیما بسیار چابک، مافوق صوت و مجهز به سیستم های اویونیک پیشرفته از جمله رادار N036 Byelka Active Phased Array (AESA) است که آن را به پیشرفته ترین جت جنگنده روسیه تبدیل می کند.
Su-57 در اصل پاسخ روسیه به جنگنده های رادارگریز نسل پنجم آمریکا، F-22 Raptor و F-35 Lightning II است.
بر روی کاغذ، Su-57 دارای ویژگی‌های مشابهی است: باله‌های عقب زاویه‌دار، جایگاه‌های دوتایی سلاح، بدنه یکپارچه و پوشش مواد جاذب رادار برای کاهش انعکاس. علاوه بر این، رادارهای جانبی N036B-1-01 زاویه پوشش رادار را افزایش می دهند. با این حال، کارشناسان بین المللی در مورد توانایی واقعی این جنگنده جدید روسی تردید دارند.
در حالی که F-22 و F-35 به موتورهای پیشرفته Pratt & Whitney F119-PW-100 و F135 مجهز هستند، Su-57 هنوز از دو موتور Saturn AL-41F1 (که قبلا بر روی Su-35 Flanker قدیمی نصب شده بود) استفاده می کند و در انتظار تکمیل 3 موتور قدرتمندتر Idel است. علاوه بر این، سطح مقطع راداری Su-57 بزرگتر از F-22 یا J-20 چینی است، که احتمالاً به دلیل ورودی هوای کمتر بهینه و در معرض اگزوزهای موتور است که عملکرد پنهان کاری آن را زیر سؤال می برد.
مشکل دیگر این است که تعداد این رزمندگان محدود است. تنها حدود دوجین نمونه تولیدی از این نوع تاکنون در خدمت فعال قرار گرفته اند. با وجود این محدودیت ها، Su-57 همچنان جدیدترین جت جنگنده در ناوگان روسیه است و نسبت به مدل های نسل چهارم قبلی پیشرفت قابل توجهی دارد.
۲ – سوخو سو-۳۵ وینگمن
جت جنگنده سوخو 35 که در سال 2007 با معرفی نسخه های جدید “M” و “BM” معرفی شد، پیشرفته ترین و مدرن ترین نسخه از خانواده جنگنده های Su-27 Flanker است. اگرچه این هواپیما ویژگی های رادارگریز نسل پنجم را ندارد اما در رده بندی رسمی به جنگنده نسل «4++» معروف است.
مانند سایر مدل های فلانکر، Su-35 برای ارائه مانور استثنایی طراحی شده است و یکی از چابک ترین جنگنده های در حال خدمت در جهان باقی می ماند. این جت جنگنده با دو موتور توربوفن Saturn AL-41F1S با نیروی رانش کل تقریباً 64000 پوند پرواز می کند و می تواند در ارتفاع بالا به سرعت تقریباً 2.25 ماخ برسد.
نازل‌های بردار رانش مانورهایی مانند کبرا پوگاچف را امکان‌پذیر می‌کنند، یک مانور محبوب هم در نبردهای هوایی و هم در نمایش‌های هوایی.
Su-35 از رادار Irbis-E PESA (آرایه اسکن الکترونیکی غیرفعال) با برد شناسایی 350 تا 400 کیلومتر برای درگیری با اهداف در فواصل بسیار طولانی استفاده می کند. این جنگنده می‌تواند مجموعه کامل موشک‌های هوا به هوای مدرن روسیه، از جمله موشک کوتاه‌برد R-73 (و جانشین آن K-74M)، خانواده موشک‌های میان‌برد R-77 و موشک‌های دوربرد R-37M را حمل کند.
غلاف های جنگ الکترونیک Khibiny-M روی نوک بال ها نصب شده اند. در صورت نزدیک شدن بیش از حد دشمن، Su-35 همچنان می تواند در نبردهای تن به تن متعارف شرکت کند. از یک توپ 30 میلی متری گریازف-شیپونوف GSh-301 با 150 گلوله آماده شلیک استفاده می شود.
در حال حاضر بیش از 100 هواپیمای Su-35 در خدمت هستند و تعداد بیشتری نیز در خط تولید قرار دارند. اگرچه تولید Su-57 هنوز محدود است، Su-35 همچنان ستون فقرات ناوگان جنگنده روسیه است.
3 – سوخو سو-30
اگرچه ریشه‌های طراحی Su-30 به دو دهه به Su-35 (یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خانواده Flanker) برمی‌گردد، اما این مدل در سال‌های اخیر برنامه‌های نوسازی مختلفی را پشت سر گذاشته است که در نتیجه مدل‌های SM و SM2 2020 تولید شده است.
مانند سایر نسخه های بهبود یافته Su-27، Su-30 بسیار شبیه به نسخه اصلی است اما تفاوت های فنی عمیق تر است. این هواپیما دارای کابین دو نفره با خلبان و افسر سیستم تسلیحاتی است و برای ماموریت های طولانی طراحی شده است. برخی از نسخه های این جنگنده دارای بال های کانارد برای جبران وزن اضافی و بهبود کنترل ارتفاع در زوایای حمله بالا هستند.
Su-30 به عنوان یک جنگنده چند منظوره واقعی با تاکید بر استقامت و برد طراحی شد. دو موتور AL-31FP هر کدام با نیروی رانش 27000 پوندی این هواپیما را به حداکثر سرعت 1.75 ماخ می رساند. به لطف این موتورها و بدنه وسیع تر که فضای بیشتری را برای سوخت فراهم می کند، Su-30 می تواند در برد تقریباً 3000 کیلومتری و در ارتفاع 56000 فوتی پرواز کند.
امکان استفاده از لوله سوخت گیری هوایی جمع شونده و مخازن سوخت خارجی نیز برد این جنگنده روسی را افزایش می دهد.
اگرچه جدیدترین مدل‌های SM2 به رادار Irbis-E مجهز هستند، مدل‌های قدیمی‌تر از رادار N011 Bars (نوع PESA) استفاده می‌کنند. با وجود این، Su-30 همچنان می تواند اهداف هوایی بزرگ را تا فاصله تقریباً 400 کیلومتری شناسایی کند. روسیه به طور گسترده این مدل را به کشورهای دیگر صادر می کند و با توجه به نیاز هر مشتری تغییراتی در پیکربندی و سیستم های آن ایجاد می کند.
3 – Su-34 Bek
سوخو-34 با نام رمز ناتو “فول بک” بمب افکن اصلی تاکتیکی نیروی هوایی روسیه است. این جنگنده بمب افکن سرانجام در سال 2014 پس از چندین دهه تاخیر در توسعه (از سال های قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد و تا سال ها پس از آن ادامه یافت) وارد خدمت رسمی شد.
Su-34 بدنه خانواده Flanker را با یک کابین خلبان ترکیب می کند که در آن خلبان و افسر سیستم تسلیحاتی در کنار هم قرار می گیرند، شبیه به جنگنده Su-24 Fencer و بمب افکن Tu-22 که هواپیما برای جایگزینی آن طراحی شده است.
دماغه منقاری بلند و دم بلند آن با محفظه واحد قدرت کمکی (APU) ظاهر متمایز و شبیه اردک را به Su-34 داده است. به همین دلیل در بین خدمه روسی به «اردک جهنمی» معروف است.
اگرچه Su-34 توانایی نبرد هوایی با موشک های R-73 و R-77 را دارد، اما ماموریت اصلی آن عملیات تهاجمی و تهاجمی است. این جنگنده می تواند انواع مختلفی از سلاح ها را زیر 12 دکل خود حمل کند. از جمله موشک های زمین به هوا Kh-59، موشک های ضد کشتی Kh-35 و P-800 Onyx و موشک های ضد رادار Kh-31.
با وزن خالی تقریباً 22500 کیلوگرم، Su-34 سنگین ترین جت جنگنده روسیه است و فضای اضافی آن امکان مخازن سوخت داخلی بزرگتر را فراهم می کند. نیروی محرکه توسط دو موتور AL-31FM1 ارائه می شود که هر کدام تقریباً 30000 پوند نیروی رانش تولید می کنند.
در دنیای جنگنده، جایی که کمبود فضا همیشه مشکل ساز است، Su-34 به خدمه خود امکانات تجملاتی ارائه می دهد: آنها می توانند در طول پروازهای طولانی مدت بایستند و حرکت کنند، غذا را در کشتی گرم کنند، و حتی از لوله های مخصوص برای تخلیه زباله استفاده کنند، این ویژگی نادر در هر جت جنگنده است.
ی – Mikoyan and Gurevich Mig-35 Mainstay
MiG-35 محصول دفتر طراحی Mikoyan و Gurevich است و برای احیای علاقه بین‌المللی به مدل‌های قدیمی‌تر MiG-29 Fulcrum ساخته شده است. به این ترتیب نسخه هایی مانند مدل های دریایی MiG-29M و MiG-29K معرفی شدند، اما مدرن ترین نسخه، MiG-35 در نمایشگاه هوایی مسکو در سال 2017 رونمایی شد. نزدیک به 40 سال پس از اولین پرواز فالکروم. شباهت این مدل با نسخه های قبلی تنها به طراحی بدنه محدود می شود و تقریباً سایر سیستم ها نسل جدید هستند.
در مدل جدید، رادارهای پالس داپلر قدیمی N019 رها شده و با رادار PESA نوع Zhuk-ME جایگزین شدند. علاوه بر این، رادار AESA مدل Zhuk-AE (اولین رادار آرایه فازی فعال روسیه) به عنوان گزینه ارتقاء موجود است.
رادار Zhuk-AE قادر است اهدافی را تا شعاع بیش از 150 کیلومتر شناسایی و تا 30 هدف را به طور همزمان تصرف کند.
موتورهای RD-33MK هر کدام 19842 پوند نیروی رانش تولید می کنند (حدود 7 درصد بیشتر از RD-33 اصلی) و با افزایش ظرفیت سوخت داخلی 4800 لیتر، MiG-35 می تواند به سرعت 2.25 ماخ، برد تقریباً 2000 کیلومتر و سقف پرواز 500 متر دست یابد.
MiG-35 دارای قابلیت چند منظوره کامل و آگاهی محیطی افزایش یافته است، از جمله سنسورهای هوا به هوا، غلاف لیزری هدف گیری زمینی، غلاف های جنگ الکترونیک Khibiny-M و سیستم هدف گیری نصب شده روی کلاه ایمنی.
با وجود این، این جنگنده نتوانست نقش اصلی خود را به عنوان یک پلت فرم صادرات ایفا کند. در نتیجه، تنها شش نفر در خدمت فعال هستند و همه در اختیار نیروی هوایی روسیه هستند.