در زمینه دیرینه شناسی گاهی اوقات با چیزهایی مواجه می شویم که اصلاً معنا ندارد. به عنوان مثال، کشف یک فسیل 120 میلیون ساله از یک گونه ناشناخته که هنگام مرگ گلویش پر از سنگ بود.
این پرنده به اندازه گنجشک (که اکنون به عنوان کرومورنیس فانکی شناخته می شود) دندان های بزرگی در نوک منقار خود داشت که شبیه به پرنده فسیلی بزرگتر به نام Longipteryx بود، اما در غیر این صورت کاملاً متفاوت بود. دستیار رئیس فسیلهای خزندگان در موزه فیلد شیکاگو، دکتر برای جینگمی اوکانر واضح بود که با یک ژانر جدید سر و کار دارد، اما او هرگز حدس نمیزد وقتی نزدیکتر نگاه میکند چه چیزی پیدا میکند.
این پرنده توده ای از سنگ های کوچک در داخل گردن خود داشت. نحوه فسیل شدن آنها نشان می دهد که آنها پس از مرگ وارد بدن نشده اند، بلکه به احتمال زیاد علت مرگ بوده اند: سنگ ها در گلوی پرنده گیر کرده و باعث خفگی آن شده اند. اما راز واقعی این است که چگونه این سنگ ها وارد گلوی او شده اند.
اوکانر می گوید: “اولین فکر من این بود که اینها سنگ کیسه صفرا هستند، اما بسیار عجیب بود که این توده در مری قرار دارد.” در ابتدا فکر می کردم که این توده از طریق دستگاه گوارش به سمت بالا هدایت می شود، اما هر چه بیشتر تحقیق می کردم، واضح تر می شد که این توده از هر نظر غیرعادی است. نه تنها موقعیت آن، بلکه اندازه، شکل و حجم آن نیز عجیب بود.
سنگ کیسه صفرا یا «سنگ معده» ابزاری برای هضم غذا است که امروزه برخی از حیوانات هنوز از آن استفاده می کنند. حیوان حتی با قورت دادن چند سنگ و استفاده از آنها در داخل بدن خود مانند هاون و هاون غذا را خرد می کند. خزندگانی مانند کروکودیل و پرندگان از این روش استفاده می کنند.
اما مشکل اینجاست که در میان هزاران فسیل یافت شده از پرندگان متعلق به همین خانواده از این گونه، هیچ نشانه ای از وجود سنگ پیدا نشده است. اوکانر و همکارانش تصمیم گرفتند تمام فسیل های یافت شده با سنگ های گوارشی را بررسی کنند تا ببینند آیا این پرنده تنها در نوع خود است یا خیر.
آنها میانگین اندازه و تعداد سنگریزه ها را با توجه به اندازه بدن پرندگان محاسبه کردند و آنها را با این فسیل عجیب مقایسه کردند. در نتیجه معلوم شد آنچه در گلوی این پرنده دیده می شود اصلا سنگریزه نبوده است.
این پرنده بسیار کوچک بیش از 800 سنگ در گلوی خود داشت که بسیار بیشتر از حد معمول بود. علاوه بر این، با مشاهده تراکم مشخص شد که برخی از آنها حتی سنگ نیستند، بلکه گلوله های ریز خاکی هستند.
در نتیجه با یک فسیل بسیار عجیب روبرو هستیم. در واقع، به گفته اوکانر، از بین تمام فسیلهایی که میداند (و تعداد زیادی هم وجود دارد)، او هرگز نشنیده است که کسی سنگی را در گلوی یک حیوان پیدا کند. پس این پرنده چه شد؟
یک توضیح احتمالی بیماری است. می دانیم که پرندگانی که امروزه زندگی می کنند می توانند در هنگام بیماری رفتار بسیار عجیبی از خود نشان دهند و قورت دادن مقادیر زیادی از مواد عجیب و غریب ممکن است یکی از این رفتارها باشد. زمانی که توده سنگ با معده اش سازگار نباشد، ممکن است پرنده سعی کند آن را بلند کند، اما توده در گلو گیر می کند. فشار این توده روی گردن و مجاری تنفسی آخرین وعده غذایی کشنده او را رقم زد.
یافتن علت خاصی برای مرگ در یک فسیل نادر است، اما غیرممکن نیست. O’Connor نمونه های فسیلی جالب دیگری نیز دارد که داستان های شگفت انگیزی را روایت می کنند.
او گفت: “من فسیل یک پرنده دیگر از گروه انانتیورنیتین را نیز بررسی کردم که تخم آن در داخل آن حفظ شده بود. این تخم نیز غیرعادی بود زیرا پوسته آن بسیار نازک بود.” ما به این نتیجه رسیدیم که پرنده به دلیل فشردگی تخم مرغ مرده است (تخم مرغ به هر دلیلی نمی تواند از بدن خارج شود).
او ادامه داد: «من همچنین یک پرنده فسیلی به نام یانورنیس را با روده مسدود مطالعه کردم. در معده او سنگ هایی وجود داشت که ابتدا تصور می شد سنگ کیسه صفرا است، اما به او نشان دادم که این سنگ ها در واقع سنگ های کوچکی هستند که روده ها را پر می کنند. این وضعیت زمانی رخ می دهد که انسداد روده رخ می دهد و در نهایت منجر به مرگ می شود.