بعدی- حجم شایعات در فضای عمومی و شبکه های اجتماعی مبنی بر افزایش بنزین، سهمیه بندی و کارت سوخت اخیرا به اوج خود رسیده است.
به گزارش فردا؛ بررسی ها تا حدی پیش رفت که اظهارات نمایندگان مجلس را تکذیب کرد. با این حال به نظر می رسد دولت تصمیم نهایی خود را گرفته است و اگر با صبر و حوصله اخبار و اتفاقات را جمع آوری کنیم، قطعا می توانیم پازل قیمت بنزین در ایران را تکمیل کنیم. این دقیقاً همان کاری است که در این گزارش با بررسی آخرین اظهارات رسمی، شایعات و تحلیل های کارشناسانه قصد داریم انجام دهیم.
طرح سه نرخی 1404 برای بنزین و نرخ سوخت جدید
علیرغم تکذیب های اولیه، سخنگوی دولت در 21 آبان 1404 سه برابر شدن قیمت بنزین را در عمل تایید کرد و به گمانه زنی های قبلی پایان داد.
بنزین با نسبت سه گانه; سهمیه هر شهروند عادی چقدر است و قیمت آن چقدر است؟
براساس جزئیات منتشر شده، ساختار سهمیه بندی بنزین خودروهای شخصی تغییر اساسی نخواهد کرد و تنها یک نرخ جدید به آن اضافه می شود.
- بنزین سهمیه ای (یارانه ای): 60 لیتر در ماه، قیمت لیتری 1500 تومان.
- بنزین رایگان (نیمه یارانه ای): 100 لیتر در ماه به قیمت لیتری 3000 تومان.
- نسبت سوم (بنزین غیر منطقی): قیمت جدید برای سوخت گیری اضافی از طریق کارت سوخت جایگاه (نه کارت شخصی).
نرخ سوم بنزین در آخرین اخبار هر لیتر 5000 تومان است. این نرخ در مرحله اول برای خودروهای دولتی و لوکس به تدریج اعمال می شود و سپس برای عموم مردمی که باید از سهمیه 160 لیتری (60 لیتری 1500 تومان و 100 لیتری 3000 تومانی) استفاده کنند و به کارت پارک اضطراری روی بیاورند.
یادداشت ها: اگر شما به عنوان یک شهروند عادی فقط از کارت سوخت شخصی خود استفاده می کنید، قیمت بنزین تا سقف 160 لیتر برای شما 1500 و 3000 تومان باقی می ماند و تا زمانی که مصرف بنزین ماهانه شما از این مقدار بیشتر نشود، این افزایش قیمت مستقیماً بر زندگی روزمره شما تأثیر نمی گذارد.
قیمت بنزین با کارت پمپ بنزین چقدر است؟
یکی از شایعات مطرح شده در هفته های اخیر درباره جمع آوری کارت سوخت (به اصطلاح کارت رایگان) در جایگاه هاست. این شایعه با گزارش‌ها و گزارش‌هایی که عموماً مشاهدات میدانی نامیده می‌شوند، تقویت شد.
چرا دولت مکان های کارت سوخت را محدود می کند؟
علیرغم رد رسمی جمع آوری تمامی کارت ها، برخی اصرار دارند که دولت ممکن است پس از اجرای طرح سه نرخی و تاکید بر استفاده از کارت های سوخت شخصی به دلایل واضح این گزینه را در نظر بگیرد.
- کاهش قاچاق سوخت: تفاوت قیمت بنزین یارانه ای ایران (1500 تومان) با قیمت جهانی (حدود 45 تا 62 هزار تومان) انگیزه زیادی برای قاچاق سوخت به کشورهای همسایه ایجاد می کند. دولت با در نظر گرفتن نرخ سوم (5000 تومان) درصدد افزایش هزینه سوخت گیری بدون سهمیه برای سوء استفاده کنندگان و جلوگیری از برداشت آسان سوخت یارانه ای است.
- کنترل مصرف و توزیع عادلانه: استفاده اجباری از کارت های شخصی امکان نظارت دقیق بر الگوی مصرف هر خودرو را فراهم می کند. این به دولت کمک می کند تا یارانه ها را به صورت هدفمند به مصرف کننده نهایی برساند.
- کنترل سوء استفاده از کارت های مکان: با توجه به احتمال ذخیره سهمیه های بالاتر در کارت های پمپ بنزین، برخی از بهره برداران از این کارت ها برای جمع آوری و برداشت سوخت استفاده کردند. با در نظر گرفتن نرخ 5000 تومانی در این کارت ها، انگیزه سوء استفاده کاهش می یابد.
تحلیل: به نظر می رسد دولت قصد دارد به جای حذف کارت های آزاد، آنها را به گران ترین قیمت بنزین (5000 تومان) گره بزند. بنابراین شایعات اخیر مبنی بر فروش غیر رسمی 5000 تومانی بنزین شاید بازتاب اولیه این سیاست جدید باشد که در شرف اجرایی شدن است. از سوی دیگر باید توجه داشت که بیشتر شایعات در این زمینه تلاش برای کسب درآمد از طریق فروش بنزین سهمیه‌ای کارت سوخت شخصی است که البته اقدامی غیرقانونی تلقی می‌شود.
دولت در تلاش است تا با کاهش تعرفه واردات خودرو و در عین حال اصلاح قیمت بنزین، راه حلی برای کاهش تقاضای سوخت بیابد که منطقی نیست.
رابطه افزایش قیمت بنزین و کاهش تعرفه واردات خودروهای کم مصرف
خبری که در هفته های گذشته منتشر شد و چندان مورد توجه قرار نگرفت، اعلام تعرفه های جدید واردات خودرو بود. دلایل زیادی حاکی از آن است که این پرونده را باید یکی از تصمیمات پشت پرده در خصوص افزایش قیمت بنزین دانست.
تعرفه جدید واردات خودرو در سال 1404
سال‌هاست که منتقدان از دولت انتقاد می‌کنند که نتوانسته با اعمال تعرفه‌های بسیار بالا از واردات خودروهای خارجی کم‌مصرف جلوگیری کند و در عین حال از مصرف بالای بنزین و بار سنگین یارانه‌ها گلایه دارند. با تصمیم مهم هفته گذشته دولت و مجلس در نهایت تعرفه واردات خودرو را به میزان قابل توجهی کاهش دادند تا پس از طی مراحل قانونی و سازوکارهای اداری، واردات خودروهای با حجم موتور کمتر از 1500 سی سی از این پس با تعرفه 20 درصدی انجام شود.
تعرفه واردات خودروهای با موتور 1500 تا 2000 سی سی 40 درصد محاسبه می شود و واردات خودروهای هیبریدی و برقی به ترتیب با تعرفه 15 درصد و 4 درصد امکان پذیر خواهد بود.
تحلیل: کاهش تعرفه واردات خودرو را می توان یک تغییر پارادایم جدی دانست. فرض کنید دولت در نهایت موضع خود را در مورد واردات خودروهای کم مصرف برای رفع کسری بودجه رها می کند و در عوض آماده می شود تا با تعیین قیمت (حداقل با نرخ سوم) مصرف را از طریق قیمت گذاری واقعی بنزین مدیریت کند. این دو سیاست در کنار هم سعی می کنند فشار اقتصادی یارانه سوخت را کاهش دهند.
آیا بنزین فوق وارداتی گامی در جهت تحقق قیمت سوخت است؟
در کنار بحث سهمیه بندی بنزین، احتمال دارد وضعیت عرضه بنزین فوق وارداتی در بورس انرژی در آبان ماه 1404 مشخص شود.
بنزین سوپر وارداتی; آیا با توجه به نرخ فوب خلیج فارس از قیمت آن مطلع شدید؟
شرکت های حقوقی واجد شرایط دارای مجوز واردات و توزیع سوپر بنزین تامین کننده و عرضه عمده در بورس انرژی انجام می شود. حتی قیمت بنزین فوق وارداتی نیز مشخص شده و پیش بینی می شود با توجه به عرضه و تقاضا قیمت آن در قالب نرخ ارز متغیر تعیین شود.
بنزین فوق وارداتی احتمالاً با قیمت بسیار بالایی به دست مصرف کننده می رسد (قیمتی نزدیک به نرخ فوب خلیج فارس به اضافه هزینه های واردات و توزیع)، که گام مهمی در جهت حذف قیمت گذاری اجباری در بخش انرژی است. در عین حال، این مطالعه می تواند زمینه را برای توجیه تصویب نرخ سوم (5000 تومان) برای بنزین معمولی غیر سهمیه ای در جایگاه ها فراهم کند.
5000 طرح سه نرخی بنزین تیومن چه زمانی اجرا می شود؟
در نهایت اگر شنیده های خود را کنار هم بگذاریم، می توان نتیجه گرفت که دولت اگرچه بر ثبات نرخ سهمیه های شخصی (1500 و 3000 تومانی) تاکید دارد، اما در واقع قصد دارد با ارائه نرخ سوم 5000 تومانی، قیمت سوخت گیری از کارت جایگاه ها را افزایش دهد.
این تصمیم اقدامی چند جانبه با هدف جلوگیری از قاچاق و مدیریت مصرف سوخت به بهترین شکل است. اجباری شدن تدریجی استفاده از کارت سوخت شخصی و اعمال جریمه برای استفاده از کارت پارک رایگان نیز ممکن است از ابزارهای اجرایی این طرح باشد.
دولت همچنین در تلاش است تا با کاهش تعرفه واردات خودروهای کم مصرف و در عین حال تثبیت قیمت بنزین در بخش های غیر سهمیه ای، راه حلی ساختاری بیابد که تقاضای سوخت را در بلندمدت کاهش دهد. تنها موضوع حل نشده زمان اجرای طرح در سطح کشور است، در غیر این صورت احتمال اجرای طرح بنزین سه نرخی از اواخر آبان 1404 در برخی استان ها وجود دارد.