(تصاویر) قلعه ضحاک; سفری به قلب تاریخ و فرهنگ هشترود

قلعه ها و برج های تاریخی زیادی در ایران وجود دارد. جاذبه هایی که می تواند از دور ترس بزرگی را در دل دشمنان ایجاد کند و البته خرابه های این جاذبه ها همچنان در طبیعت زیبا و منحصر به فرد ما وجود دارد و خودنمایی می کند.

به گزارش الی گشت، نام یکی از این قلعه های تاریخی و منحصر به فرد قلعه دهک است که امروز سفری به دل این جاذبه زیبا و دلهره آور خواهیم داشت. قلعه دهک که نامش را در داستان های شاهنامه شنیده اید، یکی از مکان های گردشگری آذربایجان شرقی است که در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر هشت رود قرار دارد و نام آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس: آذربایجان شرقی، 20 کیلومتری جنوب شرقی هشترود، ضلع شرقی ایستگاه راه آهن خراسانک.

قلعه دهک و تاریخ شطرنجی آن

قلعه دهک در 20 کیلومتری جنوب شرقی هشترود در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این قلعه در اصل در شرق محله هشترود یا ایستگاه راه آهن خراسانک قرار دارد و همسایه روستای عربلو محسوب می شود. بد نیست بدانید هشترود در جاده اصلی بزرگراه تبریز به تهران قرار دارد و یکی از محورهای اصلی اتصال شهرهای جنوب استان به برخی دیگر از شهرهای آذربایجان غربی و کردستان با تهران و پایتخت است. . . بنابراین این شهر موقعیت بسیار منحصر به فردی برای جذب گردشگر دارد.

جاده اصلی دسترسی به قلعه ضحاک

برای رسیدن به قلعه ضحاک و بازدید از آن ابتدا باید به شهر هشترود بروید. سپس مسافت تقریبی 14 کیلومتری را به سمت خراسانک طی کنید. بقیه راه را باید پیاده ادامه دهید. البته توصیه می کنیم وارد تونل نشوید و از مسیر باز سمت راست تونل استفاده کنید.

پس از این به تونل دوم خواهید رسید. در سمت راست این تونل مکانی وجود دارد که می توانید در آن آب خنک و دلپذیر بنوشید. می توانید آب آشامیدنی خود را از اینجا تهیه کنید و مسیر را طی کنید تا به قلعه تاریخی دهک برسید.

بهترین فصل و زمان برای بازدید از قلعه ضحاک

بهترین زمان بازدید از قلعه دهک نیمه اول سال به خصوص فروردین و بهار است. در این ایام از سال دشت های رنگارنگ و سرسبز، صدای آبشار رودخانه ها و چشمه ها و تنوع بی نظیر گیاهی و جانوری در منطقه هشترود پذیرای شماست. علاوه بر این، آب و هوای این منطقه در فصل بهار به قدری زیبا و مطبوع است که مناسب ترین محیط را برای طبیعت گردی و طبیعت گردی برای دوستداران طبیعت فراهم می کند.

تاریخچه شطرنجی قلعه ضحاک

از آنجایی که تاکنون با ما بوده اید، بد نیست کمی از تاریخچه این قلعه بدانید. قلعه ضحاک نیز نام «آژدهک» را دارد. این قلعه بیش از 2000 سال قدمت دارد و مربوط به دوره ساسانیان و اشکانیان است. این قلعه در دوره های مختلف به نام های مختلفی خوانده می شد. قلعه گوی، روی دژ، با رو آس، داش قلعه سی، قاضی قلعه سی و قلعه آزدک از جمله نام هایی است که در دوره های مختلف به این قلعه داده شده است.

نمی توان به وضوح گفت که این قلعه چگونه کار می کند یا برای چه هدفی ساخته شده است. اما در حالی که برخی معتقدند قلعه ضحاک در اصل کارکرد نظامی داشته است، برخی دیگر معتقدند که این قلعه نیز مانند سایر قلعه‌های ایرانی وظیفه دفاعی منطقه را داشته است. علاوه بر این، برخی از کاوشگران و محققان معتقدند که قلعه دهاک در واقع نمونه ای از معبد آناهیتا است.

آناهیتا ایزدی زن باشکوه و خاص است که ایرانیان باستان به او اعتقاد شدیدی داشتند و بر این باور بودند که در بلندترین صفحه آسمان ساکن بوده و نمادی از باروری و عشق است. از این رو معبد آناهیتا در گذشته در مکانی مرتفع ساخته شده است تا کاملاً از گزند متجاوزان و دشمنان در امان باشد.

در مورد قدمت قلعه ضحاک اختلاف نظر وجود دارد

برخی از محققان پیشینه این قلعه را به دوره اژدها مادها که قبل از تیموریان بر این منطقه حکومت می کردند، می دانند. برخی دیگر به دلیل ثروت و معماری قلعه قدمت این بنا را به دوره اشکانیان می‌دانند. وقتی از این قلعه دیدن می کنید، برج ها و دیوارهایی را می بینید که همگی به دوره اشکانی بازمی گردند و البته هنوز دست نخورده هستند و به زیبایی هر چه بیشتر خودنمایی می کنند.

همچنین طی بررسی های باستان شناسی و بازدیدهای متعددی که از این منطقه انجام شد، مشخص شد که دوره اصلی تسلط بر این قلعه به دلیل سفال های به دست آمده از این منطقه متعلق به اشکانیان بوده است. طاق این قلعه را مربوط به دوره اشکانیان می دانند که البته نمونه بسیار باشکوه و زیباتری از آن را بعدها در ایوان خسرو در تیسفون دیدیم.

شاید جالب باشد بدانید که این قلعه اولین بار در سال 1971 با مشارکت تیمی از باستان شناسان آلمانی مورد کاوش قرار گرفت. تمام ویرانه های این قلعه از جمله دیوارپوش ها، برج های استوانه ای و نیمه استوانه ای و دروازه های قلعه نشان می دهد که قدمت این قلعه به دوره ساسانیان می رسد. اما تمامی سفال های کشف شده مربوط به دوره های ششم و هفتم هجری قمری است.

تاریخچه ضحاک در قلعه ضحاک

همانطور که می دانید ضحاک یکی از شخصیت های اساطیری شاهنامه است که کاوه آهنگر علیه او و ظلم او قیام می کند و او را از تخت پادشاهی خلع می کند. ضحاک طبق روایات شاهنامه دارای نژاد تازی بوده است. برخی گمان می کنند که ضحاک همان آژدهکی است که پادشاه مادها بود و کوروش او را برانداخت.

متاسفانه مانند سایر بناهای تاریخی و باستانی کشورمان ایران، این قلعه حتی بخشی از دیوارها نیز نتوانست از حفاری ها و غارت های غیرمجاز و غیرمجاز در امان بماند. در گوشه و کنار این قلعه سوراخ هایی را می بینید که دزدان و غارتگران برای یافتن گنج باز کرده اند.

قلعه دهک در ۶ اسفند ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معماری و عمق قلعه ضحاک

قلعه دهک مانند تمام سازه های گذشته ایران دارای معماری خاص و منحصر به فرد خود است. این سازه 2 کیلومتر عرض و 10 کیلومتر طول دارد و بر روی تپه ای با ظاهری تقریباً مسطح قرار گرفته است.

این قلعه به قلعه معروف است; از آنجایی که محققان بر این باورند که این قلعه دارای عملکرد نظامی بوده و از سه طرف به صخره مشرف بوده است، در ابتدا وظیفه نگهبانی و حفاظت از منطقه را به آن سپردند. بر روی دیوارهای این قلعه حجاری های زیادی وجود دارد.

در این قلعه حمام، آسیاب، انبارهای سنگی، تالار شورا و سایر قسمت‌هایی که نظامی بودن قلعه و مهر تایید روی آن را نشان می‌دهد، مشاهده می‌شود. در بین تمام سازه های این قلعه تنها قسمتی که تقریباً به طور کامل سالم مانده است چهار طاقی است که یکی از پایه های آن به مرور زمان از بین رفته است. البته بعد از مدتی بازسازی شد.

علاوه بر این، تالارهای بزرگ با راهروهای عظیم در اطراف قلعه، هنوز سالم و پابرجا، با گچ بری هایی که با رنگ های اخرایی، آبی، سبز، زرد و نقوش مختلف تزئین شده بود، کشف شد. نقوشی مانند حیوانات، گل ها، گیاهان و نقوش هندسی در این گچ بری ها به چشم می خورد. همچنین مصالح به کار رفته در این بخش شامل گچ و آجر می باشد. در نهایت برخی از محققان معتقدند این قلعه که نیمی از آن در زمین و نیمی دیگر در کوه کنده شده متعلق به تمدن اشکانیان است.

امکانات قلعه ضحاک

برای رفاه حال گردشگران و مسافران، محوطه ای موزه مانند در این قلعه ایجاد شده است تا اشیاء کشف شده در کاوش ها را به نمایش بگذارد. به همین ترتیب پله های زیادی از ملات سیمان در ورودی این قلعه برای پیاده روی و استراحت قرار داده شده است. موانعی در اطراف آن قرار داده شده است تا از خطراتی مانند پرتاب شدن در پرتگاه جلوگیری شود و ایمنی بازدیدکنندگان تضمین شود.

نکات مهم برای بازدید از قلعه ضحاک

در زیر نکات کوچک اما مهمی را برای بازدید شما از این قلعه به شما ارائه خواهیم داد.

اولین نکته این است که رسیدن به این قلعه کمی سخت است. بنابراین باید کفش، لباس، غذا و آب کافی همراه داشته باشید.

توصیه می کنیم کودکان را به این قلعه دورافتاده نبرید. زیرا صخره های کنار مسیر منتهی به قلعه کاملا خطرناک هستند.

علاوه بر این برای رسیدن به این قلعه باید از تعدادی پله عبور کنید و با عبور از این پله ها محیطی تمیز، رودخانه ها، دشت ها و منظره ای پاک از طبیعت را خواهید دید.

در نهایت یادتان باشد که زباله را در اینجا نگذارید و از نوشتن هر گونه یادگاری روی بدنه قلعه خودداری کنید.

برای تجربه سفر فراموش نشدنی، به یاد داشته باشید که به فرهنگ و سنت های محلی احترام بگذارید.

قلعه ضحاک و تاریخی که دیگر تکرار نخواهد شد!

در این مقاله سعی کردیم قلعه ضحاک و منطقه ای که این سازه در آن قرار دارد را معرفی کنیم. توصیه می کنیم در حین بازدید از طبیعت و زیبایی های تاریخی و طبیعی آن پس از اتمام بازدید، محیط را با کمترین تاثیر و رد پا ترک کنید. این صرفاً به معنای احترام به طبیعت و تاریخ است که باید آن را به عنوان هویت خود حفظ کنیم.