شهرام ناظری در اظهارات اخیر خود در قونیه گفت که باید از ترکیه “به خاطر زنده نگه داشتن مولانا” تشکر کرد. این در حالی است که محمدرضا شجریان پیش از این نسبت به تصاحب فرهنگ مولانا توسط ترکیه هشدار داده بود و این موضوع را سرقت هویت ایرانی وی دانسته بود.
ماجرای مصادره مولانا توسط ترکیه موضوع جدیدی نیست. این کشور که سال ها بر تشییع جنازه مولانا در قونیه تکیه زده، در روایت رسمی خود او را «شاعر و صوفی ترک» معرفی می کند و از این نام از نظر سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بهره می برد. این حقیقت بارها گفته و نوشته شده و دیگر جای بحث نیست. امروز جایگاه جدید یک هنرمند ایرانی در قلب این پروژه مصادره ای در خطر است.
به گزارش فارس، شهرام ناظری از دانشگاه سلجوقلو قونیه جمله ای گفت که نه قابل قبول است و نه قابل توجیه. او می گوید: باید از دولت و مردم ترکیه تشکر کنیم که مولانا را زنده نگه داشته اند. اگر مولانا در ایران بود، مطمئن باشید این هم از بین می رفت. این جمله تنها نقدی بر وضعیت فرهنگی ایران نیست. برعکس، این یک قضاوت سنگین و تاییدی است روشن. آیا این تاییدی است که آنچه ترکیه با مولانا کرد درست، موفق و حتی سپاسگزار بود؟
مولانایی که امروز در روایت رسمی ترکیه گنجانده شده است، شاعری است که به ندرت از مقام فارسی او یاد می شود. مولانایی که نام «بلحی» به حاشیه رفت و «مولوی» جایگزین آن شد. زبان مولانایی که همه آثارش فارسی است، موضوع اصلی بسته فرهنگی ترکیه نیست.
سال ها پیش محمدرضا شجریان در مصاحبه ای درباره مولانا گفت: مولانا در ترکیه به یک نماد اقتصادی تبدیل شده است. نماد فرهنگی ما را غارت کردند و به نام مولانا شناسنامه جعلی ساختند. اگر مولانا در ایران بود ناپدید می شد؟ پس این همه خواندن و ویرایش و ترجمه و نقالی و آواز و موسیقی و فارسی اندیشی برای چه بود؟ پس ناظری در این سال ها چه مطالعه کرده است؟
شاید موضوع این نیست که مولانا کجا «بقا» کرده است، بلکه مسئله این است که «بقا» کجاست. در این مقطع است که گفته شهرام ناظری نه تنها قابل دفاع نیست، بلکه پاسخ می طلبد.