انتخابتو، دیابت که یکی از شایع ترین بیماری های مزمن در جهان است، سالانه میلیون ها نفر را با مشکلاتی مواجه می کند که تنها به افزایش قند خون محدود نمی شود، بلکه عوارض ثانویه ای نیز دارد که می تواند کیفیت زندگی بیمار را در درازمدت تحت تاثیر قرار دهد. یکی از مهم ترین زمینه هایی که به طور مستقیم مورد هدف دیابت قرار می گیرد، سلامت قلب و عروق است. افزایش مداوم قند خون می تواند به مرور زمان به دیواره عروق آسیب برساند، باعث التهاب داخلی عروق شود و احتمال باریک شدن و انسداد عروق کرونر را افزایش دهد. همین روند به طور قابل توجهی خطر بیماری های قلبی عروقی، حمله قلبی و نارسایی قلبی را در بیماران دیابتی افزایش می دهد.
با این حال، هنوز باورهای غلط زیادی در مورد روند درمان دیابت در بین بیماران وجود دارد. یکی از رایج ترین این باورها ترس از مصرف انسولین به دلیل این تصور غلط است که انسولین بر قلب اثر منفی می گذارد. اگرچه هیچ مدرک علمی دال بر مضر بودن انسولین برای قلب وجود ندارد. در واقع، برعکس، کنترل صحیح قند خون با کمک انسولین می تواند نقش محافظتی برای قلب داشته باشد. زیرا از نوسانات بیش از حد قند و عوارضی که به عروق قلبی عروقی آسیب می زند جلوگیری می کند.
انسولین یک هورمون طبیعی در بدن است که وظیفه انتقال گلوکز به سلول ها را بر عهده دارد و در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و برخی از بیماران نوع 2، بدن دیگر نمی تواند به اندازه کافی آن را تولید کند. در این بیماران استفاده از انسولین نه تنها یک ضرورت پزشکی است بلکه مهمترین ابزار برای جلوگیری از آسیب عروقی، آسیب عصبی و اختلالات متابولیک است. تحقیقات نشان می‌دهد بیمارانی که قند خون خود را با انسولین بهتر کنترل می‌کنند، در مقایسه با بیمارانی که درمان را به تعویق می‌اندازند یا اجتناب می‌کنند، در خطر حمله قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی بسیار کمتر هستند.
بسیاری از نگرانی ها در مورد انسولین ریشه در این باور غلط دارد که برخی از بیماران پس از تزریق وزن اضافه می کنند یا احساس ضعف می کنند. افزایش وزن معمولاً ناشی از بهبود متابولیسم و جذب بهتر مواد مغذی است و با تنظیم رژیم غذایی و فعالیت بدنی مدیریت می شود. علاوه بر این، شرایطی مانند هیپوگلیسمی نه به دلیل ساختار انسولین، بلکه به دلیل تزریق نادرست یا دوز نامناسب رخ می دهد. بنابراین، طبق اصول علمی روز، انسولین نه تنها برای قلب خطرناک است، بلکه روشی موثر برای حفظ سلامت قلب در بیماران دیابتی است و می تواند نقش مهمی در کاهش عوارض طولانی مدت این بیماری داشته باشد.
انسولین یک هورمون حیاتی است که سطح قند خون را در بدن سالم تنظیم می کند. فقدان یا اختلال در عملکرد انسولین باعث می شود گلوکز وارد سلول ها نشود و سطح قند خون افزایش یابد. با ادامه این وضعیت آسیب جدی و جبران ناپذیری به رگ های بدن وارد می شود. این آسیب ها نه تنها به کلیه ها و چشم ها، بلکه به قلب و عروق حیاتی نیز آسیب می رساند. بنابراین استفاده از انسولین یکی از موثرترین روش های محافظت از عروق در بیمارانی است که واقعاً به انسولین نیاز دارند.
تحقیقات نشان می دهد که انسولین هرگز مستقیماً به عضله قلب آسیب نمی رساند و حتی در بسیاری از موارد از تخریب سلول های قلب ناشی از قند خون بالا جلوگیری می کند. اما از سوی دیگر مقاومت به انسولین و قند خون کنترل نشده مهم ترین عواملی هستند که راه را برای التهابات فیزیکی و چربی خون بالا و در نهایت منجر به بیماری های قلبی می کنند.
انسولین نه تنها مضر است بلکه محافظ نیز می باشد
امیرحسین یزدی، متخصص قلب و عروق وی با بیان اینکه اعتقاد به مضر بودن انسولین یکی از رایج ترین و در عین حال خطرناک ترین افکار در بیماران دیابتی است، گفت: بسیاری از بیماران به اشتباه تصور می کنند انسولین برای قلب خطرناک است، باعث تپش قلب یا تنگ شدن رگ ها می شود، حقیقت این است که انسولین هیچ اثر مضری روی قلب ندارد و آنچه که باعث از بین رفتن قند خون بالا می شود، غیرقابل کنترل است.
وی ادامه داد: بیماران باید بدانند که انسولین در واقع نقش محافظتی در سیستم قلبی عروقی دارد و استفاده صحیح از آن می تواند روند تخریب عروق را متوقف کند البته قطع یا کاهش خودسرانه انسولین یکی از مهم ترین دلایل مراجعه بیماران با علائم خطرناکی مانند تپش قلب، فشار خون بالا و درد قفسه سینه است.
فوق تخصص عروق با تاکید بر اینکه یکی از نگرانی های رایج بیماران دیابتی تپش مکرر قلب است که این مشکل علل مختلفی دارد و گاهی به طور مستقیم با سطح قند خون ارتباط دارد، ادامه داد: دیابت می تواند به اعصاب خودکار قلب آسیب برساند. اعصابی که مسئول تنظیم ضربان قلب هستند. هنگامی که این اعصاب مختل می شوند، بیماران ممکن است تپش قلب، ضربان قلب ناهماهنگ یا افزایش ناگهانی ضربان قلب و همچنین نوسانات شدید مانند افت یا افزایش ناگهانی قند خون را تجربه کنند که می تواند باعث ترشح ناگهانی آدرنالین شود. این هورمون ضربان قلب را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. به خصوص در موارد افت قند خون، بدن برای جبران کمبود انرژی، هورمون های استرس ترشح می کند و باعث ایجاد ضربان و لرزش در بدن می شود.
یزدی با اشاره به اینکه مهم ترین علت تپش قلب در بیماران دیابتی ناشی از تعدادی از عوامل جسمی و روانی مرتبط با این بیماری است، گفت: آسیب به اعصاب خودکار قلب که یکی از عوارض شایع دیابت کنترل نشده است، می تواند ریتم طبیعی ضربان قلب را مختل کند. نوسانات شدید قند خون نیز از دیگر عوامل موثر است. زیرا افزایش یا کاهش ناگهانی قند خون فشار مضاعفی بر سیستم قلبی عروقی وارد می کند. علاوه بر این شرایط، استرس و اضطراب ناشی از ابتلا به یک بیماری مزمن و نگرانی در مورد کنترل آن نیز به طور مستقیم باعث تپش قلب می شود. علاوه بر این، مصرف برخی از داروهای مرتبط با دیابت یا داروهای کنترل فشار خون نیز می تواند باعث تغییر در ضربان قلب در برخی افراد شود. فعالیت بدنی شدید، خستگی و کمبود خواب نیز نقش مهمی در تحریک تپش قلب دارند.
وی تاکید کرد: در موارد شدیدتر آریتمی و تنگی عروق کرونر از عوامل زمینه ساز خطرناک تری هستند که نیاز به تشخیص دقیق و درمان اختصاصی دارند. مجموعه این عوامل باعث می شود بیماران دیابتی بیشتر از سایرین مستعد تپش قلب شوند و بنابراین کنترل منظم قند خون و مراقبت های دوره ای قلب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پیشنهاد می‌شود بیمارانی که علائمی مانند تپش قلب دارند بی‌ضرر باشند، اما برخی ممکن است نشانه‌ای از آریتمی‌های خطرناک یا شروع تنگی عروق کرونر باشند. هر بیمار دیابتی با ضربان قلب غیر طبیعی باید به پزشک مراجعه کند.
داروهای جدید دیابت؛ گامی بزرگ در حفاظت از قلب
این متخصص قلب و عروق گفت: پیشرفت های اساسی در درمان دیابت در سال های اخیر باعث کاهش نگرانی در مورد عوارض قلبی شده است. نسل جدید داروهای دیابت نه تنها قند خون را کنترل می کنند، بلکه اثرات مفیدی بر سلامت قلب و کلیه دارند. برخلاف داروهای قدیمی، چنین داروهایی می توانند خطر بستری شدن در بیمارستان به دلیل نارسایی قلبی را کاهش دهند، از آسیب کلیه جلوگیری کنند و حتی خطر حمله قلبی و سکته را کاهش دهند. این یک پیشرفت قابل توجه در درمان دیابت است. این داروها به طور غیرمستقیم و مستقیم از طریق مکانیسم های مختلف از جمله کاهش فشار داخل عروقی، کاهش چربی خون، کاهش وزن و افزایش اثربخشی انسولین از قلب محافظت می کنند. بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی استفاده از این داروها را به عنوان درمان معمول برای بیماران دیابتی نوع 2 در معرض خطر بیماری قلبی توصیه می کنند.
یزدی تصریح کرد: داروهای جدید جایگزین انسولین برای بیماران وابسته به انسولین نیست. هر بیمار با توجه به سن، نوع دیابت، عملکرد کلیه و بیماری قلبی باید تحت نظر پزشک معالجه شود. مهمترین چیز کنترل قند خون در محدوده هدف است.
در نهایت بررسی های علمی و صحبت های متخصصان نشان می دهد که انسولین نقش مضری بر قلب ندارد. علت اصلی مشکلات قلبی در بیماران دیابتی، قند خون کنترل نشده، چربی و فشار خون بالا است و تپش قلب در بیماران دیابتی ممکن است نشانه ای از نوسانات قند خون یا مشکلات قلبی قابل توجه باشد و باید بررسی شود.
متخصصان تاکید می کنند که بیماران دیابتی باید به تپش قلب توجه ویژه ای داشته باشند. این علامت ممکن است ساده به نظر برسد، اما می تواند نشانه ای از یک مشکل پنهان باشد. ویزیت های دوره ای متخصص قلب، بررسی منظم قند خون، استفاده صحیح از داروها و پرهیز از خوددرمانی از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از آسیب های جدی تر است. مسیر سلامت قلب در بیماران دیابتی از یک اصل مهم می گذرد. کنترل دقیق و پایدار قند خون، چه با انسولین و چه با داروهای جدید.