آینده– به زبان ساده، رکود به معنای اقتصادی است که کار نمی کند. تولید کاهش می یابد، خرید مردم کاهش می یابد و شرکت ها حداقل برای مدتی تعطیل می شوند.
طبق گزارش انتخابتو; در این مقاله به جای پرداختن به ترفندهای اقتصادی رایج در جلسات میزگرد دانشگاه، ابتدا رکود اقتصادی را به ساده ترین زبان ممکن توضیح می دهیم. در مرحله بعد به سراغ نشانه های رکود اقتصادی در هر کشور می رویم و در نهایت بررسی می کنیم که آیا رکود اقتصادی در ایران بر اساس آمارهای رسمی داخلی و بین المللی وجود دارد یا خیر. هدف مقاله ارائه تصویری ملموس از وضعیت کنونی اقتصاد ایران بدون عبارات پیچیده است.
رکود چیست و رکود به چه معناست؟
در محاوره، رکود زمانی رخ می دهد که چرخ اقتصاد به آرامی بچرخد. تولید کارخانه، ساخت و ساز، سرمایه گذاری و خرید مردم مانند دومینو ضعیف خواهد شد. این وضعیت نه تنها برای یک یا دو ماه، بلکه برای چندین فصل تکرار می شود.
در ادبیات اقتصادی، رکود اقتصادی اغلب به عنوان شاخص تولید ناخالص داخلی در حال کاهش یا نزدیک شدن به صفر برای دو فصل متوالی به عنوان معیاری برای رکود شناخته می شود. تولید ناخالص داخلی یکی از اصطلاحات اقتصادی است که در بحث های کارشناسی و حتی در مناظره های اقتصادی نامزدهای ریاست جمهوری می شنویم. منظور از تولید ناخالص داخلی، رشد تولید ناخالص کشور است و در دوران رکود، توقف رشد این شاخص حیاتی به وضوح در بازار و بنگاه ها احساس می شود.
رکود با دو جزء ساده اندازه گیری می شود. اول درآمد و دیگری اشتغال. زمانی که شرکت ها فروش نداشته باشند، فرآیند استخدام تاثیر منفی می گذارد. اضافه کاری کاهش می یابد و حتی کوچک سازی نیز انجام می شود. از سوی دیگر، مردم هر کشوری دور تعدادی از هزینه های مهم مانند خرید خانه و لوازم خانگی خط می کشند، زیرا نمی توانند چشم انداز روشنی ببینند. بدتر شدن رکود در نهایت با تورم بالا همراه است که به آن رکود تورمی می گویند. هم مشاغل و هم فرصت های شغلی کم است و قیمت ها در حال افزایش است.
نشانه های رکود اقتصادی چیست؟
اقتصاددانان به چند شاخص سنتی نگاه می کنند تا بفهمند آیا رکود در حال وقوع است یا خیر. مهمترین شاخص رشد تولید ناخالص داخلی یا تولید ناخالص داخلی است. اگر رشد اقتصادی به صفر نزدیک شود یا منفی شود، نه فقط برای یک فصل، زنگ خطر رکود به صدا در خواهد آمد. شاخص مهم بعدی بازار کار است. هنگامی که نرخ بیکاری بالا می ماند یا دوباره افزایش می یابد، به این معنی است که کسب و کارها یا تمایلی به استخدام کارگران جدید ندارند یا رسماً در حال کاهش هستند.
نرخ تورم نقطه به نقطه از تابستان 1999 به زیر 30 درصد نرسیده است.
نشانه بعدی وضعیت تورم و قدرت خرید مردم است. اگر تورم بالا باشد و در عین حال درآمد مردم افزایش پیدا نکند، تقاضای واقعی کالا و خدمات کاهش می یابد. شرکت ها با سطوح پایین فروش دست و پنجه نرم می کنند، حتی با وجود پر بودن انبارها. کاهش سرمایهگذاری، کاهش صادرات، رکود در بازار مسکن، کاهش تولید در بخشهایی مانند صنعت و ساختمان از دیگر هشدارهای رکود در یک کشور است.
آیا رکود اقتصادی در ایران واقعی است؟
ما باید رکود اقتصادی در ایران را از جنبه های مختلف بررسی کنیم. بر اساس برآورد صندوق بینالمللی پول، رشد واقعی اقتصاد ایران در سال 2024 حدود 3.4 درصد بوده است، اما پیشبینی میشود این رقم تا پایان سال 2025 در حالی که نتیجهای حاصل نشده است، تقریباً به صفر (حدود 0.3 درصد) برسد.
بر اساس پیش بینی صندوق بین المللی پول، پس از افزایش 4.6 درصدی حجم صادرات ایران در سال 2024، باید منتظر کاهش 5 درصدی این شاخص در سال 2025 باشیم که همه اینها در بهترین حالت نشانه کند شدن موتور رشد اقتصادی است.
زمان کنترل تورم فرا رسیده است. مرکز آمار ایران گزارشی را تحت عنوان شاخص قیمت مصرف کننده به صورت منظم و ماهانه منتشر می کند. بر اساس همین گزارش، تورم نقطهبهنقطه در ایران از تابستان 1398 تاکنون هرگز به زیر 30 درصد نرسیده است و ماه گذشته را با تورم نزدیک به 50 درصد سپری کردیم.
یک تعریف ساده از تورم 50 درصدی وجود دارد. این بدان معناست که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 50 درصد بیشتر برای خرید همه کالاها و خدمات هزینه شده است.