داستان انحلال بانک آینده؛ سرنوشت علی انصاری و پروژه ایران چه می شود؟

بعدی- انحلال بانک آینده با دستور ویژه رئیس قوه قضائیه بلافاصله انجام می شود. از روز شنبه 12 آبان تابلوهایی مبنی بر فعالیت شعب بانک آینده با نام بانک ملی ایران را برمی دارند.

به گزارش فردا؛ سرعت سریع تغییر می تواند باعث اضطراب شود. به عنوان مثال، سپرده گذاران می خواهند بدانند که اصل و سود سپرده هایشان چقدر خواهد بود. کارکنان نیز نگران شغل خود هستند و سهامداران خرد می پرسند که آیا راهی برای جبران زیان آنها وجود دارد؟ اما کارشناسان اقتصادی انحلال بانک آینده را نقطه عطفی در تاریخ نظام بانکی ایران می دانند و می گویند سیاست گذار مالی در نهایت تصمیم گرفته تا با یکی از بزرگترین بحران های بانکی کشور مقابله کند. در نوع خود ستودنی است. حال برای اینکه متوجه شویم دقیقاً چه اتفاقی خواهد افتاد، نگاهی به اظهارات اخیر رئیس بانک مرکزی و قائم مقام وزیر بیندازیم.

دلیل انحلال بانک آینده چیست؟ پایان بیست سال نارضایتی

رئیس کل بانک مرکزی با صدور بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که بانک آینده پس از دو دهه نارضایتی و علی‌رغم همه تلاش‌های اصلاحی نتوانست در مسیر اصلاح ساختار مالی و مدیریتی قرار گیرد. بر اساس این تصمیم، بانک آینده تحت نمایندگی بانک ملی ایران از ابتدای آبان ماه 1404 وارد فرآیند واگذاری شد. اصطلاحی به معنای «تصویر و انحلال کنترل شده» در ادبیات بانکی.

این فرآیند در واقع مرحله ای بین اصلاح و انحلال کامل است و هدف آن تضمین انتقال مطمئن دارایی ها، بدهی ها و سپرده های بانک بدون ایجاد شوک به سیستم بانکی است. به عبارت ساده تر، در حالی که تابلوی بانک آینده حذف می شود، حساب ها، چک ها، کارت ها و پرداخت های مشتریان همچنان بدون تغییر تحت پوشش بانک مرکزی خواهد بود.

روند انتقال به بانک بعدی و انتقال به بانک ملی چگونه است؟

«روند گازیر» یا سیستم حل و فصل بانکی برای اولین بار در ایران در این مقیاس اجرا شد. در این طرح، قبل از اعلام ورشکستگی یا انحلال رسمی، بانک مرکزی یک بانک واسطه (در اینجا بانک ملی ایران) تعیین می کند تا دارایی ها و بدهی های موسسه نتراز را به طور کامل به نام خود ثبت کند.

در این مدت سپرده گذاران، کارمندان و سهامداران با توجه به وضعیت خود تعیین تکلیف می شوند تا از متضرر شدن افراد جلوگیری شود و اعتماد مردم به نظام بانکی حفظ شود.

کارشناسان بانکی می گویند این مدل الگوی بانکداری هوشمندانه مدرن است. بنابراین بانک مرکزی به جای بستن درهای بانک ها و ایجاد صف های طولانی سپرده گذاران مضطرب، اقدام به جابجایی دارایی ها از مجاری قانونی و حسابداری می کند. در نتیجه مردم عملا متوجه شوک نمی شوند و چرخه خدمات بانکی قطع نمی شود.

نقش کلیدی پروژه ایران مال در بحران بانک آینده

بحران بانکی آینده از کجا شروع شد؟ مدیر کل نظارت بانکی بانک مرکزی در پاسخ به این سوال گفت: این مشکل از ابتدای تاسیس بانک در سال 1392 آغاز شد و منابع برداشت شده به جای تخصیص به فعالیت های تولیدی یا بخش خصوصی واقعی، عمدتاً صرف پروژه های بزرگ عمرانی متعلق به سهامداران اصلی شد.

در راس این لیست پروژه هایی مانند مرکز خرید ایران، مرکز خرید مشهد، مرکز خرید فرمانیه و هتل روتانا قرار دارند که با هزینه های هنگفتی آغاز شدند اما اکثر آنها ناتمام ماندند و نقدینگی بانک را قفل کردند.

مدیران بانک ها برای جبران این تراکم نقدینگی به روش های پونزی روی آوردند. به عبارت دیگر با پرداخت سود بالا به سپرده گذاران جدید، سود مشتریان قدیمی را پوشش می دادند. این بازی خطرناک منجر به رقابت ناسالم در شبکه بانکی شد زیرا سایر بانک ها برای حفظ سپرده خود مجبور به افزایش نرخ سود شدند. در نتیجه بانک آینده نه تنها از مسیر اصلاحات فاصله گرفت، بلکه به یکی از کانون های اصلی اختلاف نظر در نظام بانکی ایران تبدیل شد.

جزئیات مالی یک بحران بانکی آینده؛ 550 خسارت انباشته

آمارهای رسمی نشان می دهد که اضافه برداشت بانک آینده از بانک مرکزی به حدود 313 همات رسیده است. با احتساب مبلغ تعهد حدود 500 همات (500 هزار میلیارد تومان) است. در مقایسه، سرمایه مجاز این بانک تنها 1600 میلیارد تومان است. همچنین زیان انباشته بانک آینده نیز بیش از 550 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. این شکل نشان می دهد که امکان هرگونه اصلاح از درون تقریبا غیرممکن است.

بر اساس این شاخص ها، بانک مرکزی تصمیم گرفت تا بانک آینده را در مسیر پذیرش قرار دهد. بر اساس اعلام نهادهای نظارتی، از 12 آبان 267 درصد از سپرده‌های بانک آینده به بانک ملی واریز و بدهی‌های بانک از طریق واگذاری پروژه‌ها و دارایی‌های نیمه تمام تسویه می‌شود.

امکان برداشت وجه، ارسال وجه یا استفاده از موبایل بانک برای مشتریان بانک آیده وجود دارد و چک ها همچنان معتبر هستند.

در مورد سپرده ها و وام های بانکی آینده چطور؟

یکی از مهم ترین سوالات مردم، سرنوشت سپرده ها و خدمات بانکی است. بانک مرکزی تاکید کرد: از 12 آبان ماه تمامی حساب ها، کارت ها، چک ها، تسهیلات و خدمات آنلاین بانک آینده با نام بانک ملی فعال می شود.

به این ترتیب مشتریان برای برداشت وجه، ارسال وجه یا استفاده از موبایل بانک نیازی به اقدام خاصی ندارند. حتی چک های در گردش نیز معتبر خواهند بود.

در حالی که سررسید و نرخ سود سپرده های مدت دار تا پایان قرارداد بدون تغییر باقی می ماند، بدهکاران باید طبق قراردادهای قبلی اقساط خود را پرداخت کنند. در واقع، تنها چیزی که مشتریان می توانند ببینند این است که نام بانک تغییر کرده است.

سرنوشت کارمندان و سهامداران آینده بانک

به گفته مدیرکل نظارت بانکی، مجوزهای لازم برای کلیه کارکنان بانک آینده صادر شده است تا از این پس به عنوان کارمند رسمی بانک ملی ایران شناخته شوند. این اقدام نگرانی های اشتغال هزاران نفر را از بین می برد و تجربه بانکی آنها را در سیستم جدید حفظ می کند.

دو مسیر برای سهامداران خرد پیش بینی شده است. در حالی که آنها می توانند سهام خود را به بالاترین قیمت سال گذشته به صندوق ضمانت سپرده بفروشند، در صورت تمایل می توانند منتظر برنامه های تخصیص و واگذاری نهایی نیز باشند. بدین ترتیب بخشی از زیان احتمالی سهامداران خرد جبران می شود.

تاثیر انحلال بانک در آینده بر سیستم بانکی کشور

انحلال رسمی بانک آینده را نباید حذف نامی از هیئت مدیره تلقی کرد. همانطور که بانک مرکزی اعلام کرد با لغو مجوز این بانک تقریباً 42 درصد اضافه برداشت و 41 درصد عدم تعادل سرمایه در کل شبکه بانکی برطرف شد. علاوه بر این، نسبت کفایت سرمایه نظام بانکی از 1.45 درصد به 5.1 درصد افزایش یافت که جهشی بی سابقه بود.

به گفته کارشناسان، این اتفاق را می توان دور جدیدی از پاکسازی نظام بانکی دانست، به ویژه در شرایطی که مشکل عدم تطبیق و غیرجاری مطالبات بانک ها به یکی از معضلات مزمن اقتصاد ایران تبدیل شده است.

با وجود تضمین های رسمی، برخی از اقشار جامعه همچنان نگران هستند. تجربه تلخ ورشکستگی موسسات مالی در دهه 90 مردم را نسبت به انواع اخبار بانکی حساس کرد، اما تفاوت این بار این است که حواله به صورت صورت حساب انجام می شود و هیچ شعبه ای تعطیل نمی شود. به گفته تحلیلگران، اگر این انتقال به طور کامل موفقیت آمیز باشد، می تواند نمونه ای برای سایر بانک های مشکل دار باشد.

از بانک آینده تا ایران مال; آیا دوران علی انصاری به پایان خود نزدیک شده است؟

در افکار عمومی نام بانک آینده بیش از هر چیز با نام ایران مال و چهره علی انصاری گره خورده است. انصاری که پروژه ایران مال را به عنوان «بزرگترین مرکز خرید خاورمیانه» در دهه 1390 با شعار توسعه سرمایه گذاری بخش خصوصی اجرا کرد، ساختاری را ایجاد کرد که عملاً منابع بانکی را به سمت پروژه های املاک، برج سازی و تبلیغاتی هدایت می کرد.

پروژه هایی مانند ایران مال، فرمانیه مال، مشهد مال و هتل روتانا با حمایت مالی مستقیم بانک آینده ایجاد شدند، اما نه تنها نتوانستند بازده مورد انتظار را تامین کنند، بلکه نقدینگی بانک را برای سال ها قفل کردند. همین مدل بانکداری سرمایه محور، بانک آینده را به نماد ناکارآمدی و ناهماهنگی در نظام بانکی تبدیل کرده است.

بسیاری از تحلیلگران می گویند که انحلال رسمی بانک آینده در واقع پایان دوران حضور علی انصاری در شبکه بانکی ایران است. دوره ای که با وعده های بزرگ آغاز می شود و با پروژه های ناتمام و زیان های انباشته به پایان می رسد.